مسیراقتصاد/ ایران یکی از واردکنندگان روغن خوراکی در جهان است که سالانه بیش از ۱.۵ میلیون تن از این اقلام غذایی را از طریق کشورهای دیگر وارد می کند. سرانه مصرف روغن نباتی در ایران طبق اعلام دستگاه های دولتی حدود ۲۰ کیلوگرم در سال است که ۸ کیلوگرم بیش تر از سبدغذایی مطلوب سرانه و میانگین جهانی مصرف این محصول است.
ایران برای تامین تقاضای داخلی با همین میزان مصرف نیازمند تامین ۱۷۰۰ هزارتن روغن خوراکی از محل واردات و تولید داخلی است. بیش از ۹۷ درصد از روغن مصرفی در کشور از طریق واردات تامین می شود چرا که به دلیل آب بر بودن کشت دانه‌های روغنی رایج نظیر دانه سویا، امکان تامین روغن از محل تولید دانه های روغنی در حال حاضر وجود ندارد.
رشد ۳۶ درصدی واردات انواع روغن خوراکی در سال ۱۴۰۰
بررسی آمار گمرک نشان می دهد میزان واردات انواع روغن خوراکی در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۹۰۷ هزارتن بود که نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۶۹۸ هزارتن رشد یافته است. این درحالی است که روغن حاصل از دانه های روغنی وارداتی نیز در حدود ۴۱۰ هزار تن بود که در مجموع روغن مصرفی کشور از محل واردات در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۲۳۱۷ هزار تن رسیده است.
بررسی آمار روغن موجود در کشور (با احتساب تولید و واردات) نشان می دهد سرانه مصرف این محصول به بیش از ۲۸ کیلوگرم در سال رسیده است. رشد ۲۸ درصدی مصرف روغن طی یکسال در کشور امری تقریبا غیرممکن به نظر می رسد مگر آنکه بخشی از آن صرف قاچاق به خارج از کشور یا احتکار در داخل کشور شده باشد.
کمبود روغن خوراکی در کشور به دلیل سودآوری تخصیص ارز ۴۲۰۰
دولت از سال ۱۳۹۷ برای تامین روغن خوراکی خانوار اقدام به پرداخت یارانه ارزی کرده است و در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲.۵ میلیارد دلار، ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات روغن تخصیص داد که باعث رشد ۳۶ درصدی واردات انواع روغن به کشور در سال گذشته شد.
با وجود رشد ۳۶ درصدی واردات روغن اما گزارش ها نشان می دهد در مقاطع مختلف سال ۱۴۰۰ روغن نباتی در بازار کمیاب شد و نهادهای نظارتی موارد متعددی از روغن های احتکار شده و در حال قاچاق را نیز کشف کردند.
بررسی اخبار مرتبط با این موضوع نشان می دهد بخش قابل توجهی از روغن وارداتی به کشور از طریق مرزهای جنوب شرقی به کشور پاکستان قاچاق می شود.[۱] گزارش های متعدد نهادهای نظارتی داخلی نیز از کشف محموله های قاچاق روغن در این استان حکایت دارد و همچنان نیز این موضوع توسط قاچاقچیان در حال جریان است.
قاچاق روغن خوراکی یارانه ای از ایران به پاکستان
قیمت مصوب هرکیلوگرم روغن خوراکی در کشور به طور متوسط در حدود ۱۷ هزار تومان است. این در حالی است که بررسی قیمت روغن در کشور پاکستان نشان میدهد قیمت این محصول در بازارهای این کشور به دلیل رشد قیمت های جهانی روغن خوراکی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین و ممنوعیت صادرات روغن پالم از سوی اندونزی به این کشور افزایش چشم گیر یافته است.
در حال حاضر قیمت هر کیلو روغن خوراکی در پاکستان به ۲.۵ دلار در هرکیلوگرم رسیده است که اختلاف ۶۰ هزار تومانی در هرکیلو با ایران دارد. طبق اعلام عضو تولیدکنندگان روغن نباتی در پاکستان روزانه هزاران تن انواع روغن خوراکی از استان سیستان و بلوچستان ایران به استان های مرزی پاکستان قاچاق میشود.[۲]
هزینه ۳۷ هزار میلیارد تومانی واردات مازاد بر نیاز روغن خوراکی
میزان مصرف سرانه روغن نباتی در ایران حدود ۲۰ کیلوگرم در سال است که با احتساب جمعیت ۸۵ میلیون نفری این میزان مصرف در حدود یک میلیون و هفتصد هزار تن می شود. بنابراین حداقل ۶۱۰ هزارتن روغن مازاد برنیاز در کشور صرف قاچاق یا احتکار شده است که با احتساب قیمت آزاد آن و قیمت مصوب داخلی، قاچاقچیان و متحکران بیش از ۳۷ هزار میلیارد تومان از این محل کسب سود کرده‌اند.
در همین راستا انتظار می رود دولت هرچه سریعتر برنامه منسجمی برای اصلاح یارانه مصرف و توزیع اقلام اساسی نظیر پرداخت یارانه اعتباری، شناسایی جریان فیزیکی و ریالی کالا در کشور ارائه کند و به انحراف در پرداخت یارانه، گرانی یا کمبود اقلام اساسی پایان دهد.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری تسنیم؛ شماره خبر: ۲۶۹۲۹۰۱
انتهای پیام/ کشاورزی
