به گزارش مسیر اقتصاد مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران به تازگی طی گزارشی به معرفی چرخه دوگانه چین پرداخته است. در این گزارش که تحت عنوان «چرخه دوگانه چین: ابعاد و پیامدها برای ایران» تهیه و منتشر شده، ضمن معرفی راهبرد چرخه دوگانه به نحوه اجرایی شدن آن در چین و پیامد‌های آن برای اقتصاد این کشور و سایر کشورهای همکار با چین از جمله ایران پرداخته شده است. به موجب این گزارش، چین به مدد اصلاحات موفق ساختاری در اقتصاد از یک سو و گشودن درها به روی بازار جهانی از سوی دیگر، در زمانی کوتاه از کشوری فقیر و در حاشیه اقتصاد و تجارت جهانی به دومین اقتصاد بزرگ جهان بدل شده است.
روند رشد چین و بهره‌مندی این کشور از امکانات جهانی شدن چنان بوده که بسیاری از کشورها آن را به سوء استفاده از امکانات نظام تجارت چندجانبه متهم می‌کنند. اما همین کشور در اوج بهره‌مندی از امکانات جهانی و در حالی که بسیار سریع‌تر از رقبا در حال پیشرفت است ناگهان «چرخه دوگانه» را به عنوان راهبرد جدید توسعه اقتصادی مطرح می‌کند؛ چرخه‌ای که در آن تاکید بر اهمیت اقتصاد داخلی به عنوان موتور اصلی رشد و توسعه این کشور است.
ابتکارات «شی جین‌پینگ» در راستای تحقق رویای چینی
گزارش یاد شده با بیان ریشه تاریخی معرفی چنین راهبردهایی در چین، اینگونه ادامه می‌یابد که همواره به طور تاریخی حکومت‌های نخبه‌گرا بر چین حکم رانده‌اند و در این ساختار نخبه‌گرا، برنامه‌های کلان توسعه عموماً از سوی رهبران ارائه و پیگیری می‌شود. در چین سنتی وجود دارد که هر یک از روسای جمهور در دوره ریاست خود استراتژی کلانی برای پیشبرد توسعه اقتصادی در چین اعلام می‌کنند. در تداوم این سنت، «شی جین‌پینگ» پس از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۲، «رویای چینی» را به عنوان استراتژی کلان برای پیشبرد توسعه اقتصادی در چین اعلام کرد. بر مبنای این استراتژی تا سال ۲۰۴۹، مقارن با صدمین سالگرد انقلاب چین، این کشور باید به کشوری توسعه‌یافته در حوزه اقتصادی بدل شود.
در سال ۲۰۱۹ حزب کمونیست قانون اساسی چین را تغییر داد و راه را برای ریاست‌جمهوری مادام‌العمر «شی جین‌پینگ» گشود؛ بنابراین او می‌تواند تا زمانی که شرایط جسمی مجال دهد، استراتژی کلان رویای چینی را پیگیری نماید.
در یک دهه‌ای که از ریاست «شی» بر چین می‌گذرد، او ابتکارات متعددی را در داخل و خارج در راستای تحقق رویای چینی ارائه داده است. ابتکار «کمربند، راه» مهم‌ترین و مشهورترین ابتکار او محسوب می‌شود. راهبرد «چرخه دوگانه» نیز در کنار «کمربند، راه» و «ساخت چین ۲۰۲۵»، از جمله ابتکارات کلیدی او در دوره رهبری به حساب می‌آید.
«چرخه دوگانه» چیست؟
به نقل از گزارش «چرخه دوگانه چین: ابعاد و پیامدها برای ایران»، چرخه دوگانه که در قالب برنامه چهاردهم توسعه چین عملیاتی شده است، در نگاه کلان به معنای شکل‌دهی به مدلی جدید از رابطه بازار داخلی و اقتصاد سیاسی بین‌المللی است. در این مدل بازار داخلی و ارتباط چین با اقتصاد بین‌المللی یکدیگر را تقویت می‌کنند، اما نقش کلیدی یا نقش پیشران در اقتصاد چین را بازار داخلی ایفا می‌کند. چرخه دوگانه نوعی خودکفایی به معنای سنتی کلمه نیست، بلکه بر اصلاح روابط اقتصادی داخلی و خارجی تکیه دارد.
به دیگر سخن، در قالب چرخه داخلی کانون پارادایم توسعه اقتصادی چین از صادرات محوری و سرمایه‌گذاری به مصرف داخلی دگرگون می‌شود. مزیت رقابت سنتی اقتصاد چین که تاکنون نیروی کار ارزان بوده است به نوعی با بازار مصرف بزرگ به عنوان مزیت رقابتی جدید این کشور در اقتصاد جهانی جایگزین می‌شود.
وزارتخانه‌های چین برای تحقق چرخه دوگانه بسیج شده‌اند
در ادامه گزارش اتاق ایران آمده است که وزارت بازرگانی چین به عنوان مهم‌ترین نهاد در تنظیم روابط تجاری چین در داخل و خارج، در برنامه ۵ ساله خود چرخه دوگانه را در کانون قرار داده و در این قالب، حمایت از مصرف داخلی و متنوع‌سازی تجارت را به عنوان اولویت‌ها مطرح کرده است. در حوزه عملیاتی از ابتدای سال ۲۰۲۱ وزارت بازرگانی چین نه‌تنها محدودیت‌ها بر خرید خودرو را در برخی استان‌های این کشور لغو کرده است، بلکه مشوق‌هایی برای خرید خودرو از سوی شهروندان در نظر گرفته است؛ اقدامی که آشکارا در راستای تشویق به مصرف و تحریک سمت تقاضا انجام می‌شود.
یکی دیگر از اقدامات این وزارتخانه ارائه مشوق‌های جدید به سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فعال چینی در حلقه‌های بالای زنجیره ارزش است تا این شرکت‌ها توانمندی خود در تولید محصولات پیشرفته را ارتقا دهند.
از طرف دیگر وزارت بازرگانی با همکاری وزارت صنعت و فناوری اطلاعات به چند نهاد دیگر در چین برای حمایت از بین‌المللی شدن اقتصاد دیجیتال این کشور با ایجاد مرکزیت تحقیق و توسعه در کشورهای دیگر و در سطح بین‌المللی، برنامه عملیاتی ارائه کرده است.
اما شاید مهم‌ترین اقدام وزارت بازرگانی چین از منظر بحث حاضر، انتشار کتابچه‌های راهنما برای متنوع‌سازی واردات این کشور باشد که در ماه‌های اخیر صورت گرفته است. هدف اصلی انتشار این کتابچه‌ها تشویق واردکنندگان به تمرکز بر بازارهای نوظهور و کاهش وابستگی به بازارهای غرب است. در این راستا تاکید ویژه‌ای بر روسیه به عنوان یک بازار کلیدی و مطمئن برای واردات صورت گرفته است.
کاهش وابستگی در حوزه کالاهای راهبردی و خودکفایی فناورانه دو هدف چین از چرخه دوگانه
روند اجرای راهبرد کلان چرخه دوگانه تازه آغاز شده است. از همین رو اقدامات اجرایی دولت چین برای تحقق اهداف این راهبرد کلان تا میان‌مدت تداوم خواهد یافت. در این مسیر نیل به دو هدف اهمیت اساسی خواهد داشت. نخستین هدف کاهش وابستگی در حوزه کالاهای راهبردی و دوم، نیل به خودکفایی فناورانه به‌ویژه در حوزه‌های بسیار پیشرفته است.
به منظور دستیابی به هدف نخست، دولت چین توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری‌های عظیم در حوزه فلزات کمیاب در داخل و خارج و گسترش شبکه لجستیک جدید در قالب کمربند، راه را برای واردات انرژی و سایر کالاهای راهبردی تداوم خواهد بخشید. برای نیل به هدف دوم نیز سرمایه‌گذاری‌های سنگین چین در حوزه تحقیق و توسعه همچنان ادامه خواهد یافت.
بنا بر گزارش اتاق بازرگانی ایران، آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر واردات نیمه‌رساناها در سبد وارداتی چین از واردات نفت پیشی گرفته است. بر همین اساس، در سال‌های اخیر دولت چین سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را برای حمایت از شرکت‌های داخلی صورت داده است.
تولید مواد نیمه‌رسانا از جمله حوزه‌هایی است که چین در آن ضعف دارد و تسلط ایالات متحده در این حوزه چالشی راهبردی برای چین محسوب می‌شود و می‌کوشد با توسعه توان فناورانه در این حوزه، از وابستگی راهبردی به آمریکا و شرکای آن بکاهد.
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
