مسیر اقتصاد/ رهبر انقلاب در بخشی از بیانات آغاز سال ۱۳۹۱ در حرم رضوی (ع) به «اهمیت نفت و انرژی در اقتدار اقتصادی و سیاسی» اشاره کردند و با نقل دیدگاه کارشناسان فرمودند: «کشورهای غربی ازلحاظ منابع نفتی دچار مشکل شده‌اند و روزبه‌روز مشکل آنها بیشتر خواهد شد. منابع نفتی کشورهای اروپایی و به‌طورکلی کشورهای غربی، بعضی چهار سال دیگر تمام خواهد شد، بعضی ۶ سال دیگر تمام خواهد شد، بعضی ۹ سال دیگر تمام خواهد شد؛ لذا مجبورند از منابعِ غیر خودشان استفاده کنند».[۱]
حال همزمان با افزایش تنش‌ها میان روسیه و کشورهای غربی، آمریکا که از سال ۲۰۲۰ تحریم‌های نفتی خود علیه ونزوئلا را تشدید کرده بود، اخیراً به دو شرکت نفتی اِنی ایتالیا و رپسول اسپانیا به طور غیر رسمی اجازه داده است تا برنامه «سوآپ نفت در برابر بدهی» با ونزوئلا را از سر بگیرند.[۲] این اقدام نه در راستای کمک به اقتصاد ونزوئلا بلکه به عنوان سیاستی موقت جهت کاهش وابستگی غرب به نفت روسیه اتخاذ شده است.
قطعاً ابراز تمایل اروپا و آمریکا برای از سرگیری مذاکرات برجامی با ایران را نیز باید قطعه‌ای از همین پازل دانست که نادیده گرفتن آن در مذاکرات برای رسیدن به منافعی سطحی، متزلزل و کوتاه مدت، خسارات غیرقابل جبرانی را برای کشور به همراه خواهد داشت.
لزوم بازخوانی سخنان رهبری پیرامون مذاکرات و تهدید اروپا به تحریم نفت و گاز
مقام معظم رهبری در سخنرانی ۲۹ بهمن ۱۳۹۳ و در اثنای مذاکرات هسته‌ای دولت یازدهم با اشاره به استفاده حداکثری جبهه استکبار از حربه تحریم علیه ملت ایران، تأکید کردند: هدف اصلی آنها از این اقدامات، تحقیر ملت ایران و متوقف کردن حرکت عظیم ملت و نظام اسلامی به سوی تمدن نوین اسلامی است و من معتقدم حتی اگر در مسئله هسته ای نیز همان خواسته هایی را که آنها دیکته می کنند، قبول کنیم، باز هم تحریم‌ها برداشته نخواهد شد زیرا آنها با اصل انقلاب مخالفند.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به تهدیدهای دولت آمریکا و تحریم‌های جدید دنباله‌روهای اروپایی آن اشاره کردند و گفتند: «ملّت ایران هم میتواند تحریم کند؛ این را بگوییم که اگر بنای بر تحریم باشد، در آینده این ملّت ایران است که آنها را تحریم خواهد کرد. بیشترین سهم گاز دنیا در اختیار ما است، مال ملّت ایران است؛ گازی که یک انرژی بسیار مهم و اثرگذاری است و دنیا به آن احتیاج دارد و همین اروپای بیچاره احتیاج به این گاز دارد، این گاز در اختیار ما است؛ ایران بیشترین سهم گاز موجود در دنیا را فعلاً – تا حدّ اکتشافات فعلی در ایران – دارد؛ مجموع نفت و گاز را هم که حساب کنیم، باز بیشترین اندازه‌ی نفت و گاز بر روی هم را جمهوری اسلامی‌ایران دارد؛ ما تحریم می‌کنیم آنها را در وقتی که مناسب باشد؛ و جمهوری‌اسلامی میتواند این کار را بکند».[۳]
استفاده حداکثری از نیاز اروپا به نفت و گاز برای چانه‌زنی بیشتر در مذاکرات
عدم تکرار تجربه ونزوئلا در شرایطی که اروپا و آمریکا در موضوع نفت و گاز، به واسطه تنش با روسیه، در موضع ضعف قرار دارند، از جمله ابتدایی‌ترین مطالبات از تیم مذاکره‌کننده است. رفع موقت تحریم‌های نفتی و اجازه محدود برای از سرگیری صادرات نفت و گاز ایران به دیگر کشورها، اگر تا دیروز به عنوان امتیازی برای ایران شناخته می‌شد، امروز نشانه عدم استفاده صحیح تیم مذاکره‌کننده از ابزارهای قدرتی است که در اختیار داشته است.
بنابراین لازم است ضمن حفظ شرکای نفتی در زمان تحریم و تلاش برای عقب نماندن از دست‌یابی به بازارهای جدید، اهرم قدرت در رابطه با صادرات نفت و گاز در اختیار ایران باقی بماند و نگارش متن حقوقی در جریان توافق احتمالی، با ابتکار ایران، به گونه‌ای باشد که از سرگیری صادرات نفت و گاز ایران به اروپا، نه به عنوان امتیازی برای ایران، بلکه به عنوان امتیازی از سوی ایران به ۱+۵ مطرح شود. بدیهی است که چنین امری نیازمند اخذ تضمین‌های حقوقی کافی در متن توافق خواهد بود و باید دید مذاکره‌کنندگان ارشد ایران تا چه حد از این ابزار ارزشمند استفاده خواهند نمود.
پی‌نوشت:
[۱] خبرگزاری تسنیم، کد خبر: ۲۵۳۷۰۷۴
[۲] REUTERS, U.S. to let Eni, Repsol ship Venezuela oil to Europe for debt, ۲۰۲۲.
[۳] بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی،۱۳۹۳/۱۱/۲۹.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
