مسیراقتصاد/ زنجیره‌های تامین (sc) در کشاورزی شامل مجموعه‌ای از بازیگران می‌شود که سلسله‌ای از فعالیت‌های ارزش افزایی مرتبط با رساندن محصول از مرحله مواد اولیه خام تا مرحله مصرف کننده نهایی را بر عهده دارند. پس تامین مالی زنجیرهای هم به آن بازیگرانی که در داخل زنجیره ارزش و جریان‌های مالی حضور دارند و هم به آن بازیگرانی که در خارج از زنجیره ارزش و به نحوی به داخل زنجیره مرتبط هستند، اشاره دارد.
به طور کلی دو دسته تامین مالی زنجیرهای وجود دارد:
- تامین مالی داخلی زنجیرهای: فرآیندی است که در درون زنجیره اتفاق می‌افتد، از قبیل زمانی که عرضه‌کننده نهاده‌های کشاورزی اعتبار فراهم می‌کند یا زمانی که یک بنگاه پیش پرداخت مالی یک واسطه در بازار را فراهم می‌کند.
- تامین مالی خارجی زنجیرهای: فرآیندی است که با سازوکارها و ارتباطات زنجیره امکان پذیر می‌شود؛ برای مثال یک بانک بر اساس قرارداد با خریدار قابل اعتماد یا بر اساس رسید انبار رسمی به کشاورز وام می‌دهد.
بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به خصوص برای خرده مالکان
افزایش اهمیت روزافزون تامین پایدار مواد غذایی در کنار تغییرات ناگهانی و چشم‌گیر قیمت‌ها و عرضه آنها در جهان، شدت آسیب‌پذیری عرضه محصولات کشاورزی را نشان می‌دهد که باعث می‌شود سرمایه گذاری در این بخش روز به روز اهمیت پیدا کند. اما مسئله اصلی این است که چگونه می‌توان میزان حقیقی سرمایه‌گذاری را در محیط چالش برانگیزی که تردیدهای مالی و افزایش ترس از احتمال ضرر و زیان به خصوص نسبت به بخش صنعت وجود دارد، افزایش داد.
همچنین صرفه جویی به مقیاس و جهانی شدن زنجیره‌های غذایی موجب شده است کسب و کارهای کشاورزی چند ملیتی و دیگر کسب و کارها با یکپارچگی افقی و عمودی، تاثیر بیشتری بر بخش کشاورزی داشته باشند. پیامدهای این یکپارچگی مستحکم برای خرده مالکان و مخصوصا آنان که خارج از زنجیره‌های به هم پیوسته قرار دارند، بسیار مهم است و کشاورزی را به سوی سیستمی جدید و به شدت رقابتی و متاثر از تقاضای زیاد مشتریان برای محصولات بیشتر فرآوری شده و منطبق بر استانداردهای کیفی و بهره‌وری بالا برده است. از این رو افزایش بهره‌وری، رقابت پذیری و مشارکت خرده مالکان در این زنجیره جهانی به مسئله‌ای مهم در توسعه بخش کشاورزی تبدیل شده است.
ابزارهای تامین مالی زنجیرهای، فراتر از دریافت منبع مالی
تامین مالی زنجیرهای فرصتی را برای کاهش هزینه و ریسک در سرمایه گذاری و رساندن آن به کشاورزان خرده مالک فراهم می‌کند تا فراتر از نگاه به دریافت‌کننده آن عمل کنند. همچنین این ابزارها با دسترس پذیر کردن منابع برای خرده مالکان به منظور پیوستن به بازارهای با ارزش بالاتر و ایجاد پیوستگی در آنها کمک می‌کند.
دو مفهوم مهم برای درک تامین مالی زنجیره ای در کشاورزی
برای درک تامین مالی زنجیرهای داشتن چارچوب مفهومی مفید و مهم است، زیرا تامین مالی زنجیره ارزش هم یک نوع رویکردی مالی است و هم مجموعه‌ای از ابزارهای مالی است که برای گسترش و بهبود خدمات مالی و برآوردن نیازهای افراد درگیر در زنجیره استفاده می‌شود. بسیاری از این ابزارها جدید نیستند اما در بیشتر موارد مکرر و به صورت گسترده در ترکیب با دیگر ابزارها به کار می‌روند که در گزارشات بعدی به تفصیل همه انواع ابزارهای تامین مالی توضیح داده خواهند شد.
نکته مهم این است که تامین مالی زنجیرهای رویکردی برای تامین مالی است که تمامیت زنجیره و نیروهای پیشران آن را به رسمیت شناخته و مطابق با الزامات خاص آن برای پاسخگویی به تولیدکنندگان، کسبه، صنایع فرآوری و سایرین در زنجیره صورت می‌گیرد. بنابراین تامین مالی زنجیرهای دیدگاه نظام‌مندی اتخاذ کرده است و به مجموعه بازیگران زنجیره، فرایندها و بازارهای زنجیره به عنوان فردی وام‌دهنده-وام گیرنده در داخل سیستم و نه خارج از آن می‌نگرد و ابزارهای جدیدی را با توجه به این رویکرد توسعه داده است.
پس این نوع رویکرد تامین مالی برای هر زنجیرهای، رویکردی سفارشی دارد که برای پاسخگویی موثرتر به نیاز کسب و کارها و طبیعت خاص زنجیره‌ها طراحی شده است و این ابزارها می‌توانند در موارد زیر مورد استفاده قرار بگیرند:
- تامین مالی تولید یا برداشت
- خرید نهاده‌ها یا محصولات یا تامین نیروی کار
- ارائه یارانه نقدی یا خطوط اعتباری
- سرمایه‌گذاری‌های مالی
- کاهش ریسک و ابهام
لزوم توجه موسسات مالی و سیاستگذاران به ابزارهای نوین تامین مالی
همانطور که اشاره شد تحولات بازار جهانی در کشاورزی با وجود اینکه چالش‌های جدیدی ایجاد کرده است اما فرصت‌های جدیدی نیز برای استفاده از این یکپارچگی زنجیره‌ها برای افزایش رقابت به منظور دسترسی به منابع مالی فراهم می‌آورد و امید است که موسسات مالی و سیاستگذاران بتوانند از آن درس گرفته و برای ایجاد رقابت و دست یابی به بازارهای جدید، تعهد بیشتری بپذیرند.
لازم به ذکر است که ارتباط منابع مالی به زنجیره به خودی خود موضوع جدیدی نیست و بسیاری از کسب و کارهای مالی زنجیرهای هزاران سال است که وجود دارند. آنچه که جدید است جنبش‌های کاربرد اصولی و سازمان یافته آنها در کشاورزی با استفاده از نوآوری در ابزارها، فناوری‌ها و رویکردهای جدیدتر است.
منبع:
میلر، کلوین؛ جونز، لیندا (۱۴۰۲). تامین مالی زنجیره ارزش کشاورزی. تهران: انتشارات بازرگانی
انتهای پیام/ کشاورزی
