به گزارش مسیر اقتصاد اندیشکده اقتصاد مقاومتی در یک گزارش سیاستی تحت عنوان «شبکه بهم پیوسته برق منطقه‌ای؛ راهبرد تجارت و دیپلماسی انرژی» در عین پرداختن به چیستی و کارکردهای شبکه بهم پیوسته برق منطقه‌ای، اهداف راهبردی ایران از ایجاد چنین شبکه‌ای را بیان کرد.
در این گزارش به ۱۸ مورد از تجربیات ایجاد این شبکه‌ها یا توافق و برنامه‌ریزی برای آن در سطح جهان اشاره و به وضعیت صنعت برق ایران، ارتباط الکتریکی با کشورهای منطقه و توافقات صورت گرفته تا کنون برای تشکیل بازار برق مشترک پرداخته شده است.
منظور از شبکه بهم پیوسته برق «منطقه‌ای» چیست؟
در گزارش سیاستی این اندیشکده آمده است: منظور از شبکه بهم پیوسته برق، اتصال شبکه برق دو (چند) کشور در سطح خطوط انتقال ولتاژ بالا با امکان تبادل و خرید و فروش برق می‌باشد، به گونه‌ای که کشورهای عضو برای تامین بخشی از برق موردنیاز خود بتوانند بر این ارتباطات الکتریکی تکیه کنند. برای بهره‌برداری حداکثری از کارکردهای این شبکه گسترده باید عضویت در آن به گونه‌ای باشد که وابستگی متقابل ایجاد کند و برای اعضا تعهدآور باشد.
قید عبارت «منطقه‌ای» در اینجا از دو جنبه حائز اهمیت است؛ اول اینکه به لحاظ راهبردی، افزایش سطح ارتباطات متقابل و ایجاد وابستگی سیاسی میان کشورهای همجوار از اهمیت بیشتری برخوردار است، لذا گاهی لازم است اولویت کشور در برقراری ارتباطات تجاری-سیاسی کشورهای منطقه باشند. از سوی دیگر این عبارت به ذات اتصالات الکتریکی که بستر تبادل برق هستند، اشاره دارد. در تبادل برق برای اتصال به کشورهای دورتر ناگزیر باید از بستر کشورهای همسایه استفاده کرد، پس ابتدا باید شبکه کشورهای همجوار، بهم متصل گردد.
شبکه بهم پیوسته برق، مسیری برای توسعه تعاملات اقتصادی و سیاسی
در بخش دیگری از این گزارش سیاستی آمده است: شبکه‌های بهم پیوسته برق کارکردهای متعددی دارند؛ اشتراک ظرفیت ذخیره نیروگاهی، بهبود ضریب بار، افزایش امنیت تامین برق با متنوع شدن سبد عرضه، تامین اوج بار بدون احداث نیروگاه جدید و افزایش درآمد ارزی برای کشورهای صادرکننده مواردی از کارکردهای فنی-اقتصادی این موضوع است. در عین حال ایجاد شبکه بهم پیوسته برق در منطقه، مسیری برای توسعه تعاملات منطقه‌ای و همگرایی اقتصادی و وسیله‌ای برای مقاوم‌سازی اقتصاد ایران از طریق ایجاد پیوندهای راهبردی در منطقه است.
در یک چنین شبکه‌ای، کشورهای صادرکننده نقش اساسی ایفا می‌کنند و کشورهایی که مسیر ترانزیتی و پیوند دهنده ارتباطات هستند نیز نقش راهبردی دارند. همچنین در تجارت برق منطقه‌ای، یک کشور می‌تواند در جایگاه مرکز تبادلات و مرجع تسویه مالی قرار بگیرد و نقش محوری ایفا کند. کشور ایران ظرفیت و فرصت‌هایی دارد که در صورت بهره برداری صحیح می‌تواند در جایگاه «قطب برق» منطقه قرار بگیرد.
اهداف راهبردی ایران از ایجاد شبکه بهم پیوسته برق منطقه‌ای
اولین گام در پرداختن به این موضوع، درک ضرورت آن و تعیین اصلی‌ترین اهداف جمهوری اسلامی ایران از ایجاد شبکه بهم پیوسته برق در منطقه است. بدیهی است که در راستای این اهداف، از سایر کارکردهای این پدیده نیز می‌توان بهره برد. اما این اهداف و خط مشی‌های اصلی هستند که موضوعی را به راهبرد کلان تبدیل کرده و الزامات تحقق آن را معین می‌کنند.
لذا در این گزارش، اهداف راهبردی ایران برای تحقق شبکه بهم پیوسته برق منطقه ای با توجه به کارکردهای این موضوع و در راستای سیاست‌های کلان کشور، پیشنهاد و تشریح شده است که عناوین آن به صورت ذیل می‌باشد:
۱- مقاوم‌سازی اقتصاد از طریق ایجاد پیوندهای راهبردی منطقه‌ای در قالب ایجاد بهم پیوستگی شبکه‌های برق
۲- ارتقای امنیت و ثبات در منطقه به کمک اهرم‌های غیرنظامی و افزایش همکاری‌‌های سیاسی میان کشورهای منطقه
۳- افزایش تاب‌آوری شبکه و تقویت امنیت تامین برق کشور
۴- حصول منافع اقتصادی مبتنی بر بستر شبکه بهم پیوسته برق منطقه‌ای در کنار حفظ جایگاه راهبردی قطب برق برای ایران
لازم به ذکر است، اهداف مذکور در بلند مدت هیچ تضادی با یکدیگر ندارند و اولویت‌بندی آن‌ها به معنای ارجحیت اهداف در مقام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری است و نشان می‌دهد چنانچه برای مثال توسعه شبکه بهم پیوسته بتواند حضور راهبردی ایران در منطقه را تثبیت کند اما به صورت مقطعی هزینه بیشتری از منافع اقتصادی حاصله داشته باشد، نباید تنها با نگاه اقتصادی به مسئله نگریست بلکه ایران باید با این ابزار، پیوندهای راهبردی منطقه‌ای خود را تقویت نماید. در عین حال ایجاد سازوکار مناسب و دقیق برای تجارت برق در بلند مدت، می‌تواند منافع اقتصادی زیادی برای ایران به همراه داشته باشد.
گزارش سیاستی اندیشکده اقتصاد مقاومتی از اینجا قابل دریافت است.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
