مسیر اقتصاد/ اتصال شبکه‌های برق و افزایش داد و ستد انرژی از یک سو تولید برق از منابع گوناگون در کشوری را با نیاز مصرف برق کشور دیگری در فصول مختلف هماهنگ می‌کند و موجب صرفه اقتصادی برای طرفین می‌شود و از سوی دیگر به عنوان یک ابزار دیپلماسی انرژی بستر تعامل اقتصادی و سیاسی بیشتر میان کشورها را فراهم می‌کند.
ایران به دنبال افزایش نقش خود در تبادلات برق بین‌المللی است. از این رو درصدد توسعه ارتباط برقی با همسایگان و زمینه‌سازی تبادل برق با کشورهای دورتر است اما این مهم الزاماتی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
تبادلات برق از سازمان شانگهای تا جنوب غرب آسیا
چندی پیش محمدعلی فرحناکیان مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل گفت: اتصال شبکه برق کشورمان با کشورهای شرق دریای خزر طرحی است که امکان تبادل برق را بین کشورهای عضو سازمان شانگهای تقویت می‌کند. با رایزنی‌ها تلاش می‌شود برای اتصال شبکه برق به کشورهای عضو پیمان شانگهای از طریق ترکمنستان و تاجیکستان اقدام شود.
همچنین وی با اشاره به مذاکرات هیئتی که از لبنان به ایران آمده بودند، از طرح اتصال شبکه برق ایران با لبنان از طریق عراق و سوریه، سخن گفت. ایران با عراق ۵ خط انتقال برق مرزی دارد، اتصال عراق به سوریه نیز در گذشته وجود داشته اما خطوط انتقال برق مرزی توسط داعش تخریب شد.
به گفته فرحناکیان، پیش‌تر از مقام‌های عراقی برای بررسی این موضوع دعوت به عمل آمده بود که به دلیل بروز مشکلات در عراق، آنها این دعوت را اجابت نکردند.[۱]
افزایش ظرفیت تولید برق برای حضور موثرتر در تبادلات برق
ارتباط برقی میان کشورهای مختلف، مسیری برای جبران کمبود برق در داخل در فصل گرم و فروش ظرفیت مازاد به خارج در فصل سرد است. اما این موضوع نباید زمینه وابستگی ایران را فراهم کند. ایران باید سعی کند دو نقش صادرکننده و هاب ترانزیتی را همزمان و متناسب با شرایط ایفا نماید و در این میان از فرصت واردات هم بر حسب نیاز استفاده کند. افزایش ظرفیت صادرات با احداث نیروگاه‌های صادرات محور امکان‌پذیر است. چنانچه نیروگاه‌های صادرات محور، بخشی از برق خود را در ایام اوج بار به شبکه داخل بفروشند، به معزل کمبود برق در این ایام نیز کمک کرده‌اند.
این نیروگاه‌ها که باید با سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی ایجاد شوند، می‌توانند مبتنی بر انرژی‌های نو باشند یا با سوخت فسیلی برق تولید کنند که در این حالت تامین سوخت آنها در ناترازی فعلی گاز کشور، یک چالش است. احداث نیروگاه زغال‌سنگ‌سوز با رعایت ملاحظات زیست محیطی یکی از راه‌حل‌هاست و تامین گاز از مبادی جدید مانند واردات یا استحصال گاز فلر گزینه‌های دیگری است.
باید توجه کرد که ایران اگر برای نقش آفرینی در تبادلات برق بین‌المللی برنامه عملیاتی نداشته باشد، نه تنها قرارداد جدیدی در این زمینه اجرایی نمی‌شود، بلکه همان تعهدات قبلی نیز عمل نخواهد شد و ایران بازارهای فعلی خود را از دست می‌دهد.
ایران بزرگترین صادرکننده برق به عراق
عراق به ۳۵ هزار مگاوات برق در ایام اوج بار نیاز دارد و تنها ۲۰ الی ۲۴ هزار مگاوات را می‌تواند تولید کند و در نتیجه نیاز زیادی به واردات برق دارد. مسئولان عراقی این موضوع را از طریق اتصال به شبکه برق کشورهای مختلف پیگیری می‌کنند. ایران بیش از ۱۵۰۰ مگاوات ظرفیت صادرات برق به عراق دارد که بیشترین ظرفیت اتصال بین همسایگان عراق است. اما در ایام اوج بار داخلی که اتفاقا با اوج بار فصلی در عراق همزمان است، ایران نمی‌تواند به اندازه ظرفیت خطوط مرزی موجود، به این کشور برق بفروشد.
اواسط مرداد ماه امسال احمد موسی، سخنگوی وزارت برق عراق اعلام کرد که در مرحله نخست توافق بین عراق و عربستان، هزار مگاوات تامین و اتصال برق بین دو کشور طی ۲۴ الی ۳۶ ماه تکمیل خواهد شد. این درحالی است که عراق اتصال به شبکه برق شورای همکاری خلیج فارس از طریق کویت را نیز در برنامه دارد. لذا حفظ این بازار برای ایران و ارز آوری برای کشور و تقویت رابطه دیپلماتیک با کشور عراق از این مسیر از اهمیت زیادی برخوردار است.
ترکیه نیازمند برق در فصول سرد سال
ساخت نیروگاه صادرات محور در کشور باید متناسب با تقاضای برق در کشورهای مقصد باشد. چنانچه بنا باشد این نیروگاه‌ها در فصل گرم به تامین برق داخل کمک کنند، وجود تقاضای برق در کشورهای همسایه در فصل سرد، فرصت ارزشمندی برای آن‌هاست. یکی از کشورهای نیازمند برق در فصل سرد، ترکیه است. اخیرا اتصال ۶۰۰ مگاوات back-to-back HVDC بین ایران و ترکیه راه‌اندازی شده که موجب تبادل برق، بدون انتقال نوسانات بین دو شبکه است.
از دیگر الزامات توسعه ارتباطات برقی، افزایش ظرفیت خطوط انتقال مرزی و نوسازی و توسعه شبکه برق داخلی است، چراکه متناسب با ساختگاه نیروگاه، ممکن است لازم باشد از خطوط انتقال داخل کشور برای صادرات استفاده شود اما در زمان اوج بار، شبکه برق کشور به صورت کامل زیر بار است و ظرفیتی برای این موضوع وجود ندارد. همچنین همکاری وزارت امور خارجه در کشورهای مورد نظر برای به کارگیری دیپلماسی فعال در این زمینه بسیار مهم است.
پینوشت:
[۱] ایرنا؛ شماره خبر: ۸۴۹۰۶۴۰۵
انتهای پیام/ انرژی
