به گزارش مسیر اقتصاد بندر خشک، یک بندر درون سرزمینی چند منظوره است که به طور مستقیم توسط جاده و راه آهن به بنادر دریایی وصل می‌شود و مرکزی برای انتقال کالاها به مقاصد داخلی است. بندر خشک داخلی می‌تواند انتقال کالا بین کشتی‌ها و شبکه‌های بزرگ حمل و نقل داخلی را تسریع نموده و یک مرکز بزرگ کالا در درون سرزمین ایجاد کند و در مقابل صادرات کالا در این بنادر تسریع و تسهیل می‌شود. بنادر خشک مزایای زیادی برای اقتصاد کشور دارد که از آن جمله می‌توان به تسریع در واردات و صادرات کالا، کاهش زمان تشریفات گمرکی، کاهش رسوب کالاها در بنادر ساحلی، کاهش ترافیک جاده‌ای و خطر تصادف، افزایش ایمنی، بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های حمل و نقل اشاره کرد. مهمترین و بزرگترین بندر خشک ایران، بندر خشک ریلی تهران است که با وجود تکمیل همه زیرساخت‌های مورد نیاز آن، هنوز به بهره‌برداری کامل نرسیده است.
در این خصوص آقای شهریار نقی‌زاده مدیر مرکز لجستیک آپرین در گفتگو با رسانه مسیر اقتصاد ابتدا با اشاره به تاریخچه و اهمیت مرکز لجستیک آپرین که بندر خشک ریلی تهران در آن واقع شده است، توضیحاتی پیرامون علت عدم بهره‌برداری از این بندر ارائه کرد.
تاریخچه بندر خشک آپرین
به گفته وی مرکز لجستیک آپرین با مساحتی بالغ بر ۸۰۰ هکتار در حاشیه شهر اسلامشهر و در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غرب تهران واقع شده است که مطالعات اولیه احداث آن مربوط به دهه چهل شمسی میباشد. در اوایل دهه ۵۰ شمسی یک قرارداد سه جانبه بین راه آهن- گمرک و یک شرکت آلمانی منعقد گردید که بر این اساس مقرر شده بود مرکزی با ویژگی‌های بندر خشک و با استقرار گمرک وقت جهت انتقال کالاهای وارداتی از بنادر کشور به نزدیک پایتخت در این منطقه ایجاد گردد. این قرارداد تا مرحله مطالعه و طراحی و نقشه برداری پیش رفت و با پیروزی انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی متوقف گردید. پس از سال‌ها وقفه در سال ۱۳۶۸ عملیات احداث گار (ایستگاه بزرگ) مانوری آپرین و احداث ایستگاه باری با ۱۸ خط اصلی و ظرفیت قبول و اعزام روزانه بیش از ۵۰ هزار تن محموله ریلی و امکانات و زیرساخت‌های لازم آغاز و در سال ۱۳۸۲ بهره‌برداری از آن رسما شروع گردید. مرکز لجستیک آپرین در محل تقاطع راهگذرهای مهم داخلی و بین المللی واقع شده و به عنوان یک هاب و چهار راه مهم در شبکه ریلی کشور و منطقه نقش آفرینی می‌کند. مرکز لجستیک آپرین یکی از مراکز پیش بینی شده در سند آمایش مراکز لجستیک کشور است و قرار است به قطب حمل و نقل کشور در این منطقه تبدیل شود. بندر خشک ریلی تهران در زمینی به مساحت ۵۵ هکتار در دل مرکز لجستیک آپرین احداث شده است که توسط سرمایه گذار خصوصی خارجی با زیرساخت‌ها و امکانات مناسب جهت انتقال مستقیم کالا ها از بنادر و بدون تشریفات گمرکی برنامه ریزی شده است. در این بندر بیش از ۵ کیلومتر خط ریلی، ۲۸ هکتار حیاط بارگنج (کانتینر یارد) جهت تخلیه و بارگیری محمولات گمرکی، سیستم های توزین ریلی و جاده‌ای، ساختمان مرکزی بندر و گمرک مستقل، سردخانه، خط تخلیه و بارگیری خودرو، انبار سرپوشیده یک هکتاری، سکوی تخلیه و بارگیری کالاهای غیر کانتینری و … جهت توسعه حمل و نقل ریلی کالا احداث و آماده بهره برداری میباشد.
ارتقای امنیت و کاهش هزینه‌های لجستیک در صورت بهره‌برداری از بندر خشک تهران
به گفته نقی زاده بهره‌برداری از بندر خشک تهران آثار مثبت فراوانی برای کشور دارد که از آن جمله می‌توان به انتقال سریع کالاهای اساسی از بنادر دریایی به درون کشور و افزایش ضریب امنیت آن اشاره کرد. همچنین انتقال جریان بار از جاده به راه آهن از نتایج دیگر فعال‌سازی بندر خشک تهران است که باعث ارتقاء بهره‌وری سوخت و کاهش مصرف آن خواهد شد. مزیت دیگر بندر خشک ریلی تهران، کاهش احتمال قاچاق است. با فعال شدن بندر خشک تهران، کالاها از بنادر جنوبی به این مرکز لجستیک در ۲۰ کیلومتری تهران منتقل می‌شود. در اینجا همه ادارات در نزدیکی این بندر خشک هستند و فساد کمتر خواهد شد.
چرا بندر خشک تهران غیر فعال است؟
مدیر مرکز لجستیک آپرین در توضیح علت عدم بهره‌برداری کامل از بندر خشک تهران گفت: در حال حاضر همه چیز برای شروع فعالیت بین الملل بندر خشک تهران آماده است و بهره‌برداری از فاز اول این پروژه در اسفند ۱۴۰۱ با حضور وزیر محترم راه و شهرسازی و مدیرعامل محترم راه آهن و سایر مسئولین کشوری و استانی رسما آغاز گردید اما بهره برداری کامل از این پروژه مهم و ملی معطل استقرار گمرک است. پس از دستور ریاست محترم جمهوری در سفر استانی به اسلامشهر، دستور معاون اول رئیس جمهور ،وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک اخیرا شاهد گشایش هایی در استقرار گمرک در این بندر هستیم.
افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در مرکز لجستیک آپرین با تاخیر در استقرار گمرک در آن
به گفته وی سرمایه‌گذار خارجی بندر خشک آپرین، ریسک بالایی را پذیرفته است. در سال ۹۴ راه آهن یک فراخوان داد و شرکت پرس با طرح سرمایه گذاری ۳۰ میلیون دلاری برنده این مناقصه شد، پس از کش و قوس‌های فراوان زمین طرح تحویل سرمایه گذار گردید و این شرکت مطابق قرارداد اقدام به ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت استقرار گمرک نمود و اکنون حدود ۸ ماه است که سرمایه گذار به تعهدات خود عمل کرده است اما تا زمانی که گمرک مستقر نشود، امکان بهره‌برداری کامل از این سرمایه وجود نخواهد داشت. بدین ترتیب امنیت سرمایه‌گذاری در مرکز لجستیک آپرین دچار آسیب شده است . در مجموع ۲۶ قطعه سرمایه گذاری در یک پهنه ۴۰۰ هکتاری برای این مرکز طراحی شده است که با توجه به ظرفیت‌های موجود و موقعیت کم نظیر این مرکز متقاضیان بسیاری برای حضور و سرمایه گذاری در آن ابراز علاقه کرده اند.
