به گزارش مسیر اقتصاد از سال ۲۰۰۰ میلادی نابرابری اقتصادی در آمریکای لاتین کاهش یافته، به طوریکه بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۴ ضریب جینی ۶ واحد کاهش یافته است. دلایل متعددی برای این کاهش نابرابری چشمگیر بیان شده است؛ برای مثال برخی رشد اقتصادی سریع از اواسط دهه ۲۰۰۰ را دلیل کاهش نابرابری دانسته‌اند. با وجود این به نظر می‌رسد این دلایل برای کاهش نابرابری کافی نیست و این اتفاق دلیل مهم دیگری دارد؛ زیرا با وجود بحران اقتصادی اخیر ضریب جینی در حال کاهش است.
درآمد مالیاتی بیشتر نابرابری کمتر
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که سیاست های اجرا شده توسط دولت‌ها باعث شده است که نابرابری کاهش یابد. در این میان سیاست‌های مالیاتی نقش پررنگی در این کاهش نابرابری فوق العاده داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که با افزایش درآمدهای مالیاتی، نابرابری کاهش یافته است.
همانگونه که در نمودار زیر مشاهده می‌شود در بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ نرخ مالیات به تولید ناخالص داخلی (tax/GDP) سه واحد افزایش یافته است. در سال ۲۰۰۸ رکود و بحران بزرگ شرایط منطقه را تحت تاثیر قرار داد و نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی یک واحد کاهش یافته اما پس از آن دوباره این نرخ افزایش پیدا کرده و به ۱۷ درصد رسیده است. البته تغییرات این نرخ در کشورهای مختلف متفاوت است. برای مثال نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در آرژانتین ۸ واحد و در بولیوی ۱۴ واحد افزایش یافته است. با توجه به نمودار زیر همزمان با افزایش درآمدهای مالیاتی، نابرابری در حال کاهش یافتن بوده است.
مالیات بر درآمد موثرتر از مالیات بر مصرف در کاهش نابرابری
باید بیان کرد که افزایش درآمدهای مالیاتی به تنهایی برای توضیح علت کاهش نابرابری در دهه اخیر آمریکای لاتین کافی نیست. زیرا همانگونه که در نمودار بالا مشاهده می کنید در سال ۱۹۹۰ نیز درآمدهای مالیاتی افزایش پیدا کرده است اما کاهش نابرابری از سال ۲۰۰۲ به بعد اتفاق افتاده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش درآمدهای مالیاتی در این دو دوره با یکدیگر تفاوت‌های اساسی دارد. افزایش درآمدهای مالیاتی در سال ۱۹۹۰ به دلیل افزایش مالیات بر مصرف و به ویژه مالیات بر ارزش افزوده بوده است. جدول زیر نشان می دهد که از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲ مالیات بر مصرف ۸ درصد افزایش و مالیات بر درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه ۲ درصد کاهش یافته است.
در حالی که در دهه اخیر افزایش درآمدهای مالیاتی به دلیل افزایش مالیات بر درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه بوده است. همانگونه که در جدول زیر مشاهده می‌کنید از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ درآمد این مالیات‌ها ۷ درصد افزایش و مالیات بر مصرف ۲ درصد کاهش یافته است.
اجرای مالیات بر عایدی سرمایه تجربه ثابت شده در کاهش نابرابری
در اوایل سال ۲۰۰۰ دولت‌های جدید اقدامات مهمی از جمله اصلاحاتی در مالیات بر درآمد را در نظام مالیاتی ایجاد کردند. بر خلاف اصلاحات انجام شده در دهه ۱۹۸۰ برخی از کشورهای آمریکای جنوبی نرخ مالیات‌ها را افزایش دادند یا مالیات جدیدی وضع کردند. برای مثال دولت اکوادور در سال ۲۰۰۸ اصلاحات مالیاتی مانند افزایش نرخ مالیات بر درآمد اشخاص را با هدف کاهش نابرابری انجام داد. در اروگوئه نیز پلکان‌های مالیات بر درآمد افزایش یافت و بر عایدی سرمایه تا ۱۲ درصد مالیات وضع شد. در ادامه در بسیاری از کشورها اصلاحات مشابهی در مالیات بر درآمد انجام شد و مالیات بر عایدی سرمایه که تا قبل از آن وجود نداشت با نرخ ۱۰ تا ۱۵ درصد در این کشورها اعمال شد.
همانگونه که در ابتدا بیان شد تعدادی از کارشناسان کاهش نابرابری در آمریکای لاتین را به سیاست‌های مالیاتی نسبت داده‌اند. مطالعات نشان می‌دهد که هر چه درآمدهای مالیاتی بیشتر باشد، برابری نیز افزایش می‌یابد. اتکای بیشتر به مالیات‌های مستقیم مانند مالیات بر درآمد در دهه اخیر به طور قابل توجهی به کاهش نابرابری (۰.۴ تا ۰.۸) کمک کرده است.
منبع: Taxation and inequality in developing countries, Bruno Martorano, September 2016
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
