مسیر اقتصاد/ اتانول آمین‌ها یا ۲-آمینو اتانول‌ها ترکیبات آلی شامل یک گروه آمین و یک گروه الکل هستند. این ترکیب به صورت صنعتی از طریق واکنش شیمیایی اتیلن اکسید با آمونیاک سنتز می‌شود و برای تصفیه گاز طبیعی و تولید انواع شوینده‌ها کاربرد دارد.
اتانول‌آمین‌ها، پرکاربرد در تصفیه گاز و تولید شوینده‌ها
به صورت کلی اتانول‌آمین‌ها به سه نوع مونو اتانول‌آمین، دی اتانول‌آمین و تری اتانول‌آمین تقسیم می‌شوند. این ترکیبات در صنعت برای تولید پاک‌کننده‌ها، عوامل امولسیون‌دهنده[۱]، لاک‌ها، جلا‌دهنده‌ها، مسکن‌ها، پوشش‌های محافظ و واسطه‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مونو اتانول‌آمین اغلب به عنوان سورفکتانت در تولید لوازم آرایشی، شامپو، نرم‌کننده، و مواد شوینده به کار می‌روند. از دی اتانول‌آمین در تولید صابون‌ها و سورفکتانت‌ها برای شوینده‌های لباس‌شویی، لوازم آرایشی، حالت‌دهنده مو و شامپو استفاده می‌شود. همچنین، در تصفیه گاز طبیعی و پاک‌سازی جریان‌های گازی از آلاینده‌های اسیدی مانند دی‌اکسید کربن و سولفید هیدروژن، تولید افزودنی‌های سیمان، مواد شیمیایی کشاورزی و علف‌کش‌ها نیز به کار می‌رود. تری اتانول‌آمین هم عمدتاً در تولید لوازم مراقبت شخصی، گاز درمانی و شوینده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به صورت کلی، براساس صنعت مصرف‌کننده نهایی، بازار جهانی اتانول‌آمین به صابون‌ها و مواد شوینده، تصفیه گاز، لوازم آرایشی و مراقبت شخصی، مواد شیمیایی کشاورزی و غیره تقسیم می‌شود. مطابق نمودار زیر، صنعت صابون و مواد شوینده در سال ۲۰۲۲ تقریباً ۳۷ درصد از بازار را به خود اختصاص داده و تصفیه گاز دومین مصرف‌کننده بزرگ اتانول‌آمین‌ها است.
بازار ۲.۵ میلیون‌تنی اتانول آمین‌ها تا سال ۲۰۳۲
با توجه به نیازهای گسترده اتانول آمین ها در صنایع مختلف، انتظار می‌رود که بازار جهانی اتانول‌آمین مطابق نمودار زیر، تا سال ۲۰۳۲ حدود ۲.۵ میلیون‌تن تقاضا داشته باشد. مطابق نمودار زیر پیش‌بینی می‌شود میزان تولید اتانول‌آمین‌ها با نرخ رشد ۳.۹۸ درصد رشد کند و از ۱.۷ میلیون تن در سال ۲۰۲۲، به ۲.۵ میلیون تن در سال ۲۰۳۲ برسد.
همچنین اندازه بازار اتانول آمین ها ۲.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ ارزش گذاری شده است و انتظار می‌رود با نرخ رشد قابل توجه ۴.۳ درصد رشد کند. با توجه به اینکه میزان مصرف جهانی اتانول‌آمین‌ها نسبت به تولید آن‌ها رشد بیشتری دارد، ارزش بازار این ماده با سرعت بیشتری افزایش خواهد یافت.
چین و ژاپن، بزرگترین تولید کنندگان و مصرف کنندگان اتانول‌آمین‌ها
آسیا بر بازار اتانول آمین ها تسلط داشته و بیشترین میزان تولید و مصرف این ماده را در اختیار دارد. کشورهایی مانند چین، ژاپن و هند از بزرگترین مصرف کنندگان اتانول‌آمین‌ها در آسیا محسوب می‌شوند. رشد تقاضای چین بیشتر به دلیل گسترش ساختمان‌های مسکونی و تجاری و صنعت سیمان و بتن است.
همچنین انتظار می‌رود صنعت ساختمان سازی ژاپن به دلیل رویدادهای برنامه‌ریزی شده تا سال ۲۰۲۵ در این کشور به طور قابل توجهی رشد کند. علاوه بر این، صنعت ساختمان سازی ژاپن، به دلیل تعدد بلاهای طبیعی همچون سونامی و زلزله، تقاضای زیادی به سیمان و مصالح مقاوم دارد و این موضوع موجب می‌شود تقاضای اتانول‌آمین‌ها در این کشور به شکل قابل توجهی زیاد باشد.
چین، ژاپن و هند، تقاضای بالایی برای دارو، مواد شوینده و محصولات مراقبت شخصی دارند. همچنین، تقاضای اتانول‌آمین‌ها در کشورهای غرب آسیا به دلیل افزایش تولید و تصفیه گاز روبه افزایش است.
اتانول‌آمین، ماده‌ای ارزشمند برای صنعت نفت و گاز ایران
در حال حاضر، شرکت پتروشیمی شازند اراک، تنها واحد تولیدکننده اتانول‌آمین در کشور است. این واحد یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پلیمری و مواد شیمیایی و همچنین از مهم‌ترین طرح‌های زیربنایی کشور است که در سال ۱۳۶۳ به تصویب رسید و فاز نخست آن در سال ۱۳۷۲ و واحد اتوكسیلات به‌عنوان آخرین واحد مجتمع در سال ۱۳۸۲ به بهره‌برداری رسیدند.
اتانول آمین ها که در پالایش گاز طبیعی کاربرد دارند، به میزان نیاز در کشور تولید می‌شوند و مطابق نمودار زیر، ایران یک صادر کننده اتانول‌آمین محسوب می‌شود. اما با توجه به وابستگی کشور به تولید گاز و لزوم تأمین پایدار این ماده، توسعه واحدهای دیگر در کشور الزامی است. همچنین، در شرایطی که تولید شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها بجای استفاده از آلکیل بنزن خطی به سمت استفاده از اتوکسیلات‌ها به عنوان ماده اولیه می‌رود، افزایش تولید اتانول‌آمین‌ها با هدف توسعه این صنایع پایین‌دستی ضروری است.
منبع: گزارش پژوهشی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع «ارزیابی الگوی توسعه زنجیره ارزش اتیلن و بوتادین در کشور»
پی‌نوشت:
[۱] Emulsifier
انتهای پیام/ انرژی
