مسیر اقتصاد/ با نزدیک شدن به موعد روی کار آمدن مجدد دولتی دموکرات در آمریکا، زمزمه‌های بازگشت این کشور به توافق هسته‌ای با ایران و رفع احتمالی تحریم‌های کنونی از سوی عده‌ای مطرح شده است. در این شرایط بحث درخصوص مزایا و معایب همکاری با FATF و خارج شدن از لیست سیاه آن، بار دیگر بالا گرفته است؛ به طوریکه موافقان اجرای پیشنهادات این نهاد با ارسال درخواستی به رهبر معظم انقلاب، خواستار بررسی مجدد آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام شده‌اند.
طرفداران همکاری با FATF معتقدند حضور ایران در لیست سیاه این نهاد، به نوعی خودتحریمی است و برای عادی شدن مبادلات بانکی بین‌المللی لازم است ایران از لیست سیاه FATF خارج شود. در مقابل مخالفان اجرای توصیه‌های FATF نیز معتقدند عملا مشکل اصلی ایران در تبادلات مالی خارجی با دیگر کشورها، در وهله اول تحریم‌های آمریکاست و تا زمانی که این تحریم‌ها پابرجا باشد، حضور در لیست سیاه FATF هیچ مشکل جدیدی برای ایران ایجاد نخواهد کرد.
چرا کشورها از ورود به لیست سیاه FATF ترس دارند؟
FATF که مقر آن در شهر پاریس فرانسه قرار دارد، وظیفه مقابله با تأمین مالی فعالیت‌های غیرقانونی در سطح جهان را به عهده دارد و در این زمینه به کشورهای جهان مشاوره می‌دهد؛ اما در عین حال قوانین و توصیه‌های این نهاد اساسا برای هیچ کشوری الزام اجرایی ندارد.
با وجود این مهم‌ترین ابزار FATF به منظور همراه نمودن کشورها و موسسات بانکی و مالی با قوانین و توصیه‌های خود در زمینه مقابله با پولشویی، وارد کردن آن‌ها به لیست سیاه است. ورود کشورها و موسسات بانکی و مالی به لیست سیاه عملا یک هشدار به دیگر کشورهای جهان است و نشان از آن دارد که همکاری مالی با کشور یا نهاد موردنظر، از ریسک بالایی از نظر تأمین مالی غیرقانونی برخوردار است.
پیشگیری از تحریم‌های آمریکا تنها دلیل همکاری کشورها با FATF
اما نکته مهم اینکه راز اصلی همکاری کشورها با FATF در قدرت اعمال نفوذ نهادهای نظارتی آمریکا و تسلط دلار این کشور بر نظام تجارت جهانی نهفته است. در واقع اجرای قوانین FATF عملا هیچ الزام قانونی برای کشورها درپی ندارد؛ اما اگر کشوری با این نهاد همکاری نکند و در لیست سیاه FATF قرار بگیرد، نهادهای نظارتی آمریکا وارد عمل می‌شوند و با نظارت‌های پیچیده و سخت و بر مبنای وابستگی نهادهای مالی جهان به نظام دلاری آمریکا، جریمه‌های سنگینی را به کشور خاطی تحمیل می‌نمایند.
بنابراین تنها دلیلی که در عصر کنونی، کشورهای جهان و موسسات مالی آن‌ها را به پایبندی به قوانین FATF وادار کرده‌است، وابستگی آن‌ها به نظام مبتنی بر دلار آمریکاست. این وابستگی موجب می‌شود موسسات مالی از سراسر جهان به خواسته‌های نهادهای نظارتی آمریکا تمکین کنند و باهدف ادامه استفاده از این نظام دلاری، به دستوراتی که از سوی FATF ابلاغ می‌شود، پایبند بمانند.
همکاری با FATF در شرایط تحریمی فایده‌ای ندارد
از این رو چنانچه یک کشور و یا یک موسسه مالی هیچ ارتباطی با نظام دلاری آمریکا نداشته باشد، عملا قرار گرفتن در لیست سیاه FATF نمی‌تواند از حیث پیشگیری از تحریم‌های آمریکا برای این کشور یا نهاد فایده‌ای در پی داشته باشد.
از طرف دیگر اگر کشوری تحت تحریم‌های آمریکا قرار داشته باشد، همکاری با FATF و قرار نگرفتن در لیست سیاه این نهاد نیز عملا هیچ فایده‌ای درپی ندارد؛ چراکه دیگر کشورها پیش از آنکه بخواهند به دلیل در لیست سیاه FATF بودن کشور مذکور روابط مالی خود را با آن قطع کنند، به دلیل تحریم‌های آمریکا مجبور به این اقدام شده‌اند.
به بیان دیگر اگر کشوری تحت تحریم‌های بانکی آمریکا قرار داشته باشد، اساسی در سخت ترین وضعیت از نظر مبادلات بانکی بین‌المللی به سر می‌برد و قرار گرفتن در لیست سیاه FATF اساسا نمی‌تواند وضعیت این کشور را از شرایطی که در آن قرار دارد، وخیم تر نماید.
تأکید رئیس کل بانک مرکزی بر اهمیت FATF در شرایط نبود تحریم‌ها
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی نیز به تازگی در پیامی «نبود تحریم‌ها» را لازمه اثرگذاری ضوابط FATF بر تبادلات بین‌المللی ایران عنوان کرده است. بر اساس گفته‌های وی عدم تعیین تکلیف FATF، در «نبود تحریم‌ها» می‌تواند مانعی برای سیستم بانکی کشور در مبادلات بانکی بین‌المللی باشد.
بنابراین در شرایط فعلی که ایران با شدیدترین تحریم‌های مالی و بانکی بین‌المللی مواجه است، تلاش برای جلب نظر آمریکا و اروپا از طریق اجرای کامل دستورات FATF و خارج شدن از لیست سیاه این نهاد، عملا هیچ فایده‌ای در رفع مشکلات موجود در مبادلات بانکی بین‌المللی ایران ندارد. از این رو لازم است اجرای دستورات این نهاد نیز به زمانی موکول شود که تمامی تحریم‌های بانکی علیه ایران رفع شده باشد و تنها عدم اجرای ضوابط FATF به عنوان یک مانع بر سر راه بازرگانان ایرانی باقی مانده باشد.
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
