به گزارش مسیر اقتصاد در چهل و دومین اجلاس سرانِ موافقت‌نامه منطقه تجارت آزاد «آ-سه-آن» که در ماه می در اندونزی برگزار شد، این گروه تصمیم گرفت دیگر «نماینده هیچ کشوری نباشد» که اشاره به فشار فزاینده ایالات متحده به این گروه برای مهار چین در منطقه هند و اقیانوس آرام دارد. همچنین، انور ابراهیم، نخست وزیر مالزی، اخیراً پیشنهاد ایجاد صندوق پول آسیایی و ساز و کار پرداخت منطقه‌ای را با تاکید بر ارزهای ملی ارائه کرده است. در مجموع این اقدامات گامی به سوی دلارزدایی از آسه آن است و نشان می‌دهد که چگونه این منطقه در برابر تبدیل شدن به مهره ژئوپلیتیکی ایالات متحده برای ایجاد ائتلاف جهانی علیه چین ایستادگی کرده و در واقع، خود را از بازی بزرگ ایالات متحده دور می‌کند.
تقویت استفاده از ارزهای ملی در آسه آن
رویکرد جدید آسه آن با اظهارات مطرح شده در اجلاس ویژه ایالات متحده و آسه آن در ماه می ۲۰۲۲ تفاوت دارد. در این نشست، ایالات متحده برای نخستین بار میزبان رهبران آسه آن در واشنگتن بود که نشانه‌ای از جدیت واشنگتن در قبال منطقه و هدف دولت بایدن در جلب حمایت ASEAN در مورد استراتژی واشنگتن در قبال هند و اقیانوسیه است.
همچنین در نشست نوامبر ۲۰۲۲ که در کامبوج برگزار شد، هر چند بایدن بر لزوم اجتناب از جنگ با چین تاکید کرد، اما ایده مقابله با چین برای تضمین به اصطلاح اداره باز، آزاد و مبتنی بر قاعده منطقه هند و اقیانوس آرام را مطرح کرد. اما اکنون ASEAN عدم تعهد خود به ایالات متحده را دو برابر کرده است. البته آسه آن علاقه‌ای به همسویی با چین به بهای از دست دادن روابط خود با ایالات متحده را نیز ندارد، اما تصمیم این گروه برای حمایت نکردن از ایالات متحده در برابر چین تاثیر منفی بر دیپلماسی فعال دولت جو بایدن دارد.
تصمیم آسه آن که در چهل و دومین اجلاس سران گرفته شد، آغازی بر کاربرد ارزهای ملی برای تقویت تجارت درون‌گروهی بود که دلیل آن افزایش نگرانی‌ها نسبت به نقش دلار آمریکا در تحریم‌هاست. تحریم‌های ایالات متحده بر روسیه و حذف آن از سیستم سوئیفت باعث شد تا بسیاری از کشورهای دیگر به دنبال ترتیبات جایگزین باشند.
از همین روی، آسه آن اقدامات پیشگیرانه انجام می‌دهد، یعنی این کشورها پیش‌بینی می‌کنند که اگر در جنگ احتمالی آینده بین ایالات متحده و چین از واشنگتن حمایت نکنند، با تحریم‌های مشابهی روبرو شوند. در حال حاضر تجارت با ارزهای ملی در منطقه رواج یافته و تصمیم اخیر صرفاً بازتاب‌دهنده آن است. بطوریکه بانک‌های مرکزی فیلیپین، اندونزی، مالزی، سنگاپور و تایلند قبلاً استفاده از سیستم‌های پرداخت بدون کد QR را برای کالاها و خدمات آغاز کرده‌اند. این کشورها با استفاده از این روش پرداخت، خود را در برابر عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی ناشی از تحریم‌های احتمالی آتی ایمن می‌کنند.
زیر سوال بردن ایده «نظم مبتنی بر قانون»
این اقدامات نشان می‌دهد که کشورهای آسه‌آن نمی‌توانند و نباید مجبور به اتخاذ موضعی همسو با واشنگتن در حفظ رویکرد «نظم مبتنی بر قانون» شوند؛ چون این موضع، آنها را به نیروی نیابتی برای مهار چین تبدیل می‌کند. خوانش ایالات متحده بر اساس ایده «نظم مبتنی بر قانون» مبتنی بر دوره جنگ سرد ساخته شده است. در طول جنگ سرد، ایالات متحده جهان را به دو بلوک «آزاد» و کمونیستی تقسیم کرد. اکنون نیز جهان را به کشورهایی (مثلاً ایالات متحده و متحدانش) که از قوانین پیروی می‌کنند و کشورهای مقابل (مثلاً چین) تقسیم می‌کند. بر این اساس، ایالات متحده به جای گسترش تجارت و ارتباطات، در حال نظامی و حتی هسته‌ای کردن از طریق معاهداتی مانند AUKUS در منطقه هند و اقیانوس آرام است.
احتمالا این استراتژی نتایج مثبتی به همراه نداشته باشد. حتی بر اساس گزارش مارس ۲۰۲۳ مؤسسه صلح ایالات متحده، احتمالا برخی از کشورهای منطقه را از خود دور می‌کند یا حتی آنها را به آغوش چین بکشاند. در واقع، اصرار بر همسویی بیشتر با ایالات متحده موجب از دست دادن اعتبار آمریکا خواهد شد و واشنگتن نمی‌تواند حضور اقتصادی و سیاسی چین در منطقه را کاهش دهد. اصرار بر پیروی رهبران آسیایی از دستورالعمل‌های واشنگتن که احتمالاً آنها را رد می‌کنند، نشان دهنده محدودیت‌های قدرت و نفوذ آمریکا است.
در مجموع، چهل و دومین اجلاس سران آسه آن تاکیدی بر شکست آمریکا بود. بیانیه آسه آن به جای تایید ادعاهای ایالات متحده در مورد «جنگ سرد ۲»، رویکرد «چندجانبه گرایی» و «منطقه گرایی» را تقویت و همه کشورها از جمله چین را دربر می‌گیرد. با توجه به اینکه ASEAN مکرراً از تبدیل شدن به متحد واشنگتن علیه پکن خودداری کرده است، ایالات متحده باید سیاست خود را به طور اساسی بازنگری کند و به جلب حمایت واقعی آسه آن در زمینه تجارت و اقتصاد به جای جنگ، مسابقه تسلیحاتی، ساخت موشک‌های بالستیک و هسته‌ای امیدوار باشد. بدون سیاست اقتصادی مؤثر، ایالات متحده تنها حمایت سطحی آسه آن را دریافت خواهد کرد که عمدتاً محدود به اجلاس بی‌نتیجه می‌شود.
منبع: چشم‌انداز جدید شرقی
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
