مسیر اقتصاد/ نظام پرداخت و تسویه CIPS چین که سازوکاری برای پرداخت مبادلات یوآنی است، جایگزین مناسب سیستم پیام‌رسان سوئیفت محسوب می‌شود و می‌تواند پاسخگوی نیاز تجاری ایران و یا کشورهای منطقه در جهت انجام مبادلات غیردلاری باشد.
چرایی نیاز مبرم چین به CIPS
CIPS با کاهش هزینه‌های معامله، تسویه و همچنین زمان پردازش، استفاده جهانی از یوآن را بسیار افزایش داده است و موانع بین‌المللی شدن یوآن چین را برطرف ساخته است. لازم به توضیح است چین از نظر تولید ناخالص داخلی دومین اقتصاد بزرگ جهان است و از آنجا که صادرات کالا و خدمات از چین به بیش از ۲۴۰۰ میلیارد دلار در سال می‌رسد؛ لذا راه‌اندازی چنین سیستمی، ضمن آنکه مسیر استفاده جهانی از یوآن را هموار می‌کند، سهم بسزایی در حذف دلار از مبادلات تجاری دیگر کشورها و به تبع کاهش سهم دلار در تبادلات بین‌المللی خواهد داشت.
نظام پرداخت CIPS چین گزینه مناسب کشورهای متأثر از تحریم
امروزه بسیاری از کشورهایی که تحت تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا قرار دارند و متحمل فشار‌های اقتصادی زیادی شده‌اند، در حال تصویب ایده اتصال به CIPS، به عنوان گزینه جایگزین سوئیفت جهت انجام تبادلات غیردلاری هستند. نظام پرداخت CIPS، فرصتی مغتنم، از یک سو برای تقویت روابط تجاری کشورها با چین است و از سوی دیگر، کمک شایانی به کاهش آشفتگی اقتصادی کشورهایی که با تحریم‌های مالی آمریکا و سوئیفت مواجه شده‌اند می‌کند و جایگزین امن نظام مالی وابسته به دلار محسوب خواهد شد.
بلاتکلیفی ایران در مواجهه با گزینه‌های جایگزین زیرساخت‌های مبادلاتی مستقل از دلار
با قطع دسترسی تمامی بانک‌ها و مؤسسات مالی ایرانی به سوئیفت، جمهوری اسلامی می‌بایست برای کاهش تأثیر تحریم‌های غرب و انجام غیردلاری مبادلات خارجی از گزینه پرداخت و پیام‌رسان جایگزین، به عنوان زیرساختی تحریم‌ناپذیر، استفاده می‌کرد.
اما با این حال، جمهوری اسلامی ایران، نه‌تنها پیام‌رسان بومی خود را که جایگزین ایرانی سوئیفت محسوب می‌شد، در ابعاد فرامرزی گسترش نداد، بلکه تاکنون خبری از پیوستن به نظام پرداخت CIPS چین نیز مطرح نشده است؛ درحالی‌که معطلی ایران در این زمینه، آثار و تبعات اقتصادی بی‌شماری را به کشور تحمیل کرد که نه فقط به پیچیده‌تر شدن شبکه‌های پرداخت ارزی کشور منجر شد، بلکه بسیاری از شرکای تجاری ایران، به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب پرداختی، از مبادله با ایران صرف نظر نمودند.
ظرفیت مناسب نظام CIPS چین جهت تبادلات غیردلاری ایران
پیوستن و اتصال ایران به شبکه نظام پرداخت CIPS، باعث تسهیل دوچندان پرداختهای ارزی کشور می‌شود و دسترسی مجدد ایران به بازارهای جهانی را درپی خواهد داشت؛ چراکه CIPS، تقریباً پاسخگوی اغلب نیازهای تجاری ایران نیز می‌باشد. CIPS با مشارکت ۹۶ کشور، روزانه مبادلات مربوط به ۱۳۵.۷ میلیارد یوان معادل ۱۹.۴ میلیارد دلار را پردازش می‌کند[۱] و همین امر نشان‌دهنده امکان برآورده ساختن نیازهای مبادلاتی کشور، حداقل با دولت‌های همسایه است.
ویژگی‌های شاخص بانک‌های طرف همکار با ایران در نظام CIPS چیست؟
عضویت و اتصال به CIPS به دو طریق مستقیم و غیر مستقیم است که در روش مستقیم، بانک‌ها و مؤسسات مالی باید در خاک چین شعبه داشته باشند. اما در روش غیرمستقیم، بانک‌هایی که شعبی در خاک چین نداشته باشند، می‌توانند با سپرده‌گذاری یوآنی در نزد بانک‌های گروه اول، به CIPS متصل شوند. لذا بانک‌های ایرانی باید در اولین اولویت خود، نسبت به سپرده‌گذاری در نزد بانک‌های عضو مستقیم نظام CIPS اقدام نمایند.
اما بدین منظور، ابتدائاً بانک‌های مستعد و مناسب باید برای سپرده‌گذاری بانک‌های ایرانی، شناسایی و احصا شوند. ۳ معیار کلیدی و لازم که جهت شناسایی بانک‌های همکار با ایران، باید مدنظر قرار گیرد به شرح ذیل است:[۲]
۱- نداشتن فعالیت موثر در چرخه دلاری: اولین معیار کلیدی، عدم رغبت و فعالیت بانک در جهت مبادلات مالی وابسته به دلار است. شیوه بررسی این معیار، بررسی دسترسی مستقیم بانک‌ها به سوئیفت است. در صورتی که یک بانک دسترسی و فعالیت مؤثری و قابل توجهی در سیستم سوئیفت نداشته باشد، نشانه عدم انجام بالای مبادلات دلارمحور است.
۲- عدم حضور موثر در بازارهای آمریکا: معیار مهم دوم، عدم فعالیت مؤثر بانک در بازارهای مالی آمریکا است که چنانچه بانک‌های مورد نظر، در بازار مالی آمریکا حضور نداشته باشند و یا شعب بانک در خاک ایالات متحده نباشد، گزینه بسیار مناسبی برای همکاری با بانک‌های ایرانی جهت سپرده‌گذاری آنان است.
۳- دسترسی به بازار بین بانکی و سیستم پرداخت حجیم یوآنی: در آخر، بانک‌های مدنظر باید ضمن دسترسی کامل به بازار بین بانکی، به سیستم CNAPS که به عنوان سامانه تسویه ناخالص آنی در پرداختهای حجیم یوآنی فعالیت می‌کند، دسترسی داشته باشند و بتوانند عملیات حجیم یوآنی بین بانکی انجام دهند.
منفعت مشترک ایران، چین و کشورهای منطقه
از بعد کوتاه مدت، بانک‌های جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه می‌توانند با عضویت غیرمستقیم در نظام پرداخت بین بانکیCIPS چین، مبادلات غیردلاری خود را از طریق سازوکار موجود ترتیب دهند. حضور جدی چین در منطقه به موجب ابر پروژه راه ابریشم موسوم به یک‌جاده یک‌راه، که با همکاری کشورهای همسایه مانند عراق و سوریه همراه شده، از جمله دلایلی است که موجبات رغبت و التفات چین، به پیوستن ایران و کشورهای همسایه به نظام پرداخت CIPS را، فراهم کرده است. اقدامی که نه فقط مسیر بین‌المللی سازی یوآن چین را هموارتر می‌کند بلکه قدمی مؤثر در جهت خنثی‌سازی تحریم‌های مالی آمریکا و غرب علیه جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
پینوشت:
[۲] گزارش سیاستی «ظرفیت نظام بانکی چین برای انجام مبادلات دوجانبه در شرایط تحریم»، نوشته حسین عطااللهی
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
