به گزارش مسیر اقتصاد در حال حاضر گروه بریکس ۲۴ درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) – 24 هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ – را در اختیار دارد. همچنین انتظار می‌رود پنج عضو جدید آرژانتین، مصر، ایران، عربستان و ترکیه در سال ۲۰۲۳ به این بلوک بپیوندند. از همین روی چارچوب بریکس پلاس برای گنجاندن کشورهای جدید با هدف ترویج چندجانبه گرایی و چندفرهنگ‌گرایی طراحی شده است. در همین راستا، اعضای شورای همکاری خلیج فارس (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، عمان، بحرین و قطر) دوره جدیدی از روابط خود را با کشورهای بریکس آغاز کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود که نیاز به ایجاد ساختارهای جایگزین اقتصادی، سیاسی و امنیتی جهانی از طریق مشارکت بریکس پلاس و شورای همکاری خلیج فارس، تشویق به همکاری در بسیاری از بخش‌ها و ارتقای همگرایی ژئوپلیتیکی شود.
ایده پیوند اقتصادهای نوظهور بزرگ مانند برزیل، روسیه، هند و چین در زیر چتر یک بلوک برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ مطرح شد و گلدمن ساکس نام اختصاری BRICs را برای معرفی چهار کشور فوق برای تبدیل شدن به یک بلوک اقتصادی قدرتمند در اقتصاد جهانی ابداع کرد. در ژوئن ۲۰۰۹، برزیل، روسیه، هند و چین در اولین اجلاس سران BRIC که در روسیه برگزار شد، رسماً به عنوان یک نیروی بازار جهانی پدیدار شدند و یک سال پس از آن نیز آفریقای جنوبی به این گروه پیوست.
چشم انداز همکاری بریکس و شورای همکاری خلیج فارس
تلاش چین برای گسترش عضویت در BRICS در راستای افزایش نفوذ جهانی پکن و مشارکت با کشورهای مانند شورای همکاری خلیج فارس است. این کشورها با موقعیت استراتژیک و منابع ارزشمند خود، اهمیت ویژه‌ای در پیشبرد اهداف چندگانه این گروه دارند و انتظار می‌رود بازارها و فرصت‌های سرمایه گذاری بریکس پلاس را به میزان قابل توجهی گسترش دهند. البته ترجیحات شورای همکاری خلیج فارس برای سرمایه گذاری و مشارکت در بازارهای غربی احتمالا آنها را از گرایش کامل به سمت بازارهای بریکس پلاس در آینده باز دارد، اما با گسترش نفوذ اقتصادی و ژئوپلیتیکی این گروه در سراسر جهان، چنین تمایلی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. بنابراین، مشارکت‌های قوی با بریکس و حتی تجارت درون گروهی آن می‌تواند حول منافع مشترک برای تولید ثروت و ثبات سیاسی پدیدار شود.
همچنین پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در سال ۲۰۲۲ به میزان ۵.۹ درصد یا حتی ۷.۵ درصد رشد کنند، و براساس برآوردها اقتصاد امارات ۴.۷ درصد و عربستان سعودی ۷ درصد رشد خواهد داشت. در سال ۲۰۲۱، تولید ناخالص داخلی واقعی عربستان ۶۹۲.۳ میلیارد دلار و امارات متحده عربی به ۶۴۰ میلیارد دلار رسید. این جهش در رشد اقتصادی منجر به برنامه‌های اجتماعی و سیاسی کمک‌کننده به همگرایی منطقه GCC در بازارهای جهانی، از جمله اقتصادهای BRICS Plus شده است. انتظار می‌رود که اقتصاد بریکس تا سال ۲۰۵۰ با ثروتمندترین کشورهای جهان رقابت کنند. این پیش بینی انگیزه‌ای قوی برای سرمایه گذاری شورای همکاری خلیج فارس در این بلوک اقتصاد را ایجاد می‌کند.
در این راستا و در سال ۲۰۲۱، بانک توسعه جدید ( NDB) امارات متحده عربی را به عنوان عضو پذیرفت. NDB به عنوان بستری برای تقویت همکاری در زیرساخت‌ها و توسعه پایدار تاسیس شد و تا اواسط سال ۲۰۲۱، تقریبا ۸۰ پروژه به ارزش ۳۰ میلیارد دلار در بخش‌هایی مانند حمل و نقل، مدیریت منابع آب، انرژی پاک و زیرساخت‌های دیجیتال و اجتماعی راه اندازی کرد.
تاثیر تحولات ژئوپلیتیک بر رابطه بریکس پلاس و شورای همکاری خلیج فارس
در سال ۲۰۲۲ و مذاکرات سطح بالای بریکس با محوریت توسعه جهانی، ۱۳ بازار نوظهور را در راستای طراحی مدل‌های اقتصادی و ژئواستراتژیک جایگزین برای بلوک G۷ و مخالفت با سیاست‌های یکجانبه به رهبری ایالات متحده گرد هم آورد. البته ارائه گزینه‌های جایگزین برای بلوک G۷ به دلیل شکاف‌های فزاینده بین کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده و چین و روسیه چالش برانگیز است. از همین روی، انتظار می‌رود این شکاف‌ها روابط ایالات متحده و شورای همکاری خلیج فارس را به چالش بکشد. به عنوان مثال، پس از شروع جنگ بین روسیه و اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، اعضای بریکس و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نگران تلاش‌های ایالات متحده برای تشویق آنها به جانبداری بودند.
تنش‌های تجاری ایالات متحده و چین گسترش بریکس پلاس را سرعت می بخشد و احتمالا شکاف بین واشنگتن و شرکای شورای همکاری خلیج فارس را عمیق‌تر کند. گسست تدریجی نظم جهانی موجود و ساختارهای حاکمیت دوقطبی که بر روابط متوازن بین ایالات متحده و روسیه و ایالات متحده و چین استوار است، می‌تواند G۲۰ را تضعیف و استحکام بریکس پلاس را تسریع بخشد.
البته پویایی بریکس پلاس شامل سناریوهای متناقض نیز می‌شود که نمونه بارز آن تلاش‌های ایران برای ادغام اقتصاد خود در این بلوک است. شورای همکاری خلیج فارس در حالی که سیستم تحریم‌های تحت رهبری ایالات متحده علیه ایران را رعایت می‌کنند، اما ترجیح داده در درگیری بین قدرت‌های بزرگ بر سر برنامه هسته‌ای ایران بی‌طرف بماند. در نتیجه، امارات و عربستان سعودی بر تسهیل تجارت و فرصت‌های سرمایه‌گذاری، تمرکز بیشتری بر آسیا کرده‌اند و در نتیجه چشم‌انداز بهتری برای ادغام سریع‌تر با اقتصادهای بریکس پلاس ارائه می‌دهند.
هدف از برقراری رابطه دوجانبه چیست؟
همچنین بریکس پلاس در راستای منافع خود احتمالا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را به ویژه به دلیل روابط آنها با گروه هفت (G۷)، قدرتمند کند. برای نمونه تعدادی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از جمله عربستان و امارات متحده که از تلاش‌های G۷ برای کاهش قیمت انرژی ناراضی هستند، ترجیح داده‌اند از قیمت نفت بالاتر برای تقویت اقتصاد خود پشتیبانی کنند و در بازارهای انرژی با بریکس کار کنند. این اقدام دو کشور خلیج فارس را قادر ساخت تا فشارهای ایالات متحده برای کاهش قیمت‌ها را تحمل کنند.
در نهایت، هدف کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تضمین ثبات اقتصاد در میان تنش‌ها و درگیری‌های بین‌المللی است. اگرچه ارزیابی پتانسیل رشد همکاری بین بریکس پلاس و شورای همکاری خلیج فارس هنوز زود است، اما در حال حاضر از روابط اقتصادی دوجانبه قوی برخوردار هستند. زمینه‌های واگرایی و همگرایی بین BRICS Plus و GCC بسیار است، اما تقویت رشد اقتصادی در کانون مشارکت دوجانبه قرار دارد و تمایل امارات برای همکاری با بانک توسعه جدید و عضویت عربستان در بریکس پلاس نیز در این راستاست.
منبع: ترندز ریسرچ
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
