به گزارش مسیر اقتصاد صالح رحیمی، کارشناس انرژی اندیشکده اقتصاد مقاومتی، با حضور در برنامه «گفتگوی اقتصادی» رادیو گفتگو در تاریخ سه‌شنبه ۱۷ خرداد ماه، درباره تامین برق، تعرفه‌گذاری پلکانی و تاثیر آن در توزیع عادلانه انرژی و مدیریت مصرف برق صحبت کرد.
تعرفه پلکانی برای مصارف بیش از الگو باید بازدارنده باشد
رحیمی با اشاره به انواع روش‌های تعرفه‌گذاری برق در دنیا گفت: تعرفه‌گذاری می‌تواند مبتنی بر حجم یا مبتنی بر زمان باشد. تعرفه پلکانی که از سال‌های قبل هم در کشور ما وجود داشت، مبتنی بر حجم است و تعرفه TOU مبتنی بر زمان است که مشترکینی که دارای کنتور چند زمانه هستند، مشمول این تعرفه شده‌اند اما بخش زیادی از مشترکین خانگی، هنوز کنتورهای قدیمی و مکانیکی دارند.
وی ادامه داد: خاصیت تعرفه پلکانی این است که با افزایش مصرف، نرخ برق نیز افزایش می‌یابد و انتظار می‌رفت برای مصارف بیش از الگو، نرخ برق به صورت تصاعدی افزایش یابد تا بازدارندگی داشته باشد. در مصوبه اخیر هیئت دولت برای مصارف بیش از الگو این اتفاق افتاد که گام مثبتی بود اما نقدهایی نیز به آن وارد است.
تعرفه‌گذاری مبتنی بر زمان می‌تواند اثر مستقیم بر اوج بار بگذارد
این کارشناس انرژی در ادامه گفت: در موضوع پیک بار، تعرفه مبتنی بر زمان کارامدتر است. ما در ایام تابستان در ساعاتی خاصی که اوج گرمای روز است، نیاز داریم مصرف را کنترل کنیم و این لزوما با تعرفه پلکانی که بر اساس حجم مصرف ماهانه است، حاصل نمی‌شود چون فرض بفرماید مشترکی باشد که از شب تا صبح برق مصرف کند و پرمصرف شود اما در ساعات پیک روز مصرف نکرده است.
رحیمی افزود: در دنیا تعرفه‌هایی وجود دارد مانند تعرفه اوج بار بحرانی CPP که در زمان‌هایی که مصرف در اوج است و شبکه در معرض خطر قرار دارد، تعرفه‌ها در همان زمان به شدت افزایش می‌یابد. لازمه چنین تعرفه‌ای وجود کنتور هوشمند است چون در همان ساعات اوج بار که در سال‌ها و شهرهای مختلف شناور است، می‌تواند از راه دور تنظیم شود و مصرف در اوج بار را از سایر اوقات شبانه روز تفکیک کند. نصب این کنتورها هزینه‌بر است و اینکه با ادارات دولتی و مشترکین پرمصرف شروع کرده‌اند اقدام خوبی است.
وی ادامه داد: نکته‌ای که در این رابطه وجود دارد این است که مشترکین تا یک جایی می‌توانند رفتار خود را مدیریت کنند، مثلا در ساعات اوج بار همزمان با کولر، ماشین لباسشویی و جاروبرقی خود را روشن نکنند اما نمی‌توانند کولر خود را در گرمای تابستان خاموش کنند. این موضوع برمی‌گردد به راندمان کولرها و عایق‌بندی ساختمان، اگر عایق‌بندی ساختمان مناسب باشد، مشترک می‌تواند از ساعت ۹ تا ۱۱ کولر خود را روشن کند و در ساعات اوج بار آن را خاموش کند و خانه خنک بماند.
نبود پلکان برای مشترکین بسیار پرمصرف در تعرفه‌های جدید
کارشناس انرژی اندیشکده اقتصاد مقاومتی در بخش دیگری از برنامه گفت: حدود ۵۰ هزار قبض برق در مناطق عادی وجود دارد که ۰.۲ درصد از مشترکین را تشکیل می‌دهند اما ۷ تا ۸ درصد از مصرف برق این مناطق را به خود اختصاص می‌دهند. این اختلاف زیاد که بین تعداد این مشترکین و سهمشان از مصرف دیده می‌شود، به این دلیل است که متوسط مصرف ماهانه آن‌ها ۸ هزار کیلووات ساعت در ماه است.
رحیمی ادامه داد: در جایی که عدد ۳۰۰ کیلووات ساعت را به عنوان الگو انتخاب کرده‌اید، مشترکینی ۶۰۰۰ و ۸۰۰۰ کیلووات ساعت مصرف می‌کنند و این در حالی است که نرخ تعرفه برای مصارف بیش از ۶۰۰ کیلووات ساعت ثابت مانده است و کسی که ۸۰۰۰ کیلووات ساعت مصرف می‌کند، انگیزه‌ای برای نصب پنل خورشیدی یا کاهش مصرف ندارد.
درآمد از دست رفته صادرات برق را مشترکین بسیار پرمصرف بپردازند
وی در ادامه گفت: ما صادرکننده برق به برخی از کشورهای همسایه هستیم و در سال گذشته و فکر می‌کنم دو سال پیش، این صادرات را کاهش دادیم و حتی در ایامی به صفر رساندیم، حداقل چیزی که هر کسی متوجه می‌شود این است که آن آورده‌ای که صادرات برق برای کشور داشت از بین رفته است و صنعت برقی که با ناترازی درآمد و هزینه مواجه است از این درآمد صادراتی محروم شده است.
رحیمی افزود: آیا نمی‌توان همین رقمی که می‌توانستیم با صادرات برق بدست بیاوریم را از مشترکینی که چندین برابر عموم مردم مصرف می‌کنند، مطالبه کرد؟
الگوی مصرف برق مناطق باید مورد بازنگری قرار بگیرد
وی در بخش دیگری از برنامه گفت: فاصله ۱۵ تا ۲۰ هزار مگاواتی تولید و مصرف در تابستان را نمی‌توان با مدیریت مصرف جبران کرد. در دنیا هم برنامه‌های پیک‌سایی و مدیریت مصرف بین ۳ تا ۵ هزار مگاوات را کاهش می‌دهند. لذا از ابعاد دیگری نیز باید ناترازی صنعت برق بررسی شود که این برنامه به طور خاص به تعرفه و مدیریت مصرف می‌پردازد، در این رابطه یک بحث دیگر، الگوی مصرف مناطق است. در حال حاضر الگوی مصرف برخی مناطق به گونه‌ای است که کمتر از یک درصد مشترکین بالای الگو قرار می‌گیرند اما در مناطق عادی که ۸۰ درصد مشترکین را شامل می‌شود، الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت است و ۲۰ تا ۲۵ درصد مشترکین بالای الگو هستند، این در حالی است اقلیم‌های متفاوتی مانند تهران، تبریز و سمنان همه جزو مناطق عادی هستند و ظاهرا ۳۰۰ کیلووات ساعت برای برخی از آن‌ها معیار مناسبی نیست.
تامین برق، وظیفه اصلی وزارت نیرو؛ مدیریت مصرف یک موضوع فرابخشی است
رحیمی در انتها گفت: وظیفه اولیه وزارت نیرو تامین برق است و در این زمینه چالش‌های زیادی وجود دارد مانند ساخت نیروگاه جدید، بهره‌ور کردن نیروگاه‌های موجود، کاهش تلفات انتقال و توزیع و سایر مسائل فنی مانند حبس تولید که فقط کافی است وزارت نیرو بر همین موارد تمرکز کند. موضوع مصرف یک بحث بین بخشی است که خارج از حیطه وزارت نیرو است و باید در سطح دولت و شورای عالی انرژی پیگیری شود. همچنین اصلاح تعرفه به تنهایی کافی نیست بلکه باید راهکارهای قیمتی در کنار راهکارهای غیر قیمتی دنبال و مسئله به صورت فرابخشی دیده شود.
انتهای پیام/ انرژی
