مسیر اقتصاد/ برزیل با تولید سالانه بیش از ۲۳۰ میلیون تن غلات و دانه‌های روغنی، یکی از سه کشور اصلی تولیدکننده محصولات اساسی کشاورزی محسوب می‌شود. این کشور دومین صادرکننده جهانی غلات است و طبق گزارش موسسه تحقیقات کشاورزی برزیل (Embrapa) 50 درصد از بازار جهانی سویا و ۳۰ درصد از بازار جهانی ذرت را در اختیار دارد. شرکت‌های چندملیتی که محل استقرار آنها عمدتا در آمریکاست، نقش مهمی در صادرات غلات برزیل ایفا می کنند و حدود ۶۰ درصد از بازار صادراتی این کشور را در اختیار دارند. این شرکت‌ها علاوه بر مدیریت صادرات، در زمینه تولید و فرآوری غلات نیز فعالیت دارند و محصولاتی مانند ذرت، سویا، گندم و برنج را از کشورهای مختلف جهان صادر می کنند.
کارگیل و بونگه بزرگترین صادرکنندگان غلات برزیل
بر اساس گزارش آژانس خدمات دریایی Cargonave، شرکت آمریکایی کارگیل با سهم بیش از ۱۷ میلیون تنی از مجموع ۱۲۰ میلیون تن محموله‌های صادراتی سویا و ذرت برزیل، بزرگترین صادرکننده این کشور است.[۱] نمودار زیر سهم شرکت‌های بزرگ صادرکننده غلات برزیل را نشان می‌دهد:
همانطور که در نمودار فوق مشاهده می‌شود، عمده صادرات غلات برزیل توسط شرکت‌های چندملیتی همچون کارگیل، بونگه، آرچر، گلنکور و… انجام می‌شود که ترکیب سهامداری و محل استقرار آنها در ایالات متحده و کشورهای اروپایی همسو با آمریکاست. این شرکت‌ها با برخورداری از منابع مالی و تکنولوژی پیشرفته، نقش مهمی در تأمین مالی کشاورزان ایفا می‌کنند و با انعقاد قرارداد با اتحادیه‌های کشاورزی برزیل و سایر مبادی غذای اساسی، مهمترین بازیگران امنیت غذایی جهان هستند.
سهم شرکت‌های چندملیتی از بازار صادرات غلات برزیل در سالهای اخیر روند افزایشی داشته است. با این حال، حضور شرکت‌های چندملیتی در بازار صادرات غلات برزیل نیز با انتقاداتی همراه بوده است. برخی از کارشناسان معتقدند که این شرکت‌ها با اعمال نفوذ خود در بازار، می توانند قیمت غلات را در سطح جهانی افزایش دهند. برخی از کشاورزان برزیلی نیز معتقدند که این شرکت‌ها با خرید زمینهای کشاورزی، کاهش سطح مالکیت زمین در برزیل را رقم می‌زنند.
نقش آفرینی انجمنهای کشاورزی برای شرکت‌های چندملیتی
برخی از انجمنهای کشاورزی به عنوان پیاده نظام شرکت‌های چندملیتی، نقش حافظ منافع این شرکت‌ها را در برزیل ایفا می‌کنند. به طور مثال انجمن ملی صادرکنندگان غلات برزیل (Anec)[۲] یک سازمان غیردولتی است که در سال ۱۹۶۳ در برزیل تأسیس شد. اعضای این اتحادیه شامل شرکت‌های صادرکننده غلات، شرکت‌های کشتارگاه و صنایع وابسته به آنها هستند. Anec یکی از سازمانهای مهم در صنعت غلات برزیل است که اهداف اصلی آن نمایندگی منافع اعضای خود در برابر دولت و سایر نهادهای دولتی و خصوصی، تسهیل تجارت غلات در برزیل و ترویج تحقیقات و توسعه در زمینه تولید و تجارت غلات عنوان می‌شود. اما در واقع این انجمن، نماینده شرکت‌های کارگیل و بونگه و سایر شرکت‌های چندملیتی در صنعت غلات برزیل است. این شرکت‌ها از اعضای اصلی Anec هستند و در مجموع حدود ۷۰ درصد از صادرات غلات برزیل را در اختیار دارند.[۳]
امنیت غذایی پایدار در گرو خرید مستقیم از برزیل
در سالهای اخیر نام شرکت‌های بزرگ همچون کارگیل به دلیل تحریمها در ترکیب واردات ایران کمتر دیده می‌شود. با این حال از آنجا که این شرکت‌ها حجم عمده صادرات از مبادی اصلی تولیدکننده غلات و کالاهای اساسی را در اختیار دارند، واسطه‌های منطقه‌ای خرید خود را از طریق این شرکت‌ها انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، در گذشته واردات ایران مستقیما به شرکت‌های خاص آمریکایی وابسته بود اما در حال حاضر این وابستگی از طریق واردکنندگان واسطه‌ای همچنان باقی است و هزینه و مخاطره بالاتری نیز به همراه دارد.
به همین منظور، ضروری است دولت با آماده سازی زیرساخت تجارت دوجانبه با برزیل و سایر مبادی تولید غلات و نهاده‌ها، امکان خرید مستقیم از این کشورها را فراهم کند. این خرید مستقیم از طریق افزایش صادرات به کشورهای تولیدکننده غذای اساسی، طراحی سازوکارهای مبادله مستقیم ارزی، تهاتر نهاده با محصول، تامین زیرساختهای لجستیک و انبارداری، انعقاد قراردادهای پیش‌خرید و… محقق می‌شود. انجام این ماموریت مهم به عزم جدی و برنامه‌ریزی از سوی دولت و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تامین امنیت غذایی پایدار کشور نیاز دارد.
پینوشت:
[۲] Associação Nacional dos Exportadores de Cereais
انتهای پیام/ کشاورزی
