مسیر اقتصاد/ کشاورزی قراردادی[۱] یا کشت قراردادی، یک سیستم تولید محصولات کشاورزی است که در دهه‌های گذشته مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است، بطوری که در اکثر کشورهای پیشرو در کشاورزی سهم بالایی از محصولات اعم از محصولات باغی، زراعی، دام و طیور، صیفی جات و… با این مدل تولید می‌شود. برای مثال در آمریکا و آلمان حدود ۴۰ درصد تولیدات کشاورزی تحت کشت قراردادی تولید می‌شود؛ همچنین در چین و هند سهم کشاورزی قراردادی در تولید بعضی محصولات کشاورزی تا ۸۰ درصد نیز می‌رسد.
کشاورزی قراردادی دارای تعاریف و انواع مختلفی است عمومی‌ترین تعریف آن عبارت است از یک سیستم تولید کشاورزی که بر اساس توافق بین خریدار و کشاورزان انجام می‌شود و شرایطی را برای تولید و بازاریابی یک محصول یا محصولات کشاورزی ایجاد می‌کند. انواع قراردادهای کشت قراردادی با توجه به میزان تعهدات طرف‌های قرارداد در هر یک از حوزه‌های تامین منابع و ملزومات تولید، مشاوره‌های فنی حین کاشت و بازاریابی برای محصول متفاوت است.
استفاده از کشت قراردادی برای کنترل ریسک بخش کشاورزی
یکی از اصلی ترین اهداف کشاورزی قراردادی، مدیریت ریسک بخش کشاورزی است. مهم ترین ریسک‌های بخش کشاورزی عبارت از ریسک تولید، ریسک بازاریابی، ریسک مالی و ریسک نهادی است. کشاورزی قراردادی می‌تواند تا حد زیادی به کاهش این ریسک‌ها کمک نماید و باعث شود کشاورز با اطمینان بیشتری اقدام به تولید محصول کند.
همچنین از منظر سیاست‌گذاری، یک دولت ممکن است برای حمایت از مناطق روستایی و خرده مالکان، هدفمندسازی تولید محصولات کشاورزی، اجرای الگوهای کشت متناسب با زیست بوم، گذر از کشاورزی سنتی و معیشتی و برنامه‌ریزی بلندمدت تولید، به سمت کشاورزی اقتصادی این سیستم را ترویج کند.
کشاورزی قراردادی حلقه اتصال بین تولید و مصرف است و در واقع با ترویج آن بین زنجیره تولید تا مصرف، رابطه مشخص و شفافی شکل می‌گیرد و نقش واسطه‌ها کمتر می‌شود. این اقدام به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده است.
قراردادهای تولید و بازاریابی، دو الگوی رایج کشت قراردادی در دنیا
به طور کلی در دنیا دو الگوی قراردادهای تولید و قراردادهای بازاریابی در کشت قراردادی محصولات کشاورزی رایج است.
در قراردادهای تولید محصولات کشاورزی[۲]شرکت قرارداد علاوه بر تعهد نسبت به خرید محصول نهایی در فرایند تولید محصول نیز نقش دارد. این نقش می‌تواند در حوزه تامین نهاده‌های تولید، سم و کود، تامین ماشین آلات یا تسهیلات مالی یا ارائه مشاوره‌های فنی حین کشت باشد. که در این صورت هزینه خدمات ارائه شده به کشاورز پس از فروش نهایی محصول از حساب کشاورز کسر می‌شود.
در قراردادهای بازاریابی محصولات کشاورزی[۳] شرکت طرف قرارداد تعهدی نسبت به تامین ملزومات تولید محصول ندارد و فقط متعهد می‌شود محصول تولید شده را طبق قرارداد از کشاورز خریداری نماید. در دنیا محصولاتی که کشت آنها مورد حمایت دولت‌ها قرار دارد بیشتر قراردادها از نوع قراردادهای بازاریابی است.
در کشورهای پیشرفته، قراردادهای تولید اغلب برای تولید دام و طیور، لبنیات و تخم مرغ استفاده می‌شود. از طرفی قراردادهای بازاریابی بیشتر برای تولید غلات و محصولات باغی به کار می‌رود.
پینوشت:
[۱] Contract farming
[۲] production contract
[۳] marketing contract
انتهای پیام/ کشاورزی
