مسیر اقتصاد/ در کلاس‌های درس بانکداری بین‌الملل، یکی از اولین مباحثی که تدریس می‌شود، انگاره‌های ذهنی اشتباه در این حوزه است. یکی از این انگاره‌های کاملا اشتباه، سهم ۸۸ درصدی دلار در انتقالات بین‌المللی است.
فریبکاری رسانه‌ای در اعلام سهم دلار از مبادلات بین‌المللی
وقتی بیان می‌شود که دلار سهم ۸۸ درصدی از مبادلات بین‌المللی را به خود اختصاص داده است، این انگاره به ذهن متبادر می‌شود که سهم سایر ارزها، صرفا ۱۲ درصد است. وقتی در سایت‌های معروف بین‌المللی، صرفا آمار دلار چک شود، همه تایید می‌کنند که دلار واقعا سهم ۸۸ درصدی دارد. لذا به عنوان یک استناد قوی، در فضای رسانه‌ای داخلی هم پمپاژ می‌شود.
اما واقعیت ماجرا از این قرار است که وقتی سهم ارز با رتبه دوم (یعنی یورو) بررسی می‌شود، عدد ۳۲ درصد ملاحظه می‌شود. تا همین جا هم جمع این دو عدد ۱۲۰ درصد می‌شود. در آماردهی برای پرداخت‌های بین‌المللی دو طرف تراکنش ثبت می‌شود. مثلا یک نفر ۳۵ دلار داده و یک نفر ۳۵ دلار گرفته است؛ سرجمع این تراکنش یعنی عدد ۷۰ دلار اعلام می‌شود.
این موضوع یک فریبکاری رسانه‌ای است. وقتی کل درصدها تجمیع می‌شود، عدد ۲۰۰ و نه ۱۰۰ بدست می‌آید. به بیان بهتر، سهم دلار ۸۸ در ۲۰۰ است و نه درصد و اگر به درصد بیان شود، ۴۴ درصد خواهد بود.
کل دلاری که در جهان تجارت می‌شود دلار داخل سیستم آمریکا نیست
دلاری که در فضای بین‌المللی گردش می‌کند، دلار آمریکا نیست و یک ارز دیگری است که برای خلق، جابجایی و نگهداری آن نیازی به اتصال به آمریکا وجود ندارد؛ این ارز نامش یورودلار است (نام‌های دیگری هم دارد، دلار اروپایی، دلار غیرمستقیم یا یوروکارنسی). این ارز چون اولین بار در اروپا خلق شده، این پیشوند برایش مانده است و هر ارز دیگری هم خارج از سرزمین خود باشد، مانند یوروین، یورویورو و یورویوآن عبارت یورو قبل از آن ارز می‌آید.
در مورد آمار یوآن هم یک نکته مهم مغفول واقع شده است؛ آمار استفاده از ارزها را معمولا سوئیفت منتشر می‌کند و بقیه منابع هم به آن استناد می‌کنند. اما این همه یوآن در فضای بین‌المللی نیست. چون یوآن عمدتا از طریق سامانه CIPS در تراکنش‌های بین کشوری و نه سوئیفت جابجا می‌شود. ساختار یوآن به دو حوزه تقسیم می‌شود: الف) یوان داخل چین که عمدتا با سامانه‌های CNAPS جابجا می‌شود و ب) یوآن خارج از چین که عمدتا با سامانه CIPS جابجا می‌شود.
۳۱ درصد تجارت جهان با یوآن تسویه می‌شود
بنابراین، برای بدست آوردن برآورد بهتری از میزان استفاده از یوآن در تجارت بین‌المللی، باید آمار CIPS به آمار سوئیفت اضافه شود. طبق آمار منتشر شده [۱] حجم یوآن مبادله شده با سامانه CIPS حدود ۱۲ تریلیون دلار سالانه است.
اگر حجم کل تجارت بین‌المللی حدود ۳۸ تریلیون دلار باشد طبق آمار Trademap، در این صورت میزان استفاده از یوآن در تجارت بین‌المللی به ۳۱ درصد می‌رسد و عدد نهایی از سهم دلار کم می‌شود. یعنی با اضافه کردن آمار CIPS، آمار تجارت دلاری کاهش پیدا می‌کند. چین شریک تجاری اول بیش از ۱۲۰ کشور است، لذا این اعداد چندان دور از انتظار نیست.
در واقع، در فضای رسانه‌ای، نه تنها آمار دلار به صورت بیش برآورد، بیان می‌شود که گاهی (مانند ۸۸ درصد) دو برابر اعلام می‌گردد، آمار سایر ارزها (به خصوص یوآن)، کمتر از برآوردهای واقعی منتشر می‌شود.
پینوشت:
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
