مسیر اقتصاد/ طی چند سال گذشته جنوب شرق آسیا بر اساس الگوی منطقه گرایی هوشمند توانسته است به یکی از قطب‌های مهم اقتصادی و تجاری در دنیا تبدیل شود. امری که در سالهای بعد از پایان جنگ جهانی دوم، حتی برای خوشبین‌ترین سیاستمداران شرق آسیا و حتی برجسته‌ترین کارشناسان اقتصادی هم دور از انتظار بود، امروز یک واقعیت انکارناپذیر است. رشد تجارت درون منطقه‌ای، به عنوان مولفه اصلی منطقه گرایی هوشمند، در بین کشورهای عضو آسه‌آن همواره روندی افزایشی داشته است.
منطقه گرایی هوشمند
منطقه گرایی هوشمند به معنی این است که کشورهای یک منطقه به صورت آگاهانه تعاملات و وابستگی‌های متقابل اقتصادی و تجارت درون منطقه‌ای خود را جهت رفع نیازهایشان افزایش دهند، تا برای رفع چنین نیازهایی در مواقع بحرانی، به خارج از منطقه وابسته نباشند.
«آسه‌آن» که به‌طور رسمی در سال ۱۹۶۱ میلادی شروع به فعالیت کرد، در سال ۱۹۹۲ یک منطقه آزاد تجاری بین اعضای خود ایجاد کرد که موجب تسهیل در صادرات و واردات کالا بین کشورهای عضو با کمترین تعرفه گمرکی می‌شد. هدف از این کار افزایش تجارت درون منطقه‌ای در بین اعضاء بود.
تسهیل تجارت درون منطقه‌ای در پرتو منطقه گرایی هوشمند
آسه‌آن، سپس یک بازار و پایگاه تولیدی ایجاد کرد که اعضاء را وارد عرصه‌ی رقابت در بازار جهانی کرد و موجب پیشرفتی برابر در منطقه و یکپارچه‌سازی کشورهای عضو سازمان با اقتصاد جهانی شد. تا سال ۲۰۱۰، کشورهای تایلند، سنگاپور، فیلیپین، مالزی، اندونزی و میانمار تعرفه‌ی گمرکی خود را تا ۹۹٫۶۵ درصد کاهش داده و باقی کشورها مالیات گمرکی خود را به میزان ۹۸٫۸۶ درصد پایین آوردند.
تجارت درون منطقه‌ای عاملی مهم در پیشرفت اقتصادی
بررسی شاخص‌های اقتصادی اعضای آسه‌آن نشان می‌دهد، این کشورها در سالیان اخیر با رشد و پیشرفت اقتصادی چشمگیری روبرو بوده اند، که یکی از عوامل این موفقیت را باید افزایش تعاملات و وابستگی متقابل اقتصادی و همچنین افزایش تجارت درون منطقه‌ای این کشورها در چارچوب منطقه گرایی هوشمند دانست.
رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی (real GDP) این کشورها، در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶، حدود ۵.۵ درصد و در سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ به ترتیب ۵.۳ و ۵.۱ و ۴.۹ درصد بوده است.[۱] این درحالی است که رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی برای اتحادیه اروپا بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ از ۲.۷ درصد و برای آمریکا نیز از ۲.۹ درصد، تجاوز نکرده است.[۲]
جدول زیر برخی از شاخص‌های اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه آسه‌آن را نشان می‌دهد:
ایران و منطقه گرایی هوشمند
کشورهای جنوب غرب آسیا نیز به رغم برخی مشکلات مانند عدم مکمّلیت اقتصادی بالا، اما از جمعیت، زمینه‌های فرهنگی، نزدیکی جغرافیایی و موقعیت ژئوپلیتیکی لازم برای اتخاذ الگوی منطقه گرایی هوشمند برخوردار هستند.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای این منطقه مهم از نظر ژئوپلیتیکی و ترانزیتی، می‌تواند بر اساس این الگو و اتخاذ دیپلماسی هوشمند در عرصه سیاست خارجی خود، کشورهای منطقه را به افزایش وابستگی متقابل اقتصادی و تجارت درون منطقه‌ای ترغیب کند؛ چرا که این الگو تنها به سود یک کشور در ناحیه جغرافیایی خاص نیست و تمام کشورهای یک منطقه می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شده و به پیشرفت اقتصادی و رشد تجاری بالایی دست یابند.
پینوشت:
۱- گزارش سالانه دبیرخانه آسه‌آن در سال ۲۰۱۸، ص ۸
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
