مسیر اقتصاد/ سیاست‌های دولت در حوزه ایجاد ارزش افزوده بیشتر در محصولات پتروشیمی اهمیت دارد؛ چرا که تکمیل زنجیره ارزش در راستای جلوگیری از خام فروشی، ایجاد اشتغال، کاهش واردات، افزایش صادرات و ایجاد رونق اقتصادی از اولویت‌های کشور بوده و همواره در اسناد بالادستی به آن توجه ویژه‌ای شده است.
وابستگی توسعه پایدار و متوازن صنعت پتروشیمی به تامین خوراک
مدیریـت زنجیره ارزش، هنر ایجاد توازن در این زنجیره است به گونه‌ای که محصولات پتروشیمی با بیشترین ارزش افزوده اقتصادی به تولید برسند. یکی از عوامل اصلی توسعه متوازن و پایدار صنعت پتروشیمی، دسترسی به انواع خوراک‌های مایع و گازی است. ایران با داشتن منابع نفت و گاز توانسته است طیفی از خوراک‌های متنوع را در اختیار صنعت پتروشیمی قرار دهد. صنایع پتروشیمی ایران بر حسب نوع محصول تولیدی، از ۲ نوع خوراک گازی و مایع تغذیه می‌کنند.
عملکرد ۷۲ درصدی تولید محصولات پتروشیمی در کشور
مجموع ظرفیت اسمی تولید واحدهای فرآیندی تا پایان سال ۱۴۰۰ در کشور، ۹۰.۲ میلیون تن در سال بوده است. تولید واقعی صورت گرفته در سال مذکور، ۶۵.۳ میلیون تن بوده که در مقایسه با ظرفیت اسمی، دارای عملکرد ۷۲ درصدی بوده است.
مواد شیمیایی با ۲۸.۳ میلیون تن (معادل ۴۳ درصد)، مواد هیدروکربوری با ۱۸ میلیون تن (معادل ۲۸ درصد)، مواد پلیمری با ۷.۹ میلیون تن (معادل ۱۲ درصد)، کودهای شیمیایی با ۷.۱ میلیون تن (معادل ۱۱ درصد) و آروماتیک‌ها با ۴ میلیون تن (معادل ۶ درصد) تولید در سال، به ترتیب بیشترین سهم از تولید سال ۱۴۰۰ را داشته‌اند.
صنعت پتروشیمی از جمله صنایع فرآیندی زنجیره‌ای محسوب شده که سبب می‌گردد تا محصول نهایی قابل فروش، متمایز از میزان تولید آن باشد. برای نمونه اگرچه میزان تولید صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۰، معادل ۶۵.۳ میلیون تن بوده لیکن معادل ۱۹ میلیون تن آن به مصارف درون مجتمعی رسیده و ۱۰.۶ میلیون تن محصول میانی به عنوان خوراک های بین مجتمعی مبادله شده است.
در نتیجه عملکرد صنعت پتروشیمی در تولید محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۰ منجر به تولید ۳۵.۷ میلیون تن محصول نهایی قابل فروش گردیده که از این میزان، ۷۱ درصد آن بالغ بر ۲۵.۵ میلیون تن به بازارهای جهانی صادر و ۲۹ درصد آن معادل ۱۰.۲ میلیون تن برای رفع نیازهای صنایع داخلی به فروش رسیده است.
کمبود خوراک عامل ۶۰ درصد اختلاف ظرفیت اسمی و عملیاتی پتروشیمی
نکته بسیار مهمی که باید به آن اشاره شود تولید واقعی ۶۵.۳ میلیون تنی صنعت پتروشیمی و در واقع عملکرد ۷۲ درصدی آن نسبت به ظرفیت اسمی آن است. علت عدم تحقق ظرفیت اسمی به میزان ۲۴.۹ میلیون تن، عمدتاً ناشی از کمبود خوراک (۱۴.۷ میلیون تن)، اشکالات فرآیندی (۴.۵ میلیون تن) و تعمیراتی (۲.۳ میلیون تن) بوده است.
بنابراین می‌توان گفت که علت اصلی اختلاف حدود ۲۵ میلیون تنی بین ظرفیت اسمی و عملیاتی صنعت پتروشیمی کشور، عدم تأمین پایدار خوراک است. در واقع حدود ۶۰ درصد از عدم تولید مجتمع‌های پتروشیمی ناشی از کمبود خوراک بوده است.
با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی مبنی بر افزایش ظرفیت واحدهای پتروشیمی به حدود ۲۰۰ میلیون تن در سال، باید مسئله تامین پایدار خوراک بصورت جدی توسط وزارت نفت پیگیری و دنبال شود. یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی در راستای تامین پایدار خوراک صنعت پتروشیمی کشور، جمع‌آوری گاز‌های همراه میادین نفت و گاز و پالایشگاه‌های کشور و تخصیص آن به مجتمع‌های پتروشیمی کشور است.
انتهای پیام/ انرژی
