به گزارش مسیر اقتصاد چین با افتتاح رسمی سازمان پیشگیری و حل و فصل اختلافات تجاری بین‌المللی (ICDPASO)، سازوکار اجرایی طرح جاده ابریشم را کامل‌تر ساخته است. وجود چنین نهادی به عنوان پشتیبان حقوقی پروژه‌های مرتبط با ابتکار «کمربند و جاده»، علاوه بر ایجاد امکان ارجاع اختلافات تجاری به داوری و میانجی‌گری، باعث جلب اعتماد کشورهای همکار با چین خواهد شد.
از آن‌جا که سطح همکاری تجاری ایران و چین همواره بالا بوده و با انعقاد توافق ۲۵ ساله، همکاری دو کشور افزایش چشمگیری خواهد داشت، لذا شناخت این نهاد داوری تازه تاسیس و ماهیت آن ضروری می‌نماید.
تاریخچه ایجاد سازمان حل اختلافات تجاری (ICDPASO)
در جریان دومین نشست گروه راهبری اصلاحات جامع در کمیته مرکزی حزب کمونیست چین مورخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸، اظهار نظرهای متعددی پیرامون ایجاد سازوکار حل و فصل اختلافات ذیل طرح جاده ابریشم جدید مطرح شد.
در همین راستا و به دنبال بهبود محیط سرمایه‌گذاری بین‌المللی و حمایت از طرح جاده ابریشم جدید، موسوم به ابتکار «کمربند و جاده»، ایده تاسیس مرکزی برای حل اختلافات تجاری از طریق میانجیگیری، داوری و یا طرح دعوای قضایی دنبال شد.
سرانجام پس از ۴ سال تلاش شورای ارتقای تجارت بین‌الملل چین، سازمان پیشگری و حل و فصل اختلافات تجاری بین‌المللی چین موسوم به ICDPOSA تاسیس شد.[۱]
چین در نظر دارد که این سازمان غیر دولتی را به عنوان پشتیبان حقوقی-قضایی پروژه‌های طرح جاده ابریشم جدید معرفی کند.
ICDPASO چه تفاوتی با دیگر سازوکارهای بین‌المللی موجود دارد؟
در مقایسه با دیگر سازوکارهای حل اختلاف تجاری بین‌المللی، ICDPASO دارای نوآوری‌های متعددی است که از جمله آن‌ها می‌توان به وجود قید «پیشگیری» در ساختار این سازمان اشاره کرد؛ با این توضیح که بر خلاف دیگر سازوکارهای موجود، این سازمان علاوه بر حل اختلاف، به پیشگیری از ایجاد اختلاف نیز می‌پردازد.
علاوه بر این، ICDPASO نه تنها به حل اختلافات تجاری می‌پردازد، بلکه به اختلافات ناشی از سرمایه‌گذاری میان سرمایه‌گذار و کشورهای میزبان نیز رسیدگی خواهد کرد.
از دیگر وجوه تمایز این سازمان با دیگر نمونه‌های موجود نیز می‌توان به در نظر گرفتن نقش «میانجیگیری»، در کنار «داوری تجاری» برای حل اختلافات اشاره کرد.
ماهیت نهاد ICDPASO و ارتباط آن با جاده ابریشم
عدم وجود اسمی از طرح جاده ابریشم جدید در نام گذاری، اولین نکته‌ای است که پیرامون ماهیت این سازمان مطرح می‌شود. در جواب می‌توان به این نکته اشاره کرد که سازمان اخیر، اگرچه بر پروژه‌های طرح جاده ابریشم متمرکز است اما محدود به کشورهای فعال در این طرح نیست.
مقامات چینی با متصف کردن این سازمان به صفت بین‌المللی، تلاش کردند تا ICDPASO به عنوان سازمانی داخلی در نظر گرفته نشود و چین صرفاً به عنوان مبدع آن تلقی گردد. به این ترتیب، داشتن ماهیت غیرانتفاعی و بین‌المللی، از جمله وجوه تمایز این سازمان با دیگر سازمان‌های حل اختلاف موجود در چین است.
علاوه بر این، برای چین مهم بود که ICDPASO به عنوان سازمان بین‌المللی دولتی نیز شناخته نشود. زیرا در آن صورت، نیاز به وجود معاهده‌ای به عنوان سند تاسیس و لزوم به حد نصاب رسیدن اعضا برای لازم‌الاجرا شدن آن، مانع از ایجاد چنین نهادی در کوتاه مدت بود. بنابراین سازمان اخیر از سوی مقامات چینی به عنوان سازمان بین‌المللی غیردولتی معرفی شده است.
جذب داور از کشورهای در حال توسعه در دستور کار ICDPASO قرار دارد
مراکز بین‌المللی حل‌وفصل اختلافات سرمایه‌گذاری موجود، بیشتر بر اساس اصل حفاظت از منافع سرمایه‌گذار خارجی به وجود آمده‌اند و در عمل، گاهاً موقعیت واقعی کشور میزبان، به خصوص کشورهای در حال توسعه را نادیده می‌گیرند.
در چنین شرایطی، سازمان ابتکاری چین برای پیشگیری و حل اختلافات تجاری و سرمایه‌گذاری بین‌المللی، توجه کاملی به درخواست‌های کشورهای در حال توسعه دارد و با تمام وجود به دنبال رعایت اصل بی‌طرفی است. در همین راستا نیز، جذب داورهای بیشتری از کشورهای در حال توسعه را در دستور کار قرار داده است. به نظر می‌رسد این اقدام گام موثری برای جلب رضایت کشورهای همکار با چین ذیل طرح جاده ابریشم جدید خواهد بود.
لازم به ذکر است که ICDPASO برای داوری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری، یک رکن تجدید نظر اختیاری در نظر گرفته است تا اثر جانبداری احتمالی داوران در هر پرونده را به حداقل برساند.
پی‌نوشت:
[۱] International Commercial Dispute Prevention and Settlement Organization (ICDPASO)
منبع: پایگاه خبری CJO؛ yun.ir/8jl1u
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
