به گزارش مسیر اقتصاد روز یکشنبه، ۴ فوریه ۲۰۲۴، روسیه به عنوان عضو بریکس تلاش خود را برای ایجاد سیستم پرداخت جدید بدون احتساب دلار آمریکا تایید کرد. در سال‌ها اخیر، روسیه در صدد ایجاد مکانیزم پرداخت با هدف تسویه معاملات برون مرزی با BRICS و سایر کشورهای در حال توسعه با ارز جدید بوده است. تصمیم برای ایجاد سیستم پرداخت جدید در نتیجه تحریم‌های اعمال شده پس از جنگ روسیه و اوکراین اتخاذ شد. راه اندازی این سیستم پرداخت، جریان پرداخت‌ها با روسیه، بریکس و سایر کشورها را با ارزهای ملی تسهیل و دلار را متاثر می‌کند.
طرح‌های روسیه برای کاهش وابستگی به دلار
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین رسما تایید کرد که روسیه در حال حرکت به سمت ایجاد مکانیزم پرداخت جدید بدون استفاده از دلار است. او همچنین نظم جهانی سنتی تحت سلطه دلار را «غیرقابل اعتماد، اشتباه و خطرناک» توصیف کرد. اعضای BRICS مانند هند، چین، روسیه، امارات و عربستان به سمت استفاده از ارزهای ملی در قراردادهای تجاری بین‌المللی حرکت کرده‌اند. چین و روسیه با ترغیب سایر کشورهای در حال توسعه، سعی در کاهش وابستگی به دلار دارند. علاوه بر این، کشورهای BRICS در حال تسریع تلاش‌های خود برای ایجاد خدمات اینترنتی خود بدون وابستگی به فناوری آمریکایی هستند. این امر راه ورود به بریکس را برای سرمایه‌گذارانی که در ایالات متحده روی آورده‌اند، هموار می‌کند. در ۵ فوریه ۲۰۲۴، رئیس بانک مرکزی روسیه، الویرا نابیولینا، اعلام کرد که ۲۰ کشور سیستم پرداخت روسیه را برای حذف دلار در راستای برنامه‌های بریکس اتخاذ کرده‌اند. همچنین، مسکو اعلام کرد که برای جایگزین سیستم سوئیفت، بیش از ۱۵۹ شرکت کننده خارجی شرکت کرده‌اند. به گفته روسیه، هدف جایگزین سوئیفت کاهش وابستگی بیش از حد به دلار آمریکا است. ابتکار پرداخت BRICS که در سال ۲۰۲۳ راه اندازی شد، در سال‌های آینده نیز برای کمک به کاهش وابستگی به دلار تداوم خواهد داشت.
نقش دلارزدایی در افزایش قدرت بریکس
قدرت نوظهور BRICS در حال ایجاد نظم جهانی مبتنی بر موسسات و واحد پولی مربوط به خود است، از همین روی مکانیسم همکاری بین بانکی در سال ۲۰۱۰ برای تسهیل پرداخت‌های فرامرزی بین بانک‌های BRICS به ارزهای ملی ایجاد شد. نرخ‌های بهره بالا در غرب و بحران بدهی در ایالات متحده نگرانی‌ها در مورد بدهی‌های دلاری سایر کشورها و کاهش احتمالی دلار در صورت فروپاشی اقتصاد جهانی غرب محور را افزایش داده است. ادعای به چالش کشیدن سیستم پرداخت غربی به یک مولفه زیرساختی مهم به ویژه برای اتحاد بریکس تبدیل شده است. علاوه بر این، سیستم روسیه برای انتقال پیام‌های مالی (SPFS) پایه محکمی برای این گفتمان فراهم می‌کند. در سال ۲۰۲۳، اتحاد اقتصادی بریکس تلاش‌های خود را برای کاهش اتکای خود به دلار افزایش داده است. روسیه و ایران، یکی از کشورهای تازه دعوت شده، از تحریم‌های غرب آسیب دیده‌اند. کشورهای دیگر نیز نگران مواجهه با اقدامات مشابه غرب هستند. بنابراین، این بلوک در تلاش است تا وضعیت کلی دلار در سطح جهانی را به چالش بکشد.
کشورهای BRICS در بازسازی شرکت‌های قدرتمند و افزایش سرمایه گذاری در فناوری‌های جدید مانند رباتیک و هوش مصنوعی نقش پیشرو دارند. بر این اساس، فرآیندهای ژئواکونومیک و سیاسی در جهان به سمت جهانی شدن غیرغربی و فرافناوری پیش می‌روند. مشخصه نظم ژئواکونومیک کنونی تحریم‌هایی است که مطابق با هنجارها و ارزش‌های غربی در سنت مسلط روابط بین‌الملل، افزایش رقابت در سیستم بین‌دولتی، بی‌اعتمادی بین بازیگران سیاسی و اقتصادی و تعمیق نظامی‌سازی است. بریکس که از نظر اقتصادی گسترش یافته و با موفقیت به شعارهای خود عمل کرده، نادیده گرفتن آن در سیستم جهانی دشوار خواهد بود.
تنوع‌سازی سیستم مالی بین‌المللی از طریق بریکس
در حالی که اروپا منتظر پیامدهای احتمالی جنگ روسیه و اوکراین است، ایالات متحده در حال تدوین برنامه‌های اقدام خاصی در منطقه آسیا است. کاهش قدرت روسیه به دلیل تحریم‌ها و درگیری در سراسر جهان، تمرکز آمریکا را به سمت چین سوق داده است. ابتکار کمربند و جاده و ظهور سیستم‌های غیرغربی مانند بریکس بر موقعیت‌های ژئوپلیتیک ایالات متحده در منطقه آسیا و اقیانوسیه تأثیر می‌گذارد. انتظار می‌رود که گسترش بریکس نقشی جهانی در روند «دلارزدایی» ایفا کند. فشار چین برای انجام تجارت نفت با یوان و پیوستن عربستان به بریکس، این پتانسیل را دارد که بر پویایی تجارت جهانی نفت تأثیر بگذارد. جهان در دو دهه گذشته شاهد یک تغییر عمیق در چشم‌انداز اقتصادی و ژئوپلیتیک جهانی بوده است، زیرا ایجاد مکانیسم‌های پرداخت جایگزین توسط کشورهای بریکس وزنه تعادلی فزاینده برای تسلط سنتی G۷ فراهم کرده است.
در اجلاس سران بریکس ۲۰۲۳، روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی کمتر از انتظارات بودند و سهم آنها از تولید ناخالص داخلی جهانی (بر حسب برابری قدرت خرید) در دو دهه گذشته به شدت کاهش یافته است. هرچند این سه کشور انتظار مورد نظر را برآورده نکردند، اما پنج کشور دیگر بریکس از نظر تولید ناخالص داخلی کل در سال ۲۰۲۰ از G۷ پیشی گرفتند. طبق گفته صندوق بین المللی پول، این بلوک پتانسیل این را دارد که مجموعاً ۳۲.۱ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص دهد. تلاش‌های روسیه، به عنوان عضو مهمی از بریکس، برای ایجاد یک سیستم پرداخت جدید با حذف دلار به عنوان یک انتقاد مهم علیه سنت مسلط غربی در روابط بین الملل نمایان می‌شود علاوه بر روسیه، کشورهای بریکس در حال تقویت برنامه‌های خود برای جدا شدن از دلار از طریق طرح‌های مالی با هدف تسهیل پرداخت‌ها به ارزهای ملی هستند. این ابتکارات می‌تواند سیستم مالی بین المللی را متنوع و به بریکس اجازه دهد تا نقش فعال‌تری در اقتصاد جهانی ایفا کند.
منبع: مرکز مطالعات سیاسی و بحران آنکارا
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
