به گزارش مسیر اقتصاد طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی از تجارت خارجی ایران در سال ۱۳۹۵، میزان صادرات کالاهای غیرنفتی با احتساب میعانات گازی با ۳.۵ درصد افزایش به ۴۳.۹ میلیارد دلار رسیده است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت با افزایش ۵.۲ درصدی به ۴۳.۷ میلیارد دلار رسیده است.
در جدول زير آمار مقایسه‌ای میزان صادرات و واردات کشور در سال ۱۳۹۵ نشان داده شده است:
به این ترتیب میزان تراز تجاری کشور در این مدت ۲۴۰ میلیون دلار بوده است و نشان از مثبت بودن تراز تجاری کشور برای دومین سال پیاپی دارد.
در زمینه آمار تفکیکی بخش‌های صادراتی، از صادرات ۴۳.۹ میلیارد دلاری در سال گذشته، ۷.۳ میلیارد دلار سهم صادرات میعانات گازی، ۲.۱ میلیارد دلار سهم گاز طبیعی، ۱۴.۳ میلیارد دلار سهم محصولات پتروشیمی و ۲۰.۲ میلیارد دلار سهم سایر کالاها بوده است.
در جدول زیر آمار صادرات کشور در سال ۱۳۹۵ به تفکیک بخش‌های صادراتی نشان داده شده است:
همانطور که از جدول بالا مشخص است، میزان صادرات میعانات گازی با افزایش چشمگیری همراه بوده است اما با وجود افزایش ۷۸ درصدی در وزن، از نظر قیمت دلاری ۵۶ درصد افزایش یافته است که نشان از کاهش قیمت این محصول در بازارهای جهانی دارد. به طور مشابه میزان صادرات گاز طبیعی ایران نیز گرچه از نظر وزنی در حدود ۶۷ درصد افزایش یافته ولی از نظر قیمتی حدود ۳ درصد کاهش یافته است. در واقع گاز طبیعی صادراتی ایران که مقصد عمده آن کشور ترکیه است نیز در سال ۹۵ با کاهش قیمت حدود ۷۰ درصدی همراه بوده است.
همچنین میزان صادرات محصولات پتروشیمی نیز گرچه از نظر وزنی با افزایش ۴۱ درصدی همراه بوده ولی از نظر قیمت دلاری تنها ۹ درصد افزایش یافته است. در واقع محصولات پتروشیمی صادراتی نیز همچون میعانات گازی و گاز طبیعی کاهش قیمت داشته اند.
صادرات سایر کالاها نیز از نظر وزنی ۲۶ درصد افزایش یافته ولی با اینحال از نظر قیمتی ۱۰ درصد کاهش داشته است. به طور کلی میتوان گفت میزان صادرات کشور از نظر وزنی افزایش چشمگیر ۳۸ درصدی داشته ولی به دلیل کاهش قیمت محصولات صادراتی، از نظر قیمتی تنها ۳.۵ درصد رشد داشته است.
مقاصد اصلی میعانات گازی صادراتی ایران در سال ۱۳۹۵ کشورهای کره جنوبی، امارات و ژاپن بوده‌اند.
در جدول زیر مقاصد صادراتی میعانات گازی ایران در سال ۹۵ نشان داده شده است:
کالاهای عمده‌ی صادراتی
چنانچه تقسیم بندی تعرفه‌های ۸ رقمی که کالاها را به کوچک‌ترین دسته‌ها تفکیک می‌کند را در نظر بگیریم، در سال ۱۳۹۵، «میعانات گازی» با ۷۳۲۰ میلیون دلار، «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین» با ۲۴۷۹ میلیون دلار، «گاز طبیعی مایع شده» با ۲۰۷۹ میلیون دلار، «پروپان مایع شده» با ۱۲۲۲ میلیون دلار و «سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای مایع‌شده» با ۱۲۰۴ میلیون دلار در بین کالاهای صادراتی غیرنفتی رتبه‌های اول تا پنجم را داشته‌اند.
در جدول زير ده کالاي اول در صادرات غير نفتي ايران در سال ۱۳۹۵ نشان داده شده‌است:
در تقسیم بندی کلی‌تر محصولات عمده‌ی صادراتی نیز «میعانات گازی» با ۷۳۲۰ میلیون دلار، «گاز طبیعی، گازهای نفتی و هیدروکربورهای مایع‌شده» با ۵۳۰۰ میلیون دلار، «فرآورده‌های با حداقل ۷۰ درصد نفت و روغن‌های نفتی» با ۳۲۱۵ میلیون دلار، «انواع پلی اتیلن» با ۳۱۲۳ میلیون دلار و «منو و پلی الکل‌های اشباع شده» با ۱۴۱۰ میلیون دلار در صدر کالاهای صادراتی قرار دارند.
در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات صادراتی در سال ۱۳۹۵ نشان داده شده‌است:
همانطور که در جداول بالا مشخص است عمده‌ی محصولات صادراتی ایران را محصولات با فرآوری بسیار کم پالایشگاهی و پتروشیمی تشکیل داده‌اند و محصولات با ارزش افزوده جایگاه چندانی در صادرات کشور ندارند.
کالاهای عمده‌ی وارداتی
در تقسیم بندی جزئی «ذرت دامی» با ۱۴۱۳ میلیون دلار، «دانه سویا» با ۹۰۹ میلیون دلار، «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» با ۹۰۲ میلیون دلار، «خودرو سواری با حجم موتور ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی» با ۸۹۳ میلیون دلار و «قطعات منفصله تولید خودرو با ساخت داخل ۱۴ تا ۳۰ درصد» با ۷۸۲ میلیون دلار عمده محصولات وارداتی کشور در سال ۱۳۹۵ هستند.
در جدول زير ده کالاي اول وارداتي ايران در این مدت نشان داده شده است:
اما در یک تقسیم بندی کلی تر محصولاتی چون «خودرو سواری» با ۲۰۰۸ میلیون دلار، «قطعات منفصله تولید خودرو» با ۱۹۵۳ میلیون دلار، «ذرت» با ۱۴۴۸ میلیون دلار، «مکمل‌های دارویی» با ۱۰۳۱ میلیون دلار و «انواع تلفن و موبایل و تجهیزات شبکه» با ۱۰۲۴ میلیون دلار در صدر محصولات وارداتی ایران هستند.
در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات عمده وارداتی ایران در سال ۱۳۹۵ نشان داده شده است:
متوسط قیمت دلاری هر تن کالای صادراتی غیرنفتی با احتساب میعانات گازی و گاز طبیعی درحدود ۳۳۹ دلار بوده است که نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد کاهش داشته و همچنین هر تن کالای وارداتی با متوسط قیمت ۱۳۰۸ دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۱ درصد افزایش یافته است. بنابراین میتوان گفت محصولات صادراتی ایران در مقایسه با محصولات وارداتی از قیمت واحد بسیار کمتری برخوردارند و محصولات وارداتی حدود ۴ برابر محصولات صادراتی قیمت دارند.
مقاصد عمده‌ی صادراتی
در سال ۱۳۹۵ کشورهای چین، امارات، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی عمده‌ترین مشتری‌های کالاهای ایرانی بوده‌اند. در جدول زیر ۱۰ کشور مقصد اول صادراتی ایران نشان داده شده است:
همانطور که از جدول بالا مشخص است گرچه میزان صادرات ایران از نظر وزنی تقریبا به تمامی کشورها افزایش یافته است ولی از نظر قیمت دلاری میزان صادرات ایران به کشورهایی چون پاکستان، ژاپن، افغانستان و ترکیه کاهش یافته و در مقابل میزان صادرات به کشورهایی چون کره‌جنوبی، تایوان، چین و هند افزایش یافته است.
مبادی عمده وارداتی
مبادی عمده محصولات وارداتي ایران نیز کشورهای چین، امارات، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان بوده‌اند. در جدول زير مبادي عمده وارداتي ایران نشان داده شده‌اند:
چنانچه در جدول بالا مشخص است در سال ۱۳۹۵ میزان واردات ایران از کشورهای سوئیس، امارات، هند، ترکیه و کره‌جنوبی کاهش یافته و در مقابل میزان واردات از کشورهای برزیل، آلمان و ایتالیا افزایش یافته است. این مسئله موجب شده است کشور آلمان با عبور از کشورهای هند و سوئیس به ۵ مبدأ اصلی واردات ایران بپیوندد.
