به گزارشمسیر اقتصاد پروژه های اولویت دار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به تصویب رسیده به شرح زیر است:
نقد و بررسی پروژه های اقتصاد مقاومتی و عملکرد دستگاه در این زمینه
پروژه های تعریف شده برای این وزارتخانه مرتبط با بخشی از مواد سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی تعریف شده اند؛ با این حال به نظر می رسد که زمینه های تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده و تولید و تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی برای عموم مردم که از موارد تاکید شده در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی هستند، در پروژه های محوله به این وزارتخانه مغفول مانده اند.
طبق اظهارنظر مرکز پژوهش های مجلس، پروژه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از لحاظ نظری در راستای گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی است؛ البته مهم‌ترین نقص تکالیف مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بی‌توجهی نسبت به محتوای محصولاتی است که با مجوز این مجموعه در این زمینه نشر می‌یابند. به عنوان مثال، اهدای نشان اقتصاد مقاومتی -که یکی از شعارهای آن مصرف کالای ایرانی است- در کنار تحقیر فرهنگ و تمدن و تاریخ ایران در برخی آثار منتشره، یا ستایش جوایز هنری بیگانه به قیمت زیر سؤال رفتن هویت اسلامی و ایرانی ملت ایران، یا ستایش هنر فارغ از جهت‌گیری ارزشی آن نمی‌تواند به سرانجام درخور توجهی منتهی شود. همچنین میتوان ادعا کرد که وظیفه مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کارایی بسیار محدود و نمادین خواهد داشت. بالاخص که تجربه‌های پیشن اهدای جوایزی همچون صادرکننده برتر و کارآفرین برتر و … که در دولت‌های گذشته نیز مورد تجویز و تصویب قرار گرفتند، گرهی از صادرات و کارآفرینی نگشوده است.
با این وجود، دو پروژه تعریف شده برای این وزارتخانه در زمره وظایف رایج معمول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نبوده و از این جهت، گامی به جلو محسوب می‌شود؛ اما هرگونه قضاوت پیرامون میزان اثرگذاری تکالیف مذکور نیازمند آگاهی از جزئیات بیشتری از فرآیند اجرایی آنها است.
در ادامه به بررسی ۲ پروژه اقتصاد مقاومتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخته و وضعیت عملکرد این وزارتخانه در اجرای آن مورد بررسی و بازبینی قرار می گیرد.
۱- طراحی الگو و نظام اعطای نشان اقتصاد مقاومتی
طبق زمانبندی وزارت فرهنگ، آغاز این پروژه از تیرماه ۹۵ تعیین شده است و در طی سه ماهۀ دوم سال ۹۵ بایستی ۷۰ درصد پیشرفت حاصل شده و در پایان سه ماهۀ سوم سال این پروژه تکمیل گردد.
با این وجود تاکنون در گزارشهای عملکردی که در راستای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی توسط وزارت فرهنگ ارائه شده است، گزارشی از میزان پیشرفت این پروژه ارائه نشده است و صرفا برنامه ریزی برای مشارکت کانون های آگهی و تبلیغاتی و ترویج نشان اقتصاد مقاومتی و برگزاری جشنواره و همایش و تقدیر از کانون های آگهی و تبلیغاتی فعال، در گزارش شهریور ماه سال ۹۵ این وزارتخانه مورد توجه قرار گرفته است.
۲- بهره گیری از ظرفیت رویدادها و آثار فرهنگی، هنری و رسانه ای برای افزایش و جلب مشارکت همگانی در حمایت از تولید ملی و اصلاح الگوی مصرف
طبق تصمیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۰ درصد از کل بودجه‌ی حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ادارات کل استانها و ۹ درصد بودجه‌ی هزینه ای کلیه سازمانهای تابعه و وابسته به وزارتخانه در سال ۹۵ بایستی به این پروژه اختصاص یابد.
در خصوص اقدامات صورت گرفته در اجرای این پروژه، در زمینه‌ی مُد و پوشاک اقداماتی نظیر حمایت و تشویق حوزه‌ی نساجی کشور برای استفاده از پارچه‌های داخلی انجام شده است. همچنین با اتاق اصناف ایران، اتحادیه‌های صنفی و اتحادیه پوشاک تهران برای طراحی نشان «با افتخار ساخت ایران»، جهت معرفی توانمندی‌های داخلی، توجه مردم به کالای ایرانی، تولید با کیفیت ایرانی، قطع وابستگی به خارج از کشور و فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی همکاری شده است.
از جمله‌ی دیگر فعالیت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای اجرای این پروژه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ایجاد بخش اقتصاد مقاومتی در بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم با عنوان « ایرانی باش»
۲- عقد تفاهمنامه بین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشگاه ایلام برای همکاری های پژوهشی، برگزاری کارگاه های آموزشی، میزگردهای تخصصی، نشست و … با موضوع اقتصاد مقاومتی
۳- گنجاندن بخش ویژه اقتصاد مقاومتی در برنامه ها و جشنواره های قرآنی
۴- پیش بینی بخش ویژه اقتصاد مقاومتی در جشنواره ملی رسانه های دیجیتال
۵- گنجاندن بخش اقتصاد مقاومتی در استارتاپ های مجتمع های فرهنگی دیجیتال شبکه ملی فرهنگ
۶- گنجاندن موضوع اقتصاد مقاومتی در برنامه های حمایتی مرکز (حوزه فناوری و اطلاعات و رسانه های دیجیتال) با رویکرد صرفه جویی در مصارف عمومی (نرم افزارها یا فعالیت های فرهنگی دیجیتال)
۷- برگزاری دوره آموزشی سفیران آسمانی ویژه اقتصاد مقاومتی ویژه ائمه محترم جماعات مساجد کشور با رویکرد گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی
۸- ساماندهی و سمت گیری آموزه های مهارتی به سوی پرورش روحیه کارآفرینی و بهره وری نیروی کار و منابع انسانی که به هر نحوی موجب کاهش هزینه های بخش عمومی می شوند
۹- حمایت از تولید بازی های رایانه ای داخلی و تهیۀ محتوای آموزشی برای ساخت بازی های رایانه‌ای و جلب سرمایه گزاری خارجی در صنعت بازی ایران
۱۰- تدوین برنامه ها، طرح ها و پروژه های عملیاتی در راستای اجرای برنامه های ملی اقتصاد مقاومتی، برگزاری نمایشگاه، جشنواره و کارگاه آموزشی با موضوع اقتصاد مقاومتی، حمایت از آثار و تولیدات فرهنگی و هنری با مضامین اقتصاد مقاومتی و برگزاری نشست، همایش، سخنرانی و جلسه با موضوع اقتصاد مقاومتی در سطح چند استان
با این اوصاف می توان گفت که اقدامات انجام شده در این پروژه توسط وزارت فرهنگ، متنوع بوده و پیشرفت قابل توجهی داشته است. هرچند اظهارنظر دقیق راجع به کیفیت این اقدامات، نیازمند اطلاع از جزئیات آن است.
نتیجه گیری
گستره پروژه های تعریف شده برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محدود بوده است؛ حال آنکه فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی، اقدامات بیشتری را در این زمینه می طلبد. با این حال، با وجود اتمام مهلت پیش بینی شده برای تکمیل پروژه‌ی طراحی الگو و نظام اعطای نشان اقتصاد مقاومتی، تاکنون گزارش مشخصی از میزان پیشرفت این پروژه منتشر نگردیده است.
در مقابل در زمینه‌ی پروژه‌ی جلب مشارکت همگانی در حمایت از تولید ملی و اصلاح الگوی مصرف، اقدامات متعددی انجام شده و در این زمینه از ظرفیت رویدادهای فرهنگی در استان ها استفاده شده است؛ با این وجود در جهت اجرای برنامه های ترویجی فراگیر برای مصرف کالاهای داخلی، زمینه های متنوعی در تمامی استان های کشور وجود دارد که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است و با توجه به بودجه اختصاص داده شده توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به پروژه های اقتصاد مقاومتی و توان این وزارتخانه، می توان کارهای بیشتر و مهمتری در این زمینه انجام داد.
توجه به اقتصاد فرهنگ برای گسترش محصولات فرهنگی داخلی و بومی، یکی از مواردی است که در پروژه های تعریف شده برای این وزارتخانه مغفول مانده است؛ هرچند این وزارتخانه در این زمینه اقداماتی در حوزه اقتصاد خلاق انجام داده است.
منابع
۱- گزارش مرکز پژوهش های مجلس: شماره ۱۵۱۹۵
۲- گزارش عملکرد اقدامات و فعالیتهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، شهریور ۹۵
۳- خبرگزاری ایسنا: کد خبر ۹۵۰۶۰۸۰۵۴۸۷
۴- باشگاه خبرنگاران جوان: کد خبر ۵۷۳۴۰۳۶
پینوشت:
این گزارش توسط شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی تهیه شده و در کتابچه سومین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی منتشر شده است.
