به گزارش مسیر اقتصاد ابتکار «ساخت جهانی بهتر» با نماد اختصاری «B3W» به عنوان مشارکتی ارزش‌محور، شفاف و دارای سطح استانداردهای بالا به منظور توسعه زیرساختی کشورهای در حال توسعه توسط کشورهای عضو گروه هفت (G7) تبیین و ایجاد شده است.
این ابتکار که به عنوان رقیب طرح «کمربند، راه» چین معرفی شده، در نظر دارد تا با استفاده از ظرفیت‌های مالی و تکنولوژی اعضای گروه هفت و دیگر شرکای این کشورها، نیاز بیش از ۴۰ تریلیون دلاری کشورهای در حال توسعه در امر زیرساخت، که در این سال‌ها به علت همه‌گیری کووید-۱۹ تشدید شده است را پوشش دهد و بدین ترتیب، جلوی پیشروی بیش از پیش چین در مناطق مختلف جهان را بگیرد.
امکان تامین مالی «ساخت جهانی بهتر» برای هم‌پیمانان آمریکا وجود دارد؟
بنا بر اسناد رسمی منتشر شده، کشورهای گروه هفت و هم‌پیمانان آن‌ها در کنار استفاده از موسسات مالی توسعه محور، از منابع مالی موجود در اختیار بخش خصوصی نیز بهره خواهند برد و ضمن مشارکت در این تامین مالی، از محل آن‌ها در چهار بخش [تغییرات] اقلیمی، سلامت، تکنولوژی دیجیتال و عدالت و برابری جنسیتی، استفاده خواهند نمود.
کشورهای درگیر این ابتکار، با وجود توسعه‌یافته بودن، در حال گذراندن روزهای سختی از نظر اقتصادی هستند. برخی از آن‌ها همچنان با آثار ناشی از رکود جهانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و برخی اسیر رکود ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ هستند. بنابراین به نظر می‌رسد بسیاری از این کشورها قادر به افزایش سرمایه خود برای کمک به دیگران نباشند.
فراتر از این، باید گفت با وجود اینکه تمرکز هر دو طرح «کمربند، راه» و «ساخت جهانی بهتر»، بر زیرساخت کشورهای با درآمد پایین و متوسط است، اما برخی از کشورهای در نظر گرفته شده برای تامین مالی طرح «ساخت جهانی بهتر»، به دنبال کمک‌های مالی خارجی، اغلب از چین، برای ارتقای سیستم‌های زیرساختی فرسوده خود یا توسعه زیرساخت‌های جدید هستند.
هم‌زمان با اجرای طرح ۱۰۰۰ میلیارد دلاری راه ابریشم جدید در سال ۲۰۱۳، بسیاری از کشورها، شامل کشورهای توسعه‌یافته با اقتصادهای پیشرفته، به دنبال جذب منابع مالی چین برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های خود بودند. این گام، گاه با پروژه‌های سرمایه‌گذاری موردی و گاه نیز با مشارکت رسمی کشورها در ابتکار «کمربند، راه» محقق می‌شد.
ایتالیا از جمله کشورهایی است که با وجود عضویت در گروه هفت و قرار داشتن در فهرست کشورهای توسعه یافته، به علت تاثیرات منفی ناشی از رکود جهانی ۲۰۰۸، برای نوسازی و توسعه زیرساختی خود به سرمایه‌گذاری چین روی آورد و مشارکت خود در ابتکار «کمربند، راه» را به طور رسمی از سال ۲۰۱۹ آغاز کرد.
انگلستان نیز سال گذشته از کاهش کمک‌های مالی خارجی خود به علت مسائل اقتصادی خبر داد و تاریخ مشخصی را برای افزایش مجدد آن تعیین نکرد. بنابراین به نظر می‌رسد وضعیت نه‌چندان مطلوب آمریکا و هم‌پیمانان این کشور با وضعیت اقتصادی چین در زمان آغاز به کار ابتکار »کمربند، راه» بسیار متفاوت است و گروه هفت در زمینه تامین مالی طرح خود، چالش‌هایی اساسی پیش رو خواهد داشت.
تفاوت‌های ابتکار «کمربند، راه» و طرح «ساخت جهانی بهتر»
با گذر زمان، نارضایتی برخی کشورها از جمله کشورهای اروپای شرقی، در خصوص کیفیت و کمیت سرمایه‌گذاری چین آشکار شده است. علت این دست نارضایتی‌ها را باید در انتظارات این دولت‌ها و تغییر تدریجی عملکرد چین جستجو کرد؛ با این توضیح که در نیمه دوم دهه ۲۰۱۰، سرمایه‌گذاری چین هدف‌مندتر شد و صرفاً در نقاطی انجام می‌گرفت که منافع استراتژیک یا اقتصادی برای چین به همراه داشت. در نتیجه این رویکرد، بسیاری از کشورها در جذب سرمایه‌گذاری خارجی چین به صورت گسترده، ناکام ماندند و این عدم تعهد چین نسبت به وعده‌های مطرح شده در آغاز طرح، از جمله نکات منفی در کارنامه اجرایی طرح «کمربند، راه» به شمار می‌رود.
با این حال، ابتکار «کمربند، راه» در زمینه‌های مختلفی با ابتکار گروه هفت تفاوت دارد. نکته اول اینکه همکاری چین به هیچ منطقه جغرافیایی یا بلوک اقتصادی، سیاسی خاصی محدود نمی‌شد و بعضاً دیده شده که کشورهای رقیب سیاسی، اقتصادی در یک وجه با یکدیگر اشتراک دارند و آن، همکاری با چین است. با این حال، گروه هفت، علی‌رغم جهانی معرفی کردن ابتکار خود، معیارهایی در درون خود دارد که ابعاد طرح را محدود می‌کند. منحصر کردن کشورهای همکار به کشورهای دموکراتیک و ماهیت چین‌ستیز طرح، از جمله این موارد است که قدرت مانور گروه هفت را در مقایسه با چین محدود می‌کند.
نکته دیگر اینکه، طرح «کمربند، راه» که در سال ۲۰۱۳ معرفی شد، ابتکاری جدید و چشمگیر از سمت کشوری با رشد اقتصادی سریع بود که ضمن برخورداری از نگاه مثبت دنیا، روی کاغذ با چالش «گذشته استعماری» مواجه نبود و این همان چیزی است که در خصوص کشورهای گروه هفت مطرح است و فرصت هرگونه اشتباهی را از این کشورها می‌گیرد.
از جمله نقاط برتری طرح «ساخت جهانی بهتر» نسبت به «کمربند، راه» بر روی کاغذ نیز، توجه بیش از پیش به مسائل زیست‌محیطی، شفافیت و مشارکت شرکت‌های محلی در پروژه‌هاست. با این حال، باید منتظر ماند و دید آیا این طرح می‌تواند از روی کاغذ فراتر بیاید و به ظهور برسد یا در حد اعلامیه و گزاره‌برگ باقی خواهد ماند.
منبع: فرانچسکا گیرتی، «ساخت جهانی بهتر؛ ایجاد جایگزینی برای «کمربند، راه» یا افتادن در تله‌ای مشابه آن؟ (۲۰۲۱)، دیپلمات؛
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
