مسیر اقتصاد/ همانگونه که در دو یادداشت قبل به تفصیل بیان شد، هدف اصلی شکل گیری و توسعه فین تک ها در بازارهای مالی حفظ اثربخشی و ارتقای کارایی بازارهای مالی بود. در این ارتقای کارایی، بعضاً واسطه های مالی حذف می شد اما در اکثر موارد، فین تک ها در خدمت واسطه های مالی و نهادهای خدمت رسان متعارف بازار قرار گرفته و به جزئی از مزیت رقابتی آنها مبدل می شدند.
ماده ۹ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، اصلاح و تقويت همه‌جانبه نظام مالي كشور با هدف پاسخگويي به نيازهاي اقتصاد ملي، ايجاد ثبات در اقتصاد ملي و پيشگامي در تقويت بخش واقعي را بیان می دارد. لذا در این یادداشت برآنیم تا با بررسی کارکردهای فین تک ها در تحقق اقتصاد مقاومتی، به مطالعه ارزش افزوده این صنعت در مقاوم کردن شبکه بانکی در ایران بپردازیم.
با توسعه فین تک ها و سرمایه گذاری های کلان بانک های کشور در این زمینه، هم اکنون بیشتر فعالیت هایی که به صورت فیزیکی و دستی انجام می شد به تکنولوژی های فعال در این زمینه تبدیل شده است؛ لذا به میزان زیادی از هزینه های عمومی و اداری بانک ها کاسته و سود عملیاتی آنان افزایش یافت.
این پیشرفت با افزایش درآمدهای خارج از ترازنامه بانک همراه بوده است. در طی سالهای اخیر ، ساده ترین نوع فین تک ها در بازارهای مالی که بیشترین درآمد را به خود اختصاص داده اند، تکنولوژی های مالی بوده اند که در زمینه کانال های پرداخت فعالیت داشته اند.مواردی نظیر درگاه های اینترنتی پرداخت بانک ها، کارت خوان ها، ATM ، USSD و درگاه های پرداختی شخصی.
این قسم از فین تک ها، اشخاص حقیقی و حقوقی و بانک ها را قادر کرده اند بدون هیچ گونه حواله، چک، برات، سفته و سایر اسناد فیزیکی، مبلغی دلخواه را در کسری از ثانیه از هر کجای کشور به حساب دیگری واریز نمایند.
از دیگر نمونه های فین تک ها که میتواند در افزایش کارایی نظام بانکی و تحقق اقتصاد مقاومتی نقش مهمی ایفا کند، هدفمند کردن تسهیلات قرض الحسنه است. بدین شرح که بخشی از سپرده های بانکی را سپرده قرض الحسنه پس انداز تشکیل داده است که طبق قانون باید تمامی این سپرده صرف تسهیلات قرض الحسنه شود، اما چالش هایی که در سال های اخیر در نظام بانکی در خصوص اهداف مفروض این سپرده ایجاد شده است، آن بوده که بانک ها یا با تخلف صریح از قانون اقدام به بکارگیری سپرده های قرض الحسنه پس انداز در مسیر های انتفاعی کرده و یا اینکه تسهیلات قرض الحسنه را به صورت عمده به کارکنان خود تخصیص می دهند.
از این رو، واسطه گری بانک در تجهیز و تخصیص سپرده های قرض الحسنه تاکنون با فراز و نشیب های فراوانی همراه بوده است. اما با ورود فین تک ها در این حوزه ، این امکان را به سپرده گذار قرض الحسنه پس انداز می دهد که بدون واسطه گری موسسات مالی و بانک ها ، خود بر اساس یک الگوریتم اعتبارسنجی که از موسسات مربوطه اخذ می گردد، امکان وام دهی قرض الحسنه نظیر به نظیر (P2P) را داشته باشد و آن را رصد کند و بدین طریق، بدون هیچ گونه هزینه اضافی و پیدایش عدم اطمینان، سپرده های قرض الحسنه به محل مصرف خود رسیده و نیازهای مصرفی گیرندگان تسهیلات رفع می گردد.
در پایان لازم به ذکر است که ارزش افزوده ای که تکنولوژی های مالی برای صنعت بانکداری و بازار پول ایجاد کرده است، آن بوده که نه تنها به مزیت رقابتی بانک ها در افزایش درآمدها و کاهش هزینه های عملیاتی و غیرعملیاتی کمک کرده بلکه بعضاً میتواند اهداف نظام بانکی را با تغییر روش ورود به حل مسائل ناظر به این حوزه محقق کند.
