مسیر اقتصاد/ برنج یکی از محصولات اساسی کشاورزی در ایران است که هر ایرانی به طور میانگین سالانه بیش از ۳۶ کیلوگرم از این محصول را مصرف می‌کند. ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ برنج در جهان محسوب می‌شود و به گفته فرامک عزیزکریمی مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی در سال ۱۳۹۹ بیش از ۲.۹ میلیون تن از این محصول اساسی را در ۸۵۴ هزار هکتار از اراضی زراعی، تولید کرده است[۱].
با توجه به سرانه مصرف برنج و میزان تولید داخلی آن، همواره نیاز به واردات حدود ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تن از این محصول اساسی وجود داشته است. البته بسیاری از اقشار آسیب پذیر با توجه به قیمت برنج ایرانی، امکان خرید آن را ندارند و نیاز به واردات برنج ارزان خارجی به همین دلیل نیز وجود دارد.
واردات ۴۷۳ هزار تن برنج به ارزش ۴۰۳ میلیون دلار در ۱۰ ماه اول ۱۴۰۰
طبق آمار گمرک در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۰ و ۱۲ ماهه سال ۱۳۹۹ بیش از ۴۷۳ و ۱۰۴۲ هزار تن برنج به ارزش ۴۰۳ و ۹۳۲ میلیون دلار به کشور وارد شده است. برنج به صورت عمده از کشورهای هند، پاکستان و تایلند وارد می شود اما بازرگانان ایرانی برای واردات برنج از این کشورها، از کشورهایی نظیر امارات و ترکیه استفاده می کنند.
در نمودار زیر مبادی وارداتی برنج در سال ۱۳۹۹ مشخص شده است:
سهم قابل توجه هند در صادرات برنج به ایران و نقش آفرینی برخی از کشورها نظیر امارات در واسطه گری صادرات آن به ایران، دو اشکال جدی مدیریت تامین برنج به شمار می رود.
کاهش حجم تجارت با هند و پاکستان پس از دور جدید تحریم ها
هند و پاکستان دو کشور بزرگ صادرکننده برنج در جهان به شمار می روند که همواره روابط تجاری خوبی با ایران داشتند. البته با شروع تحریم های دولت آمریکا، این دو کشور همکاری های تجاری خود با ایران را به بهانه تحریم ها کاهش دادند. به عنوان مثال سطح تبادلات تجاری ایران با هند در سال ۲۰۲۰ حدود ۱.۵ میلیارد دلار و با پاکستان ۷۰۰ میلیون دلار در مقایسه با سال ۲۰۱۸ کاهش داشته است.
ایران صادرکننده محصولات نفتی، پتروشیمی، گاز و برخی دیگر از فلزات اساسی به دو کشور هند و پاکستان است که طی دو سال اخیر حجم صادرات به این کشورها کاهش یافته است. از طرف دیگر عدم برنامه ریزی دولت ایران و یا عدم همکاری دو کشور هند و پاکستان برای برقراری روابط بانکی دو جانبه با ایران، به کاهش حجم تجارت کمک کرده است.
مدیریت واردات برنج با کاهش سهم هند و حذف امارات از واسطه گری
بررسی ها نشان می دهد دولت هند پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، برای جلوگیری از کاهش حجم تجارت خود با کشور روسیه در اثر تحریم های بانکی، اقداماتی را در دستور کار دارد.[۲] این در حالی است که دولت هند پس از شروع تحریم های آمریکا علیه ایران، نه تنها اقدامی برای حل مشکلات بانکی نکرد، بلکه خرید نفت از ایران را نیز کاهش داد.
بنابراین از دولت انتظار می رود به منظور تامین با ثبات برنج مورد نیاز کشور در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی که بر تنوع مبادی واردات تاکید دارد، سهم محصول وارداتی از هند را به میزان ۵۰ درصد کاهش داده و سهم برنج پاکستانی و تایلندی را به همان میزان افزایش دهد. دولت برای انجام این کار باید محدودیت حجم برای واردات هند تعیین کند. همچنین ضروری است به منظور کاهش هزینه های واردات، تبادلات مالی و تجاری به صورت مستقیم با کشور صادرکننده انجام شود و کشورهای واسطه از این فرآیند خارج شوند.
طبق اعلام وزیر امنیت غذایی پاکستان در دی ماه سال جاری، دولت پاکستان از آمادگی کامل برای تامین برنج، گوشت و شیلات مورد نیاز ایران در قبال تهاتر با کالاهای صادراتی ایران نظیر برق، گاز، نفت و محصولات پتروشیمی برخوردار است.
[۱] خبرگزاری ایرنا کد خبر؛ ۸۴۱۳۵۳۴۴
انتهای پیام/ غذا و کشاورزی
