به گزارش مسیر اقتصاد نشست «مبادلات مالی تحریم ناپذیر با کشورهای منطقه؛ الزامات و سازوکارها»، عصر امروز با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی برگزار شد. این نشست، سومین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن سال جاری با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد.
-
- تحریم نشست مبادلات مالی تحریم ناپذیر با کشورهای منطقه همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
تجربه برخی کشورها در استفاده از مبادلات مالی تحریم ناپذیر، الزامات و سازوکارهای استفاده از این نوع مبادلات تجاری، چگونگی خنثی سازی اثرات تحریم و استفاده از ظرفیت تجاری کشور و اهمیت استفاده از ابزارهای مدرن مبادلات بین بانکی از جمله مواردی بود که به طور مفصل در این نشست به آن‌ها پرداخته شد.
چین، روسیه، ترکیه و هند کشورهای پیشرو در مبادلات مالی تحریم ناپذیر
در ابتدای نشست خانم دکتر مینو کیانی راد معاون ارزی اسبق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به کنترل و مهار نوسانات ارزی در روسیه گفت: اولین کار روسیه بعد تحریم استفاده از تجربیات ایران در این زمینه بود. پیام رسان مالی ایجاد کرد، به دنبال رمز ارز رفت و با پیمان‌های پولی قطع وابستگی به دلار ایجاد کرد. روسیه یک مدلی است که اثبات میکند حتی در شرایط نوسان نرخ ارز هم میشود به سمت استفاده از ارزهای ملی در تجارت خارجی و در واقع حذف دلار حرکت کرد.
وی افزود: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا اواخر دهه ۸۰ با انواع و اقسام تحریم در حوزه مالی مواجه بودیم که اسم آن بیشتر، فشار اقتصادی بود. آمار ده ساله نشان می‌دهد حجم مبادلات تجاری کوچک شده است، چون صادرات با نفت همراه است بخش عمده ای از کاهش تجاری ایران ناشی از تحریم نفت بوده است.
کیانی راد ادامه داد: با وجود حرکت کشورهایی همچون روسیه، ترکیه و هند به سمت مبادلات مالی تحریم ناپذیر، چین شاگرد اول چنین مبادلاتی محسوب میشود. چین تحریم نشده است اما به مراتب تهدید شده است. از سال های قبل تحت فشار بوده که به دنبال تقویت پول ملی باشد. در IMF فشار زیادی به چین وارد می‌شد که پول ملی اش را تقویت کند. چین به سراغ بین المللی کردن یوآن رفت، پیام رسان و ارزهای دیجیتال ایجاد کرد. اخیرا هم بانک مرکزی چین با بانک‌های اروپایی بر سر معاملات یوآنی توافق کرده‌اند.
وی تصریح کرد: کشور در مبادلات مالی تحریم ناپذیر چند الگو را میتواند در پیش بگیرد:
- الگوی فعال موفق: در فرضی که حتی کشور اصلا در مواجه با تحریم نباشد. فرض بر این است ثبات اقتصادی وجود دارد و صرفا پیش بینی بر آن است تحریم تحمیل میشود. لذا سیاستگذاران به صورت فعالانه به سمت مقاوم سازی اقتصاد و تطبیق با تحریم می‌روند.
- الگوی منفعل موفق: الگویی است که یک دور تحریم تجربه کرده است و با درس گرفتن از تجربیات قبلی به سمت بی اثرسازی می‌رود.
- الگوی منفعل ناموفق: منتظر تحریم می‌ماند. منتظر ثبات است و دنبال پیمان پولی و … نمی‌رود. در نتیجه توفیقی در مقاوم‌سازی اقتصاد نخواهد داشت.
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی با اشاره به شدت و وسعت گسترده تحریم‌های آمریکا علیه ایران، گفت: ضعف ساختار اقتصادی به مراتب تاثیر بیشتری از تحریم دارد. ۷۰ درصد بیماری اقتصاد ایران و مشکلات در مبادلات تجارت خارجی، ناشی از ساختار آن است و تنها ۳۰ درصد از تحریم است. قبل از برجام زحمات زیادی در خصوص مواجهه با تحریم انجام شده‌بود؛ مانند سامانه سپام، پورتال ارزی، مرکز مبادلات ارزی، سامانه عوارض گمرکی، ظرفیت صرافی‌ها، مذاکرات پیمان‌های پولی، شیوه مداخله در بازار ارز و اقدامات دیگر، اما پس از برجام این اقدامات کنار گذاشته شد. در طول سال‌های اخیر ایران بیشترین صدمه را از نظام دلاری آمریکا متحمل شده است؛ اما در عین حال درحال حاضر با قدرت میتوان گفت بانک مرکزی ایران از هیچکدام از راهکارهای مدرن خنثی کردن تحریمها استفاده نمی‌کند.
وی تغییرات مکرر قانون، عدم وجود نقشه و راهبرد تجاری و تغییر مداوم طرف‌های تجاری ایران، تاخیر در تصمیم‌گیری‌ها و کم اهمیت انگاری تبادلات مالی با کشورهای هم مرز را از موانع بهبود وضعیت تجارت خارجی کشور عنوان کرد و گفت: با ایجاد پیمان‌های پولی با کشورهای طرف تجاری عمده، انجام تبادلات از طریق واسطه‌ها، قطع و کاهش وابستگی به دلار، تجارت اقلام بشردوستانه که اغلب تحریم ناپذیرند، استفاده از واحد پول مشترک منطقه‌ای و یا بین دو یا چند کشور، استفاد از رمز ارز ملی، قیمت گذاری نفت و گاز انرزی بر حسب واحد پول تجاری و استفاده از سپام و پیام رسان مالی بومی و پیام رسان‌های منطقه ای میتوان تحریمها را بی‌اثر نمود.
رفع امکان شناسایی مبادلات؛ کلید اصلی تحریم ناپذیری
در ادامه علی فکری رئیس اداره سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی وزارت امور خارجه گفت: کشور تحریم کننده محاسبه هزینه فایده کشورهای طرف مقابل را تغییر می‌دهد تا جایی که طرف‌های مقابل از مبادله منصرف شوند و یا اینکه با هزینه‌های جدید تحمیل شده مجددا محاسبه نمایند. کشور تحریم کننده سازوکار مالی کشورهای همسایه کشور هدف را تحت کنترل در می‌آورد.
وی تصریح کرد: در درجه اول، شناسایی مبادلات تجاری است که هدف عمده تحریم کنندگان است. بعد عبور از مرحله شناسایی، تعریف مشوق و یا تنبیه است. هرچقدر معاملات، بزرگتر و دولتی بوده است، تاثیر پذیری از تحریم بیشتر بوده است و هرچه این مبادلات متولی آن بخش خصوصی بوده است معاملات کمتر تحت تاثیر تحریم بوده است. بنابراین میتوان گفت کلید اصلی تحریم ناپذیر نمودن مبادلات بانکی و مالی با کشورهای همسایه و منطقه، این است که امکان شناسایی آن‌ها از سوی آمریکا و متحدینش را کاهش دهیم.
فکری با بیان این که مهم‌ترین مشکل کشور، ناهماهنگی بین اقتصاد و سیاست است، گفت: سیاست خارجی دو طرف دارد. لزوما اراده و خواست ما به معنای خواست طرف مقابل نیست. ما واقعیت سیاست خارجی را در حوزه پولی و بانکی را ندیده ایم. زمانی که آمریکا و غرب مستقیما رو در روی ایران و به دنبال تهدید موجودیت ایران هستند، حوزه پولی و بانکی ایران خیلی دارد مقاومت میکند که تحریمها پایان پذیرد. پایان تحریمها به خواست ایران ربطی ندارد و در اختیار ما نیست. وقتی سیاست دو طرف دارد، مهم ترین راهکار این است که واقعیت‌ها را بشناسیم و بخش اقتصادی قانع شود که ناگزیر به مواجهه دایمی با تحریم هستیم.
مهم‌ترین اثر تحریم تحمیل مبادلات مویرگی به کشور است
در بخش دیگری از نشست محمد ارباب افضلی کارشناس ارشد گروه بانکداری پژوهشکده پولی و بانکی گفت: مهم ترین اثرگذاری حوزه تحریم، انتقال مبادلات مالی و تجاری از بستر اصلی و رسمی به میانبرهای فرعی است که به نوعی از شاهرگی عمل کردن به مویرگی عمل کردن تغییر پیدا میکند. ایران در تولید یک سری از کالاها و خدمات مزیت هایی دارد که ده سال است آن ها را کنار گذاشته ایم.
وی تصریح کرد: آحاد اقتصادی باید بداند گرایش به چه سمت است. توسعه محور شرق، بحثی راهبردی و پرکاربرد اما مغفول است. تمرکز وقتی به سمتی رود، در آن حوزه علی رغم تحریم قوی تر خواهیم شد. کشورهایی که منافع پایدار داشته باشند به آسانی تحت تاثیر تحریم قرار نمی‌گیرند. کشور باید وارد فضایی دیگر شود. همان طور که چین فهمید بدون اقتصاد قوی، فرو می‌پاشد الآن وقت همان چرخش است. اجماع مهم است. ثبات نظامی و امنیتی ایران به جهت تمرکزی بود که در بعد امنیتی و هسته‌ای داشت. هند و چین وقتی در اینجا منافع پایدار داشته باشند به راحتی با تحریم آمریکا شانه خالی نمی‌کنند.
پیوند اقتصادی ایران با همسایگان؛ مانع فعال شدن تحریمها
در بخش دیگری محمد شیریجیان مدیر امور ریسک و مطالعات اقتصادی بانک کارآفرین با اشاره به این که ایران با ۱۵ کشور مرز مشترک دارد، گفت: وضعیت تجارت ایران با این کشورها، کمتر از ۲۰ میلیارد دلار است. از این مبلغ هم ۱۰ میلیارد به عراق است. با توجه به نوسانات در عراق، در بحث دریافت منابع مشکل داریم.
وی ادامه داد: مطالعات نشان می‌دهد، تقریبا پتانسیل صادراتی ۱۵۰ میلیارد دلاری به این کشورها داریم. اگر ایران بتواند با استفاده از ظرفیت هایی که دارد، پیوند اقتصادی اش را با همسایگان تقویت کند، میتواند از فعال شدن تحریمها علیه کشور جلوگیری کند.
غفلت بانک مرکزی از ابزارهای مدرن مبادلات بانکی بین‌المللی
در پایان نشست عبدالعظیم ملایی مدیر اندیشکده بانکداری بین‌الملل گفت: اگر کشور بخواهد در حوزه بانکداری پیشرفت کند باید از ابزارهای مدرن مبادلات بانکی بین المللی استفاده کند. کشورهای مختلف در حال تنوع بخشی به پرداخت های خود هستند. بانکداری بین‌المللی به دو بخش سرویس و زیرساخت قابل تقسیم بندی است، اگر زیرساختی فعالی نباشد، سرویس‌ها نمی‌تواند قابل ارائه باشد. بخش بانکداری بین المللی، در مقابل توسعه بعضی ابزار های بین المللی امتناع می‌ورزد.
وی افزود: در حوزه بانکداری بین الملل، باید تنوع بخشی در همه ابزارها رعایت شود. در حوزه سیاست خارجی تجاری، در همه کشورها منافع است. باید از همه ظرفیت‌ها استفاده شود. ما باید با همه کشورها کار کنیم. اگر به تک تک ابزارها به تنهایی نگاه کنیم، مشکلات قابل حل نیست. پیام رسان موازی سوئیفت، پیمان پولی، رمز ارز، مرکز مالی بین الملل، بورس ارز و … همگی برای کشور لازم است. در کل باید نگاه ایجابی را به نگاه سلبی مقدم بدانیم.
انتهای پیام/ هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
