به گزارش مسیر اقتصاد فرآیندهای شکست ترکیبات سنگین به سبک در پالایشگاه‌ها (فرآیندهای تبدیلی) را می‌توان به چهار دسته کلی فرآیند شکست حرارتی، فرآیند شکست کاتالیستی (FCC[۱])، فرآیند هیدروکراکینگ و فرآیند هیدروکانورژن تقسیم‌بندی نمود. در این میان شکست کاتالیستی اصلی‌ترین فرآیند تبدیلی پالایشگاهی برای تبدیل نفت خام و فرآورده‌های نفتی سنگین به محصولات سبک‌تر و با ارزش‌تر مانند بنزین است. در واقع هدف اصلی این فرآیند، تولید بنزین بیشتر با عدد اکتان بالاتر است.
افزایش تولید بنزین با استفاده از فرآیندهای FCC و RFCC
واحدهای شکست کاتالیستی بستر سیال (FCC) علاوه بر تولید سوخت، محصولات الفینی مانند پروپیلن هم تولید می‌کنند. همچنین واحد FCC در مقایسه با دیگر واحدهای پالایشگاهی، بیش‌ترین بازده برای تولید الفین‌های سبک، به ویژه پروپیلن را دارد. به همین علت در کنار ویژگی‌های تولید سوخت بیشتر، افزایش کیفیت سوخت مصرفی خودرو‌ها و در نتیجه کاهش آلاینده‌های محیط زیستی، تولید الفین هم سبب افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌ها خواهد شد.
با توجه به رشد اقتصادی کشورهای آسیایی و در نتیجه افزایش تقاضای سوخت آن‌ها استفاده از واحدهای FCC و RFCC[۲] می‌تواند کلید ارتقاء صنایع پالایشی در آسیا و افزایش تولید سوخت‌های سبک همچون بنزین باشد. استفاده از فرآیند شکست کاتالیستی بستر سیال از سال ۱۹۳۷ در جهان با هدف افزایش تولید بنزین و عدد اُکتان آن در پالایشگاه آغاز شده است.
چین بالاترین ظرفیت واحدهای FCC آسیا را در اختیار دارد
چین در سال ۲۰۲۲ با ظرفیت ۱۷۳۸ بشکه در روز، بالاترین ظرفیت واحدهای FCC آسیا را در اختیار دارد. همچنین مطابق نمودار زیر، این کشور بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ با رشد سالانه ۱.۳ درصدی، بیش‌ترین افزایش ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی از طریق فرآیند FCC را تجربه کرده است. در حال حاضر ظرفیت واحدهای FCC پالایشگاهی کشورهای هند، ژاپن، فیلیپین و کره جنوبی به ترتیب ۹۳۸، ۶۴۷ ، ۶۷ و ۵۶ هزار بشکه در روز است.
ضرورت ارتقاء صنایع پالایشی در کشور با استفاده از فرآیند FCC
کشورهای چین، هند، ژاپن، فیلیپین و کره‌جنوبی توانستند در سال ۲۰۲۲ بیشتر ظرفیت واحدهای FCC در آسیا را به خود اختصاص دهند. ظرفیت واحدهای شکست کاتالیستی بستر سیال (FCC) در پالایشگاه‌های قاره آسیا از ۳.۴ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۷ به ۳.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۲ (رشد سالانه ۰.۸ درصد) افزایش پیدا کرده است. برنامه‌ریزی‌ها نشان می‌دهد که ظرفیت فعلی تا سال ۲۰۲۷ به ۵.۲ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند و در واقع سالانه حدود ۸.۵ درصد افزایش یابد.
در آمریکای شمالی ظرفیت پالایشگاهی (بر اساس خوراک برج اتمسفریک) با حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز، حدود ۷ میلیون بشکه یعنی حدود ۳۰ درصد خروجی برج، ظرفیت نصب شده واحدهای FCC است. این آمار نشان دهنده سهم تقریبا ۲ برابری آمریکای شمالی در بهره‌گیری از واحدهای FCC نسبت به آسیا است. در واقع این کشورها با توجه به ظرفیت پالایشگاهی خود و در راستای تأمین نیاز بنزین و دیگر فرآورده‌های سبک، اقدام به سرمایه‌گذاری و اجرای طرح‌های ارتقاء پالایشگاهی کرده‌اند.
بنابراین با توجه به مصرف رو به رشد بنزین در کشور و حجم محصولات سنگین پالایشگاهی ایران، استفاده از واحدهایی نظیر FCC یا RFCC می‌تواند کلید توسعه و ارتقاء صنعت پالایشگاهی کشور باشد.
منابع:
پی‌نوشت:
[۱] Fluid Catalytic Cracking
[۲] Residue Fluid Catalytic Cracking
انتهای پیام/ انرژی
