به گزارش مسیر اقتصاد چنانچه اشاره شد، با گذشت بیش از یک سال از اجرایی شدن برجام گرچه رئیس کل بانک مرکزی و دیگر مسئولین دولتی معتقدند برجام در زمینه نقل و انتقال پول دستاوردهای زیادی داشته اما با اینحال فعالین حوزه تجارت خارجی کشور معتقدند برجام نتوانسته است دستاورد چندانی در این زمینه داشته باشد و ابهاماتی در سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در دوران پسابرجام مشهود است که نیاز به شفاف سازی بیشتر دارد.
در یادداشت‌های قبلی به «ضرورت تغییر تفکر بانک مرکزی درخصوص وضعیت ایده‌آل روابط بانکی کشور»، «ضرورت پاسخگویی بانک مرکزی درخصوص پایین بودن استانداردهای بانک‌های داخلی» و «مشخص نبودن دلیل انتقال منابع ارزی کشور به بانک‌های اروپایی و بلوکه شدن این منابع در این کشورها» پرداخته شد.
در این یادداشت به دو مسئله مهم دیگر در سیاست‌های ارزی کشور پرداخته میشود:
۴- آیا مدیریت منابع ارزی کشور که در دیگر کشورها وجود دارد، به صورت مستقل در دست بانک مرکزی است؟
در حال حاضر ایران بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار منابع ارزی بلوکه شده در کشورهای خارجی دارد که عمده آن مربوط به حساب‌های بانک مرکزی است. اولین کارکرد منابع ارزی خارجی بانک مرکزی، استفاده از آن برای مدیریت نرخ ارز در داخل کشور و جلوگیری از نوسان و افزایش سریع آن است. برای این منظور لازم است بانک مرکزی امکان مدیریت مستقل منابع ارزی را داشته باشد.
با اینحال شوک ارزی ماه‌های اخیر نشان داد که بانک مرکزی با وجود منابع ارزی خارجی فراوان، امکان مدیریت صحیح نرخ ارز در بازار داخل را ندارد. دلیل اصلی این مسئله نیز بلوکه بودن منابع این بانک و عدم امکان مدیریت مستقل آن است.
با این وجود به نظر میرسد برخلاف گفته دکتر سیف رئیس کل بانک مرکزی، حتی با وجود اجرایی شدن برجام ایران امکان مدیریت مستقل منابع ارزی خود در دیگر کشورها را ندارد که این مسئله باید شفاف سازی شود و اگر چنین باشد، نمی توان برجام را اجرا شده و موفق دانست.
۵- چرا همچنان برای مردم عادی استفاده از صرافی‌ها ارزان‌تر از شبکه بانکی است؟
رئیس کل بانک مرکزی در مورد نحوه نقل و انتقال پول توسط عموم مردم گفته‌است: «پرداخت هزینه‌های دانشجویی دانشجویان خارج از کشور هرگز چمدانی نیست و اولیا می توانند به آسانی از طریق صرافی‌ها و برخی بانک‌ها این کار را انجام دهند. البته این انتقال از طریق صرافی ها به صرفه‌تر است زیرا انجام این عملیات از طریق سیستم بانکی هزینه دارد.»
سئوالی که در این زمینه وجود دارد اینکه دستاورد برجام در خصوص نقل و انتقال پول توسط اتباع ایرانی چه بوده است؟ پیش از اجرایی شدن برجام نیز مردم یا مجبور بودند برای انتقال پول از روش‌های چمدانی استفاده کنند که ریسک بسیار بالایی داشته و یا از صرافی‌ها و خارج از شبکه بانکی رسمی برای انتقال پول استفاده نمایند. این واقعیت که همچنان استفاده از صرافی برای مردم به صرفه تر است، بدین معناست که اجرایی شدن برجام نتوانسته استفاده از شبکه بانکی بین‌المللی را برای مردم ایران تسهیل نماید.
بنابراین در این زمینه نیز لازم است بانک مرکزی دستاورد برجام را در استفاده مردم ایران از شبکه بانکی جهانی و تفاوتی که شرایط کنونی با دوران پیش از اجرایی شدن برجام داشته مشخص نماید.
