مسیر اقتصاد/ واگذاری شرکت های دولتی به بخش خصوصی بسته به نوع ساختار اقتصادی و میزان کارآمدی با روش های مختلفی انجام می شود. از عمده ترین روش های واگذاری مرسوم، واگذاری از طریق مزایده، مذاکره، فرابورس و بورس می باشد. خصوصی سازی در ایران، تجربه استفاده از تمام این روش ها را دارد اما به تدریج جایگاه بورس و فرابورس در واگذاری ها افزایش و روش مذاکره کاهش داشته است.
بورس و آمارهای سازمان خصوصی سازی
بر اساس آمارهای سازمان خصوصی سازی از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۹ از مجموع کل واگذاری ها ۵۶.۴ درصد از طریق بورس، ۱۰.۳ درصد فرابورس، ۱.۰ درصد از طریق مذاکره و ۳۳.۲ درصد از طریق مزایده به بخش خصوصی واگذار شده است. همان طور که از آمارهای سازمان خصوصی سازی مشخص است، بیش از نصف واگذاری های انجام شده در کشور از طریق بورس صورت گرفته است؛ البته باید به این نکته اشاره کرد که از مجموع ۵۶.۴ درصد، ۲۷.۵ درصد تنها در سال ۱۳۹۹ واگذار شده است و تا قبل از آن سهم بورس از واگذاری ها حدود ۳۰ درصد بوده است.
واگذاری در بورس مهمترین روش خصوصی سازی در سال ۹۹
بر اساس آمار و ارقام منتشر شده توسط سازمان خصوصی سازی، ۴۸ درصد از کل واگذاری های کشور، بین سال های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ صورت گرفته است. در این میان ۲۷.۶ درصد از طریق بورس، ۳.۶ فرابورس و ۱۶.۸ درصد از طریق مزایده صورت گرفته است. نکته جالب آن است که از میان ۴۸ درصد کل واگذاری ها در چهار سال گذشته، ۲۷.۵ درصد از آن ها تنها در سال ۱۳۹۹ بوده و در سه سال گذشته سهم بورس فقط ۱/۰ درصد بوده است که خود نشان از افزایش ۲۷۵ برابری واگذاری ها از طریق بورس دارد؛ تا قبل از آن بیشتر واگذاری ها از طریق مزایده انجام شده است.
بر اساس گزارش عملکردی سازمان خصوصی سازی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۹ سهم واگذاری شرکت های دولتی از طریق سهام عدالت ۹.۷ درصد بوده است.
رشد چشمگیر واگذاری ها در سال ۹۹
نکته دیگری که از آمار منتشر شده توسط سازمان خصوصی سازی مشخص می شود، رشد چشمگیر حجم واگذاری ها در سال ۱۳۹۹ است. ۳۰ درصد از این ۴۵ درصد یعنی دو سوم کل واگذاری های سال ۱۳۹۹ از طریق بورس و فرابورس اتفاق افتاده است.
در سال ۱۳۹۹ سهام بازگشته از پورتفوی سهام عدالت مجددا از طریق بورس و دو صندوق ETF دارایکم و پالایش یکم عرضه گردید و باعث شد جایگاه بورس در واگذاری ها رشد چشم گیری داشته باشد و از ۱/۰ درصد در سال ۹۸ به ۲۷.۵ درصد در سال ۹۹ برسد.
این عرضه موجب شد علی رغم اینکه در بودجه سال ۹۹، تأمین مالی ۱۲ هزار میلیارد تومانی از طریق واگذاری ها دیده شده بود، اما دولت در این سال موفق به تأمین مالی نزدیک به ۳۵ هزار میلیارد تومانی از بورس شود تا از این طریق بخشی از کسری بودجه ایجاد شده در سال گذشته به واسطه عدم امکان فروش نفت را جبران نماید.
انتهای پیام/ حکمرانی
