رضا محتشمی پور کارشناس اقتصاد کشورهای منطقه، قائم مقام بورس کالا و عضو کمیته علمی هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی در گفتگو با مسیر اقتصاد با اشاره به اینکه بیشتر مبادلات تجاری کشورهای جهان با همسایگان انجام میشود، گفت: معمولا حدود ۷۰ درصد مبادلات تجاری کشورها با همسایگان انجام میشود. کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست اما مشکلی که ما در کشور داریم این است که مبادی صادراتی و وارداتی ما از هم فاصله زیادی دارند و از طرفی نیز با مشکل انتقال ارز روبرو هستیم.
لزوم توجه به همسایگان در تامین نیازهای وارداتی کشور
وی ادامه داد: ما کالاهایمان را مانند همه کشورهای دنیا به همسایگان صادر می‌کنیم اما بخش عمده‌ای از نیازمان را از کشورهای دوردست تامین می‌نماییم. به علاوه، در انتقال ارز نیز با مشکل مواجهیم. به همین دلیل این مساله به یک گلوگاه تبدیل شده و تامین کالا در داخل کشور را با مشکل روبرو کردهاست. از طرف دیگر تراز تجاری بسیار مثبت با برخی کشورهای منطقه انگیزه آن‌ها را برای ادامه همکاری با ما تضعیف می‌کند. هر کشوری وقتی در رابطه تجاری با ما صرفا واردکننده باشد، طبیعتا به فکر انتخاب شرکای دیگری برای خودش می‌افتد. ما در شرایط تحریم باید حتما روی تعدیل این ترازهای تجاری کار کنیم. باید برای دوطرفه کردن مبادلات خود برنامه داشته‌باشیم. برخی محدودیت‌ها و کم‌توجهی‌ها مانع از اصلاح این وضعیت شده‌است.
وی افزود: ما اغلب سعی کرده‌ایم روابط تجاری خود را با کشورهای غربی توسعه دهیم علیرغم این که آن‌ها ما را به شدت تحت فشار قرار می‌دهند و از نیازهای ما سوء استفاده می‌کنند. به عنوان مثال ما غلات را که منبع عمده‌اش هم کشورهای آمریکای لاتین هستند، عمدتا از اروپا وارد می‌کنیم. این باعث ایجاد قدرت قابل توجهی برای اروپایی‌ها در جهت فشار آوردن به کشور و چانه‌زنی در مذاکرات میشود. در صورتی که ما می‌توانستیم این محصولات را از کشورهای همسایه شمالی خودمان به راحتی تامین کنیم.
وی تصریح کرد:در مورد بعضی از کشورها هم عکس این مساله وجود دارد. یعنی ما می‌توانستیم کالاهای بیشتری را به آن‌ها صادر کنیم اما به عنوان مثال چین را بازار هدف صادراتی خود قرار دادیم و این کشورها از قلم افتاده‌اند. این مساله مستلزم نظام‌بخشی و اصلاح رویه‌ها و حل برخی مشکلات نهادی موجود است. یعنی بازیگرانی که بتوانند وضعیت تجارت ما را اصلاح کنند در کشور ما یا ضعیف اند یا وجود ندارند و یا کارکرد خودشان را ندارند.
لزوم ایجاد وابستگی متقابل با طرف‌های تجاری کشور
وی در پاسخ به این سوال که عمده کالای صادراتی کشورهای همسایه ایران در بخش منابع معدنی است و ایران نیز از این نظر کشوری غنی محسوب میشود پس چرا باید واردات مواد معدنی انجام شود، گفت: عمده‌ترین قلم وارداتی ما را نهاده‌های دامی و کشاورزی تشکیل می‌دهند. کشور افغانستان نیز یکی از کشورهای صادرکننده کالاهای دامی و کشاورزی است. همچنین یکی از کمبودهای ما در زنجیره ارزش کشور سنگ آهن هست. افغانستان یکی از کشورهای بزرگ دارای منابع سنگ آهن در دنیا است. البته امنیت افغانستان شرایط خوبی را برای توسعه این بخش رقم نزده است. ولی ما در بخش‌هایی از کشور افغانستان مناطق امنی داریم که بتوانیم روی واردات سنگ آهن کار کنیم. یکی از بزرگترین معادن ما در سنگ آهن، معدن سنگان خواف است و معادن سنگان خواف بخش کوچکتر یک لکه معدنی است که بخش اصلی آن در منطقه هرات افغانستان است.
وی ادامه داد: چنین ظرفیت‌هایی وجود دارد. این که امروز ما چنین کالاهایی را وارد نمی‌کنیم درست است، اما اگر استراتژی‌مان این باشد طبیعتا پیگیری این استراتژی‌ها و حتی سرمایه‌گذاری روی آن‌ها می‌تواند شکل تجارت ما را عوض کند. ما باید خودمان روابط تجاری را شکل دهیم و وابستگی دوجانبه ایجاد کنیم. در حال حاضر چنین وابستگی وجود ندارد اما می‌توان با سرمایه‌گذاری، پیگیری و ایجاد ظرفیت وابسته این روند طبیعی موجود را به هم زد.
وی گفت: همان طور که در بازار نفت یکی از متداول‌ترین انواع سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت پالایشی سرمایه‌گذاری شرکت‌های نفتی برای ایجاد تقاضا در کشورهای هدف است. مثلا کشور دیگری پالایشگاهی را در چین با سهامداری خودش احداث می‌کند برای این که بازاری مطمئن برای نفت خود داشته‌باشد. ما هم می‌توانیم با اقداماتی این وابستگی متقابل تجاری را ایجاد کنیم و لازم است که ایجاد کنیم. نبود علایق اقتصادی متقابل می‌تواند برای ما خیلی هزینه‌زا باشد.
ترویج اولویت تجارت منطقه ای در همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
محتشمی پور افزود: تجارت منطقه‌ای و توسعه آن یکی از واجبات اقتصادی ماست. هم به واسطه اثرات اقتصادی که باعث توسعه بازار کشور و بالا رفتن سطح تولید و ظرفیت اقتصادی کارخانه‌ها میشود و هم به واسطه اثرات اجتماعی فرهنگی و سیاسی برای کشور ما یکی از واجبات به شمار می‌رود. به ویژه در شرایط تحریم که مساله تجارت منطقه‌ای ارزش مقابله با تحریم هم پیدا می‌کند. لذا یکی از مهم‌ترین اولویت‌هایی است که کشور باید روی آن وقت بگذارد و به آن بپردازد.
وی در پایان گفت: در حوزه سیاستگذاری هرگاه ما دچار فقر شدید طرح و اقدام در یک حوزه هستیم، جنس عملیات، ترویجی است. یعنی باید این مفهوم را به دیگران رساند و اجزای مختلف حاکمیت و فعالان اقتصادی آن حوزه را نسبت به لزوم اقدام در این حوزه توجیه نمود. برگزاری همایش در موضوع تجارت منطقه‌ای و همکاری‌های منطقه‌ای یکی از اقدامات ضروری در جهت ترویج این مفهوم است. در حوزه تجارت منطقه‌ای لازم است که مساله و الزامات آن شناخته شود، راهکارها استخراج شود و مطالبهگری شکل بگیرد. این اهداف می‌تواند در قالب این همایش محقق شود.
انتهای پیام/ هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
