به گزارش مسیر اقتصاد چنانچه در مطالب قبلی بیان شد اولین گام در مدیریت صحیح جریان واردات کالا، شناخت ابزارهایی است که امروزه اغلب کشورها برای مدیریت واردات از آن‌ها استفاده می‌نمایند. شناخت این ابزارها میتواند به سیاست‌گذاران در انتخاب ابزارهای مناسب برای هریک از کالاهایی که روند واردات آن‌ها نیاز به ساماندهی دارد، کمک نماید.
ابزارهای مدیریت واردات به طور کلی به دو دسته قیمتی و غیرقیمتی تقسیم میشوند که در یادداشت‌های قبلی، میزان حقوق ورودی واردات کالا (تعرفه)، قیمت‌گذاری گمرکی و قیمت‌گذاری نرخ ارز به عنوان سه ابزار قیمتی مدیریت واردات مورد بررسی قرار گرفتند. در این یادداشت به ابزار مالیات بر ارزش افزوده به عنوان ابزار قیمتی چهارم در مدیریت واردات پرداخته میشود.
۴- مالیات بر ارزش افزوده:
علاوه بر پرداخت مالیات گمرکی که با نام حقوق ورودی و یا تعرفه واردات کالا شناخته میشود، محصولات وارداتی در برخی موارد مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیز هستند. مالیات بر ارزش افزوده به طور کلی مالیاتی است که بر اجزاء زنجیره تولید محصولات و با اهدافی همچون کنترل و مدیریت زنجیره تولید و مصرف، ایجاد شفافیت در اجزاء زنجیره تولید و همچنین ایجاد یک درآمد پایدار برای دولت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده از کالاهایی که در داخل یک کشور تولید میشود در جای خود محل بحث است اما در خصوص کالاهای وارداتی، تنها آن دسته از کالاها مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند که در انتهای زنجیره تولید قرار دارند و به عنوان کالای مصرفی شناخته میشوند. در واقع از آنجا که کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای برای مشارکت در تولید محصول دیگری وارد کشور میشوند که در نهایت مالیات بر ارزش افزوده از آن اخذ میشود، در زمان واردات نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای آن‌ها نیست.
این مسئله موجب شده است مالیات بر ارزش افزوده به ابزاری مؤثر برای جهت دهی و مدیریت واردات محصولات مصرفی به کشورها تبدیل شود. در واقع با استفاده از این مالیات میتوان هزینه واردات کالاهای مصرفی را افزایش داد و در مقابل بازرگانان و تولیدکنندگان را به سمت واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای سوق داد.
با این حال برای تحقق این هدف لازم است فهرست کالاهای مصرفی به درستی تعیین شود. درحال حاضر به دلایل مختلف بسیاری از کالاهایی که در عمل جنبه مصرفی دارند، جزء کالاهای مصرفی دسته بندی نشده و در زمان واردات مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیستند. به عنوان مثال در حال حاضر بسیاری از کالاهای با دوام مصرفی مانند وسایل الکترونیک جزء کالاهای مصرفی دسته بندی نمی‌گردند.
از طرف دیگر در قانون برای بسیاری از کالاهای وارداتی مصرفی معافیت در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته شده که دلیل آن نیاز بازار داخلی و یا ضرورت کنترل قیمت در بازار عنوان شده است. محصولات کشاورزی و محصولات بهداشتی جزء این دسته از کالاها هستند که در زمان واردات از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
علاوه بر کنترل واردات محصولات مصرفی، مالیات بر ارزش افزوده کاربردهای دیگری نیز در عرصه مدیریت واردات دارد. به عنوان مثال در بسیاری از کشورها تنها زمانی مالیات بر ارزش افزوده از کالاهای وارداتی اخذ میشود که واردات در حجمی وسیع و با اهداف تجاری انجام شده باشد و در مقابل از واردات محدود و با هدف مصرف شخصی این مالیات اخذ نمیگردد.
بنابراین میتوان گفت دسته بندی نامناسب و معافیت‌های بسیار، در عمل موجب شده است ابزار مالیات بر ارزش افزوده کارایی شایسته‌ای در مدیریت واردات کالاهای مصرفی به کشور نداشته باشد و این کالاها در حجمی وسیع به کشور وارد شوند.
