موضوع یارانه پنهان انرژی سال‌هاست در ادبیات اقتصادی ایران مطرح شده است و این ادعا مطرح می‌شود که دولت در حال پرداخت یارانه پنهان انرژی به مردم است و از آنجا که سهم مردم از این حامل‌های انرژی یکسان نیست، این یارانه ناعادلانه توزیع می‌شود. سه دیدگاه در خصوص یارانه پنهان مطرح می‌شود که اولی به مابه‌التفاوت قیمت مصرف‌کننده انرژی در داخل و خارج کشور اشاره دارد، دومی به مابه‌التفاوت قیمت داخلی انرژی با صادرات آن اشاره دارد و سومی نیز به عادلانه نبودن توزیع آن اشاره دارد. در این راستا محمدجواد توکلی رییس سابق پژوهشکده اقتصادی وزارت اقتصاد، در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: برخی معتقدند قیمت حامل‌های انرژی افزایش باید یابد و از مابه‌التفاوت قیمت جدید و قیمت قبلی مقداری از آن به مصرف کننده، مقداری به تولیدکننده و باقی‌مانده آن به دولت اختصاص یابد.
تعریف یارانه با رانت تفاوت دارد
توکلی با اشاره به اینکه تعریف یارانه با رانت متفاوت است، افزود: یارانه چیزی است که به افراد می‌دهیم مثل پرداخت مبلغ ماهانه ۳۰۰ هزار تومان به مردم. اما در تعبیر یارانه پنهان منظور در واقع پولی است که از مردم گرفته نمی‌شود و مفهوم دیگر آن نیز به معنی تخفیف قیمتی است. به طور مثال بنزین به جای اینکه لیتری ۷۵ هزار تومان به مردم فروخته شود اکنون به میزان فقط ۳ هزار تومان فروخته می‌شود که این اعتبار نادرستی است. حتی اگر این فرض درست باشد فروض دیگری هم باید انجام شود مانند اینکه همانطور که چیزی را از مردم نمی‌گیریم خیلی از موضوعاتی مانند خودروی کم‌مصرف، حمل و نقل عمومی مناسب و یا درآمد مکفی را به مردم نمی‌دهیم.
وی در ادامه گفت: ادعای بیش مصرفی سوخت توسط مردم تحت تاثیر رسانه است اما آمارها این موضوع را تایید نمی‌کنند. برای پرمصرف بودن هم از دو شاخص سرانه مصرف انرژی و شدت مصرف انرژی استفاده می‌شود. در صورتی که طبق آمار شدت مصرف انرژی در ایران یک سوم امارات و کویت و نصف آمریکا و عربستان است. حتی مقایسه اشتباهی نیز در این مورد صورت می‌گیرد مانند مصرف گاز در ایران و چین، در صورتی که چین از ذغال سنگ استفاده می‌کند.
ارزان بودن انرژی دلیل بالا بودن مصرف در ایران نیست
رییس سابق پژوهشکده اقتصادی وزارت اقتصاد با اشاره به اینکه برخی شدت مصرف انرژی در ایران را بالا می‌دانند، گفت: مقایسه شدت مصرف انرژی در بین کشورها اشتباه است چرا که اقلیم آب و هوا، شیوه تولید و سطح فناوری کشورها با یکدیگر متفاوت است و نمی‌توان این‌ها را با هم مقایسه کرد. خیلی از مسائل نیز راهکار قیمتی ندارد بلکه باید سیاست‌گذاری آن تغییر کند. همچنین تنوع سبد انرژی کشورها بالا است و از یک نوع سوخت برای مصرف استفاده نمی‌کنند.
توکلی با اشاره به اینکه ارزان بودن انرژی دلیل بالا بودن مصرف در ایران نیست، افزود: شواهد آماری هم نشان می‌دهد که وقتی ما قیمت‌ها را افزایش دادیم اوضاع بهتر نشده و مصرف نیز پایین نیامده است. از آنجا که ۷۵ درصد انرژی در تولید مصرف می‌شود و ۲۵ درصد باقی مانده آن در بخش مصرفی است. انرژی که برای تولید استفاده می‌شود تبدیل به کالا و خدمت می‌شود. وقتی تولید گران شود همه چیز متناسب با آن گران می‌شود و تولیدکننده دیگر نمی‌تواند رقابت کند. بخش خانگی ۲۴ درصد، بخش صنعت ۲۱، بخش کشاورزی ۱۵ درصد و نیروگاه‌ها ۳۳ درصد از انرژی کشور را مصرف می‌کنند. یعنی حتی با پذیرش نظریه یارانه پنهان، این یارانه به صنعت، کشاورزی و تولید اختصاص داده می‌شود. باید به سمت سیاست توانمندساز حرکت کنیم و حداقل کنار سیاست قیمتی یک سیاست غیرقیمتی هم داشته باشیم. اینکه مصرف خودرو زیاد است و خانه‌ها اتلاف انرژی زیادی دارند را با گران‌سازی انرژی نمی‌توانیم حل کنیم.
انتهای پیام/ انرژی
