دکتر شقاقی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و دبیر ستاد راهبری و مدیریت اقتصاد مقاومتی این دانشگاه در گفتگو با مسیر اقتصاد اقتصاد دانش بنیان را مهمترین مولفه اقتصاد مقاومتی دانست و گفت: برای تحقق اقتصاد مقاومتی، راهی جز اقتصاد دانش بنیان نداریم.
وی با اشاره به دو بال مهم اقتصاد مقاومتی، یعنی درون‌زایی و برون‌نگری، گفت: درون‌زایی مقدم بر برون نگری است و عملا تا اقتصادی درون زا نشود، نمی توان به برون نگری برسیم. باید از ظرفیت های بالقوه کشور استفاده کرد و با بالفعل کردن آن به مرز های خارج از کشور نیز برای صادرات توجه داشت.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اهمیت اقتصاد دانش بنیان، گفت: زمانی درون زایی در یک اقتصاد به وجود می آید که این اقتصاد مبتنی بر دانش باشد. به عبارتی تا زمانی که اقتصاد ایران دانش بنیان نشود، همچنان این اقتصاد وابسته به نفت خواهد بود. نمی توانیم از یک اقتصاد نفتی که قیمت و میزان صادرات آن در اختیار ما نیست، انتظار درون زا بودن داشته باشیم.
وی ادامه داد: اقتصادی درون زاست که مدیریت رشد اقتصادی در داخل باشد و زمانی این اتفاق می افتد که این اقتصاد، دانش محور باشد. اگر بخواهیم که اقتصادی رقابتی داشته باشیم و اصل برون نگری را رعایت کرده و در بین کشور های منطقه و جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم، بایستی به سمت اقتصاد دانش بنیان برویم
شقاقی با اشاره به ظرفیت های کشور برای دستیابی به اقتصاد دانش بنیان، گفت: کشور ما از نظر سرانه مهندسی جزء کشورهای اول دنیا هستیم و در سرانه دانشجو نیز کشور ما بعد از آمریکا در رتبه دوم قرار دارد. در آمریکا به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، حدود ۶۰۰۰ نفر دانشجو وجود دارد و در ایران حدود ۵۵۰۰ نفر که این یک ظرفیت مناسب برای کشور است.
وی با تاکید بر جوان بودن کشور و قرار گرفتن در پنجره جمعیتی گفت: خیلی از کشور ها مثل ژاپن، آلمان و روسیه از پنجره جمعیتی عبور کرده اند در حالی که اکثر جمعیت کشور ما در بازه ۱۵ تا ۶۰ سال قرار دارد. این موقعیت در هر ۱۰۰ سال، یک بار برای کشوری ایجاد می شود. به عبارتی دو سوم جمعیت ما در پنجره جمعیتی قرار دارند که فرصت ویژه ای است که می تواند موتور محرک اقتصاد دانش بنیان در کشور شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درباره بسترهای شکل گیری اقتصاد دانش بنیان، گفت: محیط کسب و کار در کشور، مرتبط با کارهای عادی، صنایع خرد و سوداگری است در حالی که باید محیط کسب و کار دانش پایه در کشور شکل گیرد. برای رسیدن به این محیط نیاز به حمایت نهاد ها و اصلاح ساختار ها، قوانین و مقررات مربوط به اقتصاد دانش بنیان داریم.
وی با اشاره به روند تکامل اقتصاد در تاریخ گفت: در ابتدا بشر به کشاورزی روی آورد که نظام فئودالیته بر آن حاکم بود. بعد از آن وارد عصر صنعت شد که محور آن کارخانجات صنعتی بودند و سپس وارد عصر دانش شده است که محور آن دانش است و کسب ثروت از علم و فناوری.
این استاد دانشگاه ضمن بیان اینکه طی کردن این روند زمان بر است، درباره تجربه کشور چین در این باره گفت: چینی ها به این نتیجه رسیدند که اگر بخواهند از عصر کشاورزی به صنعت بروند و از عصر صنعت به عصر دانش منتقل شوند به ۲۰۰_۳۰۰ سال زمان نیاز دارند. بنابراین راهبرد “سه چین” را در پیش گرفتند به این معنی که هر سه راهبرد کشاورزی، صنعت و دانش را به طور همزمان به پیش ببرند.
وی ادامه داد: چینی ها پذیرفتند که این کار ایرادات و مشکلاتی را نیز خواهد داشت برای عقب نماندن از عصر دانش این کار را انجام دادند. وقتی شما سه چین متفاوت دارید در واقع سه دستمزد متفاوت و نابرابری خواهید داشت. آن ها با پذیرفتن این مشکلات به سمت سیاست های حمایتی برای کاهش نابرابری در حرکت اند. از کار های دیگر در این زمینه، می توان به مبارزه با فساد، اخذ مالیات بیشتر در حوزه های دانشی و ورود تکنولوژی به حوزه کشاورزی اشاره کرد.
وحید شقاقی با بیان اینکه سیاست چین در سال های آتی حرکت به سمت کشوری دانش پایه است، گفت: در حال حاضر در چین شما هم چین کشاورزی را می بینید و هم چین صنعت و دانش را، هر چه به سمت غرب چین بروید، اقتصاد کشاورزی را شاهد خواهید بود و هرچه به سمت شرق بروید، اقتصاد دانش پایه را خواهید دید؛ در حال حاضر شانگهای و دالیان چین نماد دانش هستند.
وی در پایان با اشاره به اهمیت انحصار در دانش، گفت: اگر کشوری به علمی دست پیدا کند و آن را در انحصار خود در بیاورد، خارج کردن آن از انحصار کار بسیار سخت و دشواری است. مثل علوم مربوط به داروهای جدید و یا ساخت هواپیما های پهن پیکر، هر سالی که در شروع حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان تاخیر شود، معادل عقب ماندگی چند ده ساله در این حوزه است.
