به گزارش مسیر اقتصاد نشست «بازآفرینی بافت‌های فرسوده؛ موانع و راهکارها» روز دوشنبه ۲۹ آذر ماه، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در شرکت بازآفرینی شهری ایران برگزار شد. این نشست، چهارمین پیش نشست تخصصی از هشتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۱ اسفند سال جاری با موضوع «مسکن؛ پیشران تولید» برگزار خواهد شد. در این نشست ابعاد، الزامات و مهم‌ترین مسائل مربوط به بازآفرینی بافت های فرسوده در کشور مورد بررسی قرار گرفت.
دولت در مانع زدایی از بازآفرینی بافت‌های فرسوده کم کاری کرده است
کاوه حاجی علی اکبری مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در این نشست ضمن اشاره به اینکه درحال حاضر مسئله مسکن در کلان شهرها به یک بحران تبدیل شده است، گفت: به طور خاص در شهر تهران نیاز به سالانه دست کم ۱۵۰ هزار مسکن جدید داریم و علاوه بر تامین این نیاز مسکن، لازم است به دست نیازمندان آن برسد؛ چراکه بر اساس اصل ۳۱ قانون اساسی دولت موظف است مسکن مورد نیاز مردم را تامین کند. این درحالیست که در سال‌های اخیر به طور میانگین ۶۰ هزار واحد مسکن در تهران تامین شده است که ۹۰ هزار واحد کمتر از نیاز است.
وی افزود: تامین مسکن یکی از اجزاء جدی نوسازی و بازآفرینی بافت‌های فرسوده است. از طرف دیگر عرصه‌های قابل سکونت رها شده نیز یکی از بخش‌های اصلی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری محسوب می‌شوند. هر کدام از این دو مورد، ۴۵۰۰ هکتار از زمین‌های شهر تهران را به خود اختصاص داده‌اند که مجموعا ۱۵ درصد از کل شهر را شامل میشود. بر اساس برآوردهای من در بافت‌های فرسوده تهران امکان ساخت مسکن به میزان ۲۰ درصد بیشتر از میزان فعلی فراهم است.
علی اکبری در پایان با تاکید بر اینکه تقویت روند بازآفرینی بافت‌های فرسوده نیازمند مانع زدایی از سوی دولت است، گفت: یکی از دلایل عقب ماندگی کشور و به طور خاص شهر تهران در بازآفرینی و نوسازی بافت‌های فرسوده، کم کاری دولت در مانع زدایی از روند این مهم است. به طور خاص در حال حاضر بسیاری از خانه‌های موجود در بافت‌های فرسوده فاقد سند هستند و ساکنین آن‌ها حتی امکان شروع فرآیندهای مربوط به نوسازی را ندارند.
بافت های فرسوده شهری ظرفیت ساخت ۴ میلیون مسکن را دارد
در ادامه نشست محمد آئینی مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، ضمن اشاره به اینکه در ۴ سال آتی قرار است ۴ میلیون مسکن توسط دولت سیزدهم ساخته شود که نیاز به زمین دارد، گفت: در عین حال افزایش محدوده‌های شهری و تخصیص زمین بیشتر برای ساخت مسکن در حاشیه شهرهای بزرگ میتواند مضراتی در پی داشته باشد. هرچند در ایران محدودیت زمین نداریم، اما لازم است از محدوده‌های شهری و زمین‌های موجود نیز به درستی استفاده شود. در طرف مقابل در صورتی که به بافت‌های داخل شهرها توجه شود و توسعه درونزا در شهرها در دستورکار قرار بگیرد، ظرفیت بیش از ۴ میلیون واحد مسکونی در داخل شهرهای فعلی فراهم است. به همین دلیل توصیه من به دولت سیزدهم این است که به جای اختصاص زمین جدید برای ساخت گسترده مسکن، اولویت را به استفاده بهینه از بافت‌های فرسوده درون شهرها بدهد. این درحالیست که بر اساس اعلام مقامات وزارت راه، تنها ۱۰ درصد از طرح جهش ملی مسکن در داخل بافت‌های فرسوده هدفگذاری شده است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران مجموع بافت‌های فرسوده موجود در کشور را حدود ۷۰ هزار هکتار عنوان کرد و افزود: ۲۸ درصد جمعیت شهری در بافت‌های فرسوده کشور ساکن هستند و ۱.۷ میلیون واحد مسکونی نیز در این مناطق وجود دارد و لازم است بازآفرینی این بافت‌ها در دستورکار قرار بگیرد. اما از آنجا که عمده ساکنین بافت‌های فرسوده فعلی، اقشار کم درآمد جامعه هستند، اعتماد آفرینی و همراه کردن آن‌ها یکی از الزامات اساسی حرکت به سمت بازآفرینی بافت‌های فرسوده در کشور است.
همراه کردن مردم چالش اصلی بازآفرینی بافت‌های فرسوده است
در بخش دیگری از نشست اردشیر گراوند مدیرعامل شرکت نقش کلیک با اشاره به اینکه نقدینگی سرگردان دلیل اصلی خالی ماندن واحدهای مسکونی در شهرهای بزرگ کشور است، گفت: همانطور که نبود اشتغال در شهرهای کوچک موجب مهاجرت مردم به شهرهای بزرگ میشود، نقدینگی سرگردان مردم نیز موجب خرید مسکن و خالی نگهداشتن آن شده است و این مسئله هم به نوبه خود در برهم خوردن تعادل بازار مسکن در شهرهای بزرگ اثرگذار است.
وی ضمن اشاره به کاهش سرمایه اجتماعی فعلی دولت نزد مردم، گفت: به این دلیل همراه کردن مردم چالش اصلی حرکت به سمت بازآفرینی و نوسازی بافت‌های فرسوده در مناطق شهری است. این مسئله ضرورت صحبت با مردم از سوی مسئولین و افزایش اعتماد آن‌ها به نهادهای مسئول و دفاتر تسهیلگری در احیای بافت فرسوده را بیشتر کرده است. در عین حال وجود بافت فرسوده در شهرها معضلاتی در پی دارد که این مسئله را به یک مسئله عمومی در حقوق عامه تبدیل کرده است و دولت باید مردم را در این زمینه قانع کند که نوسازی و احیای بافت فرسوده یک ضرورت برای شهرهای کشور است و صاحبان مسکن در این بافت‌ها باید ملزم شوند که با دولت در این زمینه همکاری کنند.
گراوند در پایان ضمن تاکید بر ظرفیت بالای بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری در کشور گفت: بافت های فرسوده این قابلیت را دارند که دست کم نیمی از ساخت واحدهای مسکونی جدید در طرح جهش ملی مسکن، در قالب بازآفرینی این بافت‌های فرسوده هدفگذاری شود.
بازآفرینی بافت های فرسوده میتواند پیشران تولید در بخش مسکن باشد
در بخش دیگری از نشست علی اصغر بدری مدیر موسسه مطالعات اندیشه شهر و اقتصاد ضمن تاکید به اینکه باید موضوع بازآفرینی بافت فرسوده را از زاویه پیشران تولید در بخش مسکن نگاه کنیم، گفت: باید از فرصت موجود در طرح جهش ملی مسکن برای بازسازی ظرفیت‌های موجود بافت شهری استفاده کنیم و بخش قابل توجهی از هدفگذاری ساخت سالی یک میلیون مسکن باید از طریق بازآفرینی بافت‌های فرسوده محقق شود.
مدیر موسسه مطالعات اندیشه شهر و اقتصاد بازآفرینی را یک مساله تدریجی دانست و ادامه داد: رویکرد تدریجی با رویکردهای فوری جور در نمی آید. باید به مسائل انسانی و اقتصادی توجه شود. خیلی سریع می توان مسکن ساخت اما بازآفرینی با سرعت بالا قابل انجام نیست. فلذا لفظ نوسازی را نیز باید با بازآفرینی جایگزین کنیم تا دچار سوء تفاهم نشویم. با رویکردهای فوری آنچه اتفاق میفتد رویش بافت‌های جدید فرسوده خواهد بود. متاسفانه در دولت قبل رئیس جمهور در یک سفر به ترکیه در صحنه‌ای با برج‌های بلند در یک شهر مواجه شد و به وی اطلاع دادند که پیش از این در آن محل بافت فرسوده وجود داشته است و در ادامه بدون رجوع به دلایل علمی، به دنبال ساخت برج در بافت‌های فرسوده کشور بود؛ درحالیکه این روش مضرات متعددی به همراه دارد چراکه اهالی ساکن در بافت‌های فرسوده امکان سکونت در برج را ندارند.
وی در پایان گفت: وقتی انرژی سیاستگذاران روی تولید مسکن در حاشیه شهر گذاشته و برای توسعه میان افزا و بازآفرینی رقیب بیرونی هم اضافه میشود، سرعت بازآفرینی کاهش پیدا می کند و مجددا محلات مسأله دار افزوده می شود.
هدف از بازآفرینی بافت فرسوده «احیای بافت» است نه «بلندمرتبه سازی»
در ادامه حسین عبداللهی کارشناس اقتصاد مسکن اندیشکده اقتصاد مقاومتی در این نشست گفت: با توجه به اینکه تراکم جمعیتی در بافت‌های فرسوده کشور بالاست و کیفیت زندگی در این اماکن نیازمند بهبود است، هدف اصلی نمیتواند افزودن ساکنین جدید باشد. باید با روش‌هایی به سمت بازآفرینی برویم که کیفیت زندگی را برای ساکنین فعلی بالا برویم. نکته دیگر اینکه بلندمرتبه سازی در فرآیند بازآفرینی بافت فرسوده موجب میشود دوباره تراکم بالا و ریزدانگی و مشکل معابر در این مناطق پا برجا بماند. بنابراین باید از بلندمرتبه سازی در بازآفرینی بافت فرسوده جلوگیری شود. علاوه بر این باید از ساخت واحدهای مسکونی کوچک مقیاس که موجب بالارفتن تراکم در این بافت‌ها میشود نیز جلوگیری شود.
وی ضمن تاکید بر اینکه برای توسعه ساخت مسکن به زمین نیاز داریم، گفت: در تهران زمین کافی برای خدمات عمومی وجود ندارد. باید کمربند تهران را با توجه به طرح تفصیلی گسترش دهیم و با مشوق تهاتر زمین جدید با مسکن موجود مردم را به اماکن جدید انتقال دهیم و جمعیت را در سطح تهران پخش کنیم. کما اینکه در لندن به همین سمت حرکت شده است. به این ترتیب زمینه چینی برای بازسازی فراهم میشود.
مقاوم سازی مسکن باید مشمول دریافت تسهیلات بانکی شود
در بخش پایانی نشست محمدصالح شکوهی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران گفت: مساله بافت‌های فرسوده باید با دو راه حل «محدودیت توسعه مساحت شهری» و «ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای کوچک» حل شود؛ در عین حال مسئله مسکن در کلانشهرها حتما به ساماندهی خانه‌های خالی و تلاش برای عرضه آن‌ها به بازار نیاز دارد.
وی افزود: نکته بعدی در زمینه بافت‌های فرسوده، مسئله مقاوم سازی است. درحال حاضر وام و تسهیلات فقط به نوسازی اختصاص داده میشود و مقاوم سازی مسکن از تسهیلات بانکی محروم مانده‌است. این باعث میشود قشر سنتی خیلی در فرآیند بازآفرینی بافت‌های فرسوده همراه نشود. برای این قشر باید ضوابط و تسهیلاتی برای مقاوم سازی بافت موجود ارائه کنیم. در ۲۰ سال گذشته به این راهکار کمتر پرداخته شده است؛ چراکه در این زمینه سود تخریب و نوسازی واحدهای مسکونی مورد توجه ذی نفعان قرار گرفته است. در دیگر کشورهای جهان مقاوم سازی واحدهای مسکونی که نزدیک به ۱۰۰ سال از عمر آن ها گذشته است هم در دستورکار قرار میگیرد افزود: بنده خودم در این طور خانه‌ها زندگی کرده‌ام. مقاوم سازی خانه‌های قدیمی حتما باید در بهبود کیفیت زندگی مردم در دستورکار قرار بگیرد.
انتهای پیام/ مسکن
