مسیر اقتصاد/ بندر خرمشهر با رشد ۶۲ درصدی در تخلیه و بارگیری کالا در ۴ ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش قابل توجهی در عملکرد داشته که نشان دهنده تقویت نقش آن در تجارت ایران و منطقه است. البته چالش‌هایی مانند مسائل لایروبی، محدودیت‌های زیرساختی و عوامل ژئوپلیتیکی می‌تواند بر توسعه آینده بندر تأثیر بگذارد.
نگاهی اجمالی به اهمیت بندر خرمشهر
خرمشهر از زمان‌های بسیار قدیم مرکز تجاری مهمی بوده است. اهمیت این شهر به عنوان یک مرکز تجاری و حمل و نقل ناشی از موقعیت استراتژیک آن در محل تلاقی رودخانه کارون و آبراه اروندرود (شط‌العرب) است. این شهر در دوره عباسیان رشد چشمگیری را تجربه کرد و در دوران سلوکیان و ساسانیان شهرت بیشتری یافت. در طول جنگ جهانی دوم، امکانات بندری پیشرفته خرمشهر را به راه‌آهن ترانس ایران متصل کرد و در نتیجه ترافیک کشتیرانی آن را افزایش داد. در دهه ۱۹۶۰ خرمشهر یک شهر بندری پر رونق با جمعیتی نزدیک به ۲۲۰ هزار نفر بود که به دلیل سرزندگی اقتصادی‌اش معروف شده بود.
جنگ ایران و عراق (۱۹۸۸-۱۹۸۰) اثرات مخربی بر خرمشهر به همراه داشت و آسیب‌های زیرساختی قابل توجه و کاهش شدید جمعیت آن را به همراه داشت. نیروهای عراقی شهر را به شدت بمباران و اشغال کردند تا اینکه ایران در سال ۱۹۸۲ آن را پس گرفت. تلاش‌های بازسازی پس از جنگ به تدریج خرمشهر را احیا کرده است. با وجود چالش‌های جاری، این بندر شاهد احیای فعالیت بوده، که افزایش اخیر در عملیات جابجایی محموله این امر نشان می‌دهد.
بر اساس اعلام مسئولان، بندر خرمشهر با افزایش ۶۲ درصدی در تخلیه و بارگیری کالا در چهار ماهه نخست سال جاری (۲۹ اسفند تا ۳۰ تیرماه) نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش چشمگیری داشته است. این بندر ۱.۱۳۴ میلیون تن کالا جابجا کرده که در مقایسه با ۶۹۸ هزار تن در سال گذشته افزایش یافته است. در سطح ملی، بنادر ایران در سال گذشته با ۴ درصد افزایش در تخلیه و بارگیری کالا و رشد ۱۰ درصدی در عملیات کانتینری به ۲.۶۱۴ میلیون TEU رسید. در سال ۱۴۰۱، بنادر ایران با ۱۷ درصد افزایش، ۱۵۲.۹۱ میلیون تن کالا را در مقایسه با ۱۳۰.۶۹ میلیون تن سال قبل از آن جابجا کردند. عملیات کانتینری نیز رشد کرده و به ۲.۱ میلیون TEU رسید که ۱۳.۵ درصد نسبت به ۱.۸۵ میلیون TEU سال قبل افزایش داشت.
زیرساخت‌ها و چالش‌های عملیاتی
بندر خرمشهر در مسیر توسعه فعالیت‌های خود با چالش‌هایی مواجه است که عبارتند از:
۱- مسائل لایروبی: عدم وجود لایروبی در اروندرود ظرفیت بندر را برای پذیرش شناورهای بزرگتر با مشکل مواجه می‌کند. پرداختن به این موضوع برای ارتقای کارایی عملیاتی و رقابت‌پذیری خرمشهر حیاتی است.
۲- محدودیت‌های زیرساخت: با وجود رشد اخیر در حمل و نقل محموله، زیرساخت‌های بندر احتمالا به اندازه کافی حجم فزاینده تجارت را به طور کارآمد مدیریت نکند. ارتقاء مستمر برای حفظ و ارتقای ظرفیت عملیاتی ضروری است.
۳- عوامل اقتصادی و سیاسی: این بندر تحت تأثیر تنش‌های منطقه‌ای و تحریم‌های بین المللی در یک زمینه ژئوپلیتیک پیچیده عمل می‌کند. این عوامل می‌توانند مانع از سرمایه‌گذاری خارجی و محدود کردن فرصت‌های تجاری شوند و تلاش‌های رشد و نوسازی بندر را با چالش مواجه کنند.
۴- نگرانی‌های زیست محیطی: پایداری زیست محیطی برای تداوم طولانی مدت بندر بسیار مهم است. اطمینان از اینکه فعالیت‌های بندری بر اکوسیستم محلی تأثیر منفی نمی‌گذارد، برای حفظ تعادل بین توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست ضروری است.
اهمیت راهبردی بندر خرمشهر برای ایران
موقعیت استراتژیک استان خوزستان در نزدیکی بصره عراق و اهمیت تاریخی آن به عنوان یک بندر بزرگ، مزیت‌های تجاری منطقه‌ای قابل توجهی را برای آن به ارمغان می‌آورد. اسکله‌های مختلف این بندر، خدمات عمومی بار، نفت، کانتینر و مسافر را انجام می‌دهند و قابلیت‌های عملیاتی آن را متنوع می‌کنند.
زیرساخت‌های بندر، از جمله اسکله با مشخصات متفاوت، از عملیات متنوع آن پشتیبانی می‌کند. با این حال، نیاز به سرمایه‌گذاری مستمر در بهبود زیرساخت‌ها برای حفظ و ارتقای موقعیت استراتژیک آن مشهود است. با این حال، به دلیل نزدیکی به مناطق مستعد درگیری، این بندر به یک چارچوب امنیتی قوی برای مقابله با تهدیدات احتمالی و تضمین ایمنی عملیاتی نیاز دارد.
چشم‌انداز توسعه بندر خرمشهر
برای تعیین چشم‌انداز بندر خرمشهر به دو مولفه باید توجه داشت:
۱- تحولات و پیامدهای آینده: رشد پیش‌بینی‌شده بندر خرمشهر که ناشی از افزایش‌های اخیر در جابجایی کالا است، مسیر مثبتی را برای ظرفیت عملیاتی آن نشان می‌دهد. با این حال، رسیدگی به موضوع لایروبی و ارتقای زیرساخت‌ها برای حفظ این رشد ضروری است.
۲- پویایی ژئوپلیتیک: آینده این بندر شدیدا به شرایط ژئوپلیتیکی بستگی دارد که در حال حاضر با افزایش تنش‌ها بین تهران و تل آویو قابل مشاهده است. بنابراین ثبات منطقه‌ای، تحریم‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی نقش مهمی در شکل‌دهی مسیر توسعه آن خواهد داشت.
در مجموع، بندر خرمشهر قابلیت تاب آوری و رشد را نشان داده است. سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک در زیرساخت‌ها، پایداری زیست‌محیطی و ناوبری ژئوپلیتیکی برای موفقیت مستمر آن حیاتی خواهد بود. اهمیت تاریخی و ظرفیت عملیاتی فعلی بندر، آن را به عنوان یک قطب محوری در تجارت و لجستیک منطقه‌ای تبدیل می‌کند.
منبع: اسپیشیل اوراسیا
انتهای پیام/ حمل و نقل
