مسیر اقتصاد/ از آنجا که چین بزرگترین کشور در حال توسعه جهان است و بیشترین ذخایر ارزی را در اختیار دارد، عملکرد و تغییرات نظام پولی بین المللی به طور قابل توجهی بر منافع حیاتی این کشور تأثیر می‌گذارد و به همین جهت چین به طور فعالانه‌ای، در اصلاح و تنظیم نظام پولی جهانی نقش آفرینی می‌کند.
سقوط نظام دلاری نتیجه افول قدرت اقتصادی آمریکا
رواج گسترده دلار و سازوکارهای پرداختی مبتنی بر آن در مبادلات بین کشورها، نشان دهنده سلطه اقتصادی ایالات متحده در جهان است. تا زمانی که سیطره اقتصادی آمریکا بر جهان تغییری نکند، تسلط دلار در سیستم پولی بین المللی تا حد زیادی بدون تغییر باقی خواهد ماند. در عین حال ظهور و افول قدرتهای بزرگ یک روند تاریخی را طی می‌کند و به همین ترتیب، افول ایالات متحده و دیگر قدرت های بزرگ نیز بر اساس این روند تاریخی، دیر یا زود رخ خواهد داد.
با توجه به تغییر نسبی قدرت و ظهور قدرتهای جدید، ایالات متحده اکنون دیگر تنها قدرت برتر اقتصادی در جهان نیست و بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی از جمله چین و ژاپن به قدرتهای برجسته در اقتصاد جهانی تبدیل شده‌اند. بنابراین، چه ایالات متحده بخواهد و چه نخواهد، اصلاح نظام پولی جهانی در آینده نزدیک، امری گریزناپذیر و در حال انجام است.
از طرف دیگر، چین به عنوان سومین اقتصاد بزرگ دنیا و همچنین بزرگترین صادرکننده جهان، اکنون آماده ایفای نقش بیشتر در عرصه مناسبات اقتصادی جهان است و بحران‌های مالی جهانی و حوادثی همچون همه گیری کرونا، چین را زودتر از آنچه که پیش بینی می‌شد به جایگاه اصلی خود سوق داده است.
اصلاح نظام پولی جهانی در گرو حذف وابستگی به ارز واحد
چین در راستای ایفای نقش خود در اصلاح ساختار پولی جهان، شروع به بین‌المللی سازی یوآن خود کرده است. مشکل اصلی نظام پولی بین‌الملل آن است که بر پایه یک ارز واحد بنا شده است. لذا بهترین راه برای حل این مشکل، آن است که چندین ارز حاکمیتی با مسئولیت ها و تعهدات مشترک برای تبادلات بین‌المللی عرضه شود و وابستگی به یک ارز واحد مانند دلار، کاهش یابد.
اقدامات اساسی چین در راستای جهانی سازی یوآن
چین در راستای بین‌المللی سازی یوآن ابتدا درصدد تقویت قدرت اقتصادی خود برآمد تا پذیرش جهانی یوآن، در طی یک فرآیند تدریجی حاصل شود. چین با افزایش قابل توجه تولید ناخالص داخلی خود، به تدریج جامعه بین‌المللی را آماده پذیرش ارز خود کرد و با تضمین حفظ ارزش و ثبات آن حتی در بحران مالی آسیا، اعتماد اعضای بین‌المللی را جهت استفاده و ذخیره این ارز جلب نمود. این امر، یوآن را به ارزی جذاب نزد کاربران آن تبدیل کرده است.
چین از سال ۲۰۰۴، در اقدام دیگرِ خود جهت بین‌المللی سازی یوآن، شروع به انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه کرده است که بر اساس آن تسویه نهایی مبادلات مالی، با ارزهای ملی انجام می‌شود. انعقاد چنین موافقت‌نامه‌هایی با کشورهای روسیه، ویتنام و نپال آغاز شد و اکنون چین با ۳۵ کشور جهان، پیمان پولی دوجانبه دارد.[۱]
این اقدام باعث گسترش یوآن در خارج از مرزهای چین شده و ویژگی‌های شاخص این ارز نظیر ارزش، ثبات و پشتوانه آن، فرایند جهانی شدن آن را تسریع بخشیده است. مضاف بر اینکه به موجب اتصال چین به شبکه پرداخت APN که در میان کشورهای عضو آسه‌آن[۲] (ASEAN) و همچنین شرکای اقتصادی منطقه‌ای[۳] (RCEP) فعال است، استفاده از یوآن چین در خارج از مرزهای این کشور، تسهیل و افزایش یافته است که گام بلندی در مسیر جهانی شدن آن محسوب می‌شود.
اکنون که موضوع اصلاح نظام پولی بین‌المللی به یک اجماع در جامعه جهانی تبدیل شده، فرصتی کم نظیر برای تسریع بین المللی سازی یوآن فراهم آمده است. با افزایش قدرت اقتصادی چین، این کشور حرف بیشتری در تجارت بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های فرامرزی خواهد داشت که این امر نیز به نوبه خود بین المللی شدن یوآن را تسریع می‌کند.
جهانی سازی یوآن چه فوایدی برای دیگر کشورهای جهان دارد؟
نکته قابل توجه اینکه چین برخلاف آمریکا، دست کم در اعلام مواضع رسمی خود به دنبال سلطه مالی بر دیگر کشورها نیست و تنها امیدوار است بتواند با جهانی کردن یوآن خود، از آن به عنوان ابزاری جهت ثبات و تنظیم نظام پولی جهانی استفاده کند.
علاوه بر کاهش ریسک تحریم کشورها در استفاده از سازوکارهای مالی بین‌المللی، بزرگترین مزیت جهانی شدن یوآن چین، ایجاد ثبات در فضای اقتصاد بین‌الملل و همچنین کاهش ریسک ناشی از تغییر نرخ ارز است. از منظر میانمدت و بلندمدت، بین‌المللی شدن یوآن سهم بسزایی در کاهش نوسانات نرخ ارزهایی مانند دلار خواهد داشت و تلاطم بازارهای مالی بین‌المللی را به شدت کاهش خواهد داد. لذا این اتفاق می‌تواند نظام پولی بین‌المللی را متنوع‌تر سازد و گزینه جدیدی از ذخیره‌های ارزی در اختیار کشورها قرار دهد تا آسیب‌پذیری اقتصاد خود را به حداقل برسانند.
پینوشت:
[۲] The Association of Southeast Asian Nations
[۳] The Regional Comprehensive Economic Partnership
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
