حمیدرضا صادقی، مدیر بخش زیربنایی سازمان ملی بهره‌وری ایران در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: در محاسبه بهره‌وری حمل و نقل شاخص‌های تک عاملی تولید مانند تعداد مسافر به خطوط ریلی احداث شده یا تعداد ناوگان، میزان تن کیلومتر بار حمل شده به ازای واحد انرژی مصرف شده و غیره مهم هستند.
وی افزود: در کنار کارایی عوامل تولیدی، به کارایی ترکیب هر کدام از عوامل حمل و نقلی با یکدیگر بهره‌وری کل عوامل تولید گفته میشود که از بهره‌وری تک عاملی مهم‌تر است. پس نیاز است سازماندهی و مدیریت روش‌های مختلف حمل و نقلی به هم پیوسته و در هم تنیده باشند. بنابراین به منظور افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید بخش حمل و نقل، سیاستگذاری اقتصادی و سیاستگذاری حمل و نقل در کنار تلاش برای بهبود بهره‌وری عوامل تولید از طریق بهبود فناوری یا آموزش و مانند آن بسیار مهم است. به طور مثال سیاستهای قیمتی دستوری توسط سیاستگذار، مردم را به سمت استفاده از خودرهای شخصی و افزایش سوخت و همچنین تبعات تصادفات جانی و غیره سوق می‌دهد.
بهره‌وری در حوزه حمل و نقل؛ ستانده به نهاده
صادقی گفت: بهره‌وری مفهومی فرارشته‌ای به معنای استفاده کارا و اثربخش از منابع و عوامل تولید (شامل سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی، سرمایه ناملموس، فناوری و کالا و خدمت واسطه‌ای) به منظور کسب ستانده بیشتر از منظر کمی و کیفی در راستای نیل به اهداف حمل و نقل است.
رهیافت روندِ کاهنده بهره‌وری در بخش حمل و نقل چیست؟
صادقی با تاکید بر روند کاهنده بهره‌وری در حمل و نقل اظهار داشت: با توجه به اینکه در مدت سالهای متمادی تعداد ناوگان افزایش یافته است و سامانه‌های الکترونیکی و تکنولوژی در این سیستم‌های حمل و نقلی ایجاد شده است، اما بهره‌وری کل روند کاهنده‌ای را تجربه کرده است. در واقع میتوان گفت در نگاه اول و در برخی شاخص‌های تک عاملی بهره‌وری افزایش یافته است. اما وقتی شاخص‌های بخش حمل و نقل به صورت یک مجموعه به هم پیوسته در نظر گرفته میشود، برآیند کاهنده بوده است. به طوری که بر اساس آمار سطح شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید بخش حمل و نقل در سال ۱۴۰۱ حدود ۹ واحد درصد از مقدار بیشینه آن در سال ۱۳۹۱ که چنین فناوری‌ها و سامانه‌هایی وجود نداشت، کمتر است.
قیمت‌گذاری مهم‌ترین رکن اثرگذار در بهره‌وری نظام سیاستگذاری
صادقی گفت: در حال حاضر مشکل اصلی در حوزه بهره‌وری سیستم‌های حمل و نقلی، سیگنال‌های قیمتی غیر واقعی و انحرافی است که باعث از بین رفتن انگیزه فعالان اقتصادی حوزه حمل و نقل به سمت فعالیت‌های با بهره‌وری بالاتر، در این بخش شده است. به بیان دیگر سیگنال قیمتی صحیح و مطابق با میزان کمیابی منابع اقتصادی، ابزاری است که به توسعه اقدامات ارتقای بهره‌وری عوامل تولید سیستم‌های حمل و نقلی از جمله فناوری، نیروی انسانی و غیره میشود. لذا برای حل چالش‌های کشور در بهره‌وری و رقابت‌پذیر کردن سیستم‌های حمل و نقلی، راهکاری جز اصلاح نظام قیمت گذاری در بخش حمل و نقل به ویژه در نهاده انرژی وجود ندارد. بنابراین راهکارهای فرایندی و ساختاری منجر به حل این مسئله نخواهد شد؛ زیرا هیچ شرکت و سیستمی در انحراف‌های شدید بین قیمت موجود با قیمت واقعی به سمت بهره‌ور کردن مجموعه خود حرکت نخواهد کرد.
سیاست قیمت‌گذاری سیگنالی برای افزایش بهره‌وری حمل و نقل در شرایط موجود
حمیدرضا صادقی با اشاره به سیاست قیمت‌گذاری در جهت افزایش بهره‌وری گفت: طبیعتا در حوزه بهره‌وری سیستم‌های حمل و نقلی همه سیاست‌ها، قیمتی نخواهد بود. اما با توجه به مسائل موجود در این بخش، نظام‌های قیمت‌گذاری بیش از حد منحرف شده‌اند و سیگنال‌های ۱۰۰ درصد غلطی را به مصرف کننده مخابره می‌کنند. لذا انتظار اینکه هر سیاست غیرقیمتی مانند توسعه فناوری، ترویجی و آموزشی به حل بهره‌وری در این بخش کمک میکند، دور از ذهن است. در دنیا سیاست توسعه سرمایه انسانی و فناوری همچون دو عامل موتور محرک منجر به افزایش بهره‌وری میشوند، با توجه به اینکه در سیستم‌های حمل و نقلی کشور طی دو دهه گذشته توسعه سرمایه انسانی و توسعه فناوری رخ داده است اما بهره‌وری کل افزایش نیافته است. زیرا در ایران یک سری بنیادهایی مانند قیمت که عامل سیگنال‌دهی‌اند، عملا مختل هستند، در نتیجه منجر به افزایش بهره‌وری نخواهند شد.
وی در ادامه افزود: عامل دیگر در افزایش بهره‌وری، افزایش رقابت بین روش‌های حمل و نقلی است باز هم به شرطی که سیگنال قیمتی صحیح وجود داشته باشد. در ادبیات موضوعی بهره‌وری، رقابت و بهره‌وری دو روی یک سکه معرفی میشوند. چون رقابت ایجاد انگیزه میکند و در نتیجه بهره‌وری افزایش می‌یابد.
انتهای پیام/ حمل و نقل
کاملا درسته این تحلیل
حل مشکل آلودگی، خشکسالی و تورم و ناترازی سوخت و انرژی و پایین بودن حقوقها
متاسفانه شرایط اقتصادی برای مردم دشوار شده و این موضوع امنیت مردم و حاکمیت را تهدید می¬کند.
از طرفی اگر قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی بالا رود ، مردم متحمل فشار اقتصادی میشوند، اما از سوی دیگر، اگر قیمت گذاری به همین روش کنونی بماند، آسیب و زیان آن برای مردم و کشور بسیار بیشتر است (به دلایل زیر). راه حل:
این منابع متعلق به همه مردم است، پیشنهاد میکنم برای اینکه مردم در صرفه جویی منابع مشارکت بیشتری کنند: ۱- دولت صرفه جویی را از بودجه خود و نهادهای حاکمیتی شروع کند. ۲- بخشی از درآمد صادراتی آنها با مشارکت بخش خصوصی با قیمت جهانی، مستقیما به مردم برسد و بخشی دیگر بصورت شفاف در بودجه دولتی، صرف رفاه و پیشرفت کشور گردد.
به همین خاطر با سهمیه بندی (ارائه سهمیه به هر کد ملی ) و اصلاح تدریجی و پلکانی شدن قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی در بازار بهینه‌سازی و خرید و فروش سهمیه توسط مردم موافقم. اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: ۱- حل مشکل مصرف بالا و غیر بهینه و ناترازی سوخت ۲- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است ۳- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی شدید هوا و در نتیجه، بحران عظیم خشکسالی (افزایش بارندگی پس از هر دوره کاهش رفت و آمد و مصرف سوخت ، مثلا سال ۹۸ و ۹۹ و عید نوروز سالهای گذشته استان تهران یکی از نشانه های این موضوع است) و مرگ و میر فراوان ناشی از آن منجر میشود ۴-اصلاح قیمت باعث بهینه سازی مصرف انرژی و جایگزینی خودروهای فرسوده و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر و افزایش سطح دستمزدها می گردد ۵- به عدالت اجتماعی بیشتر می¬انجامد
در صورتی که فقط سهمیه دریافت شده از دولت قابل فروش باشد، میتوان از دلالی هم جلوگیری کرد.
در زمینه دیگر حاملهای انرژی و کالاها هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود . اینکار همچنین باعث اصلاح الگوی مصرف میگردد و مردم نتیجه برنامه ریزی و صرفه جویی را بطور مستقیم دریافت کنند.
باید همه به دولت کمک کنیم شرایط و علت این کار را برای مردم توضیح دهد، و این اصلاحات را با کمک کارشناسان با تجربه و یک برنامه جامع به سرانجام برساند، پیش از آنکه دیرتر شود و از روی انفعال و اجبار بخواهد کاری انجام دهد. اگر در این اصلاحات تاخیر کنیم، در اثر به هدر روی منابع و قاچاق، شرکتها، تامین کنندگان و منابع کشور ورشکسته شده و دچار قحطی خواهیم شد.
البته در کنار اصلاح و بروز بودن قیمت انرژی و سوخت، بهتر است سیاستهای تکمیلی دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی و سهمیه حمل و نقل عمومی و حذف قیمت گذاری دستوری انجام گیرد.
کیفیت خودروها چقدر تاثیر دارد
کیفیت خودروهای داخلی در کشور ما پایینتر است و بیشتر افراد آنرا علت اصلی مصرف بالای بنزین میدانند.
- اما این پرسشها مطرح است که علت ناترازی گاز و برق چیست؟ آن هم مقصر خودروسازان است؟
- آیا خودروهای خارجی موجود در ایران ( مثلا مزدا ، هیوندا و خودروهای چینی) هم مصرف پایینی دارند؟
بهترین ماشیهای دنیا هم توی خیابونهای پر ترافیک و حرج و مرج ایران ( با این فرهنگ رانندگی) مصرفشون بالا هست و حدود ۲ برابر میزان اعلامی کارخونه هست
درسته که ماشیای داخلی بی کیفیت هستن ولی علت اصلی مصرف بالای سوخت و آلودگی شدید هوا و در نتیجه خشکسالی و مرگ و میر ناشی از آلودگی همین ترافیک شدیده و مصرف غیر بهینه سوخت و انرژیه ( بنزین، گاز و برق و...)
اما مصرف بنزین خودرو پراید و تیبا در ترافیک سنگین حدود ۱۰ لیتر است
مصرف خودرو هیوندای I20 و رنو کپچر بعنوان خودروهای کم مصرف خارجی در همین شرایط ترافیک شدید خیابانها ( و نه خیابانهای پاریس و کیفیت بنزین آنجا) نیزحدود ۱۰ میباشد، اگر چه خودروهای سمند و پژو بیشتر است. پس علت چیز دیگری است
علت اصلی مصرف بالا ، ترافیک سنگین خیابانها و علت ترافیک.....
حتی اگر همه خودروهای مملکت هم برقی بودن باز هم این مشکلات حل نمیشدن، چونکه برخلاف تصور خیلیا برق لازم برای شارژ خودرو خیلی خیلی بالاتر از تصور عامه هست و این میزان برق برای این همه استفاده غیر بهینه از خودرو اونقدر زیاد هست که خیلی بیشتر از الان کمبود برق و همینطور آلودگی ناشی از سوخت نیروگاهها خواهیم داشت.
همه این مشکلات بخاطر اینه که با سیاست گذاری غلط اقتصادی و انرژی و و قیمت دستوری انرژی ، مردم انگیزه ای برای مصرف بهینه ندارن ، یعنی نفع اقتصادی براشون نداره، برعکس،صاحبان خودرو انگیزه بالا برای مصرف بیشتر دارند
علت اصلی ترافیک، مصرف بالای انرژی و سوخت و در نتیجه آلودگی هوا و خشکسالی، قیمت دستوری آن است که باعث شده هیچکس انگیزه ای اقتصادی برای صرفه جویی و مصرف بهینه نداشته باشد، راه حل آن: پرداخت سهمیه قابل مبادله انرژی و سوخت بر اساس کد ملی بسیار به سود همه مردم و دولت است و بسیاری از معضلات اقتصادی و زیست محیطی کشور را حل میکند
سلام ممنونم از ابراز نظر شما.
دولت‌ها در کنار سیاستهای قیمتی موطفند سیاستهای غیر قیمتی را هدف گذاری نمایند.
می توان اظهار کرد این دو سیاست در واقع دو روی یک سکه هستند لذا با ایجاد این دو سیاست در ابتدا رقابت پذیری برای بهبود سامانه‌های حمل و نقلی ایجاد میشود و سپس منجر به افزایش کارایی و بهره‌وری این سیستم‌ها میشود.