به گزارش مسیر اقتصاد توسعه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای كشور در بیانات متعدد مقام معظم رهبری و همچنین بسیاری از اسناد بالادستی کشور صراحتا مورد تاکید قرار گرفته‌اند و استفاده از كاربردهای فراوان آن، نقش مهمی در پیشرفت كشور خواهد داشت و از اینرو همواره مورد تأكید مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی كشور بوده است. از جمله این اسناد می‌توان به سیاست‌های كلی نظام در بخش انرژی، سند نقشه جامع علمی کشور، سند ملی راهبرد انرژی کشور و سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف اشاره كرد. با این حال به نظر می‌رسد چالش‌های موجود بر سر پرونده هسته‌ای كشور، استفاده حداكثری از مزایای فناوری هسته‌ای را با محدودیت مواجه کرده است.
هدف‌گذاری افزایش ظرفیت برق هسته‌ای کشور به ۸۴۰۰ مگاوات تا افق ۱۴۲۰
طبق بررسی‌های انجام شده، به طور کلی می‌توان حوزه‌های کاربری صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای را در چهار بخش تولید برق، کاربرد پرتوها، حمل ونقل و کاربردهای صنعتی دسته‌بندی کرد. تولید برق یکی از مهمترین کاربردهای این فناوری است که برای کشور ما نیز اهمیت خاصی دارد. تنوع‌بخشی به سبد تولید برق کشور یکی از راهکارهای افزایش ظرفیت تولید برق نیروگاه‌ها و کاهش ناترازی در تولید و مصرف گاز طبیعی است که افزایش ظرفیت برق هسته‌ای نقش شایانی در این مورد خواهد داشت.
نیروگاه هسته‌ای بوشهر با ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات به عنوان تنها نیروگاه هسته‌ای كشور از سال ۱۳۹۰ در حال فعالیت است و علاوه‌بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی، مانع از انتشار مقادیر زیادی گازهای آلاینده به محیط زیست شده است.
عملیات ساخت واحد دوم این نیروگاه هم در سال ۱۳۹۸ آغاز شده و واحد سوم نیز در مراحل اولیه ساخت است. بر اساس سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در كشور تا افق ۱۴۲۰ كه در سال ۱۳۹۹ به تصویب شورای عالی انرژی رسیده است، افزایش ظرفیت برق هسته‌ای کشور به ۸۴۰۰ مگاوات تا افق ۱۴۲۰ هدف‌گذاری شده است. علاوه‌بر این، اغلب مراحل چرخه سوخت هسته‌ای شامل معدن‌كاری، تبدیل، غنی‌سازی، ساخت سوخت و دفع پسماند نیز در داخل کشور توسعه یافته‌اند.
ضرورت ساخت راکتورهای تحقیقاتی جدید به منظور توسعه کاربرد پرتوهای هسته‌ای
کاربردهای فناوری هسته‌ای به تولید برق محدود نمی‌شود و پرتوهای هسته‌ای کاربرد وسیعی در حوزه‌هایی مانند پزشکی، صنعت و کشاورزی دارند. از جمله مهمترین زیرساخت‌های مورد نیاز برای اینگونه کاربردها، راکتورهای هسته‌ای تحقیقاتی هستند. در حال حاضر چهار راکتور تحقیقاتی فعال در کشور وجود دارد که فقط یکی از آنها (راکتور تهران) قابلیت تولید مواد پرتوزای مورد نیاز کشور را دارد و بقیه راکتورهای تحقیقاتی، اغلب جنبه آموزشی دارند. با توجه به طول عمر بالای راکتور تهران (۵۴ سال)، ساخت راکتورهای تحقیقاتی جدید به منظور توسعه کاربرد پرتوهای هسته‌ای در کشور ضروری است.
شایان ذکر است که راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک هم در حال ساخت است که در صورت بهره‌برداری از آن، در حوزه پزشکی از بخشی از نیاز کشور در این زمینه برطرف خواهد شد. بخشی از مواد پرتوزای مورد نیاز کشور (خصوصا در استان‌های تهران و البرز) متمرکز شده‌اند و تأمین شتابدهنده‌های طریق شتابدهنده‌های ذرات تولید می‌شود که عمدتا بیشتر در کشور لازم است. از جمله مهمترین دستاوردهای کشور در حوزه کاربرد پرتوها، تولید رادیوداروهای پزشکی است که در ۲۰۵ مرکز پزشکی هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فناوری هسته‌ای کاربردهای گسترده‌ای شامل تولید برق كم‌كربن و پایدار، کاربرد پرتوها در پزشکی و صنعت، حمل ونقل طولانی مدت دریایی و فضایی و همچنین کاربردهای دیگری از جمله شیرین‌سازی آب دریا و تأمین حرارت مورد نیاز صنایع دارد. بهره‌برداری از این فناوری در حوزه‌های مذکور، علاوه‌بر توسعه کشور، منجر به انتفاع مردم خواهد شد.
تصویب قانونی برای توسعه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای اقدامی مهم و ضروری است
با توجه به آنچه گفته شد، انسجام بخشی، ایجاد تمرکز و برنامه‌ریزی راهبردی برای صنعت هسته‌ای یک اولویت ضروری است. از اینرو، ضمن عنایت به ماهیت کوتاه‌مدت محدودیت‌های توافق هسته‌ای و ضرورت گسترش دامنه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای، تصویب قانونی برای توسعه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای اقدامی مهم و ضروری است.
طرح «توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای» با رویکرد هدف‌گذاری برای صنعت هسته‌ای و رفع موانع از مسیر توسعه فناوری هسته‌ای در کشور، با ۱۲ ماده در تاریخ ۱۴۰۱/۰۶/۰۹ در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول گردید. از جمله مفاد این طرح می‌توان به هدف‌گذاری برای ایجاد ۱۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای، ساخت حداقل دو راکتور تحقیقاتی، ساخت حداقل یک فروند شناور با پیشران هسته‌ای، بازفرآوری سوخت مصرف‌شده و غیره اشاره کرد.
در طرح مذکور همچنین تدابیری برای تأمین اعتبار طرح‌های هسته‌ای از جمله مجوز صادرات برق نیروگاه‌های هسته‌ای و اصلاح بند «پ» ماده (۱۲) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور در نظر گرفته شده است.
با توجه به بررسی‌های صورت‌گرفته، کلیات این طرح مورد تأیید است؛ اما با توجه به ضرورت کار کارشناسی بیشتر، پیشنهاد می‌شود مفاد این طرح با همکاری سازمان انرژی اتمی به عنوان نهاد متولی فناوری هسته‌ای در کشور، مورد آسیب‌شناسی قرار گرفته و ضمن اشراف به موانع و فرصت‌های تحقق طرح و براساس ملاحظات مختلف فنی، مالی، سیاسی و…، طرح کنونی در کمیسیون مربوطه مورد بازبینی قرار گیرد.
منبع: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل: ۱۸۶۶۳
انتهای پیام/ انرژی
