به گزارش مسیر اقتصاد ساختار صنعت برق در کشورهای دنیا از سازوکار متفاوتی پیروی می‌کند. در بسیاری از کشورها از جمله ایران، ساختار صنعت برق در انحصار دولت است و شرکت‌های خصوصی صرفا قادر به فعالیت در زیرمجموعه شرکت ملی صنعت برق(توانیر) هستند و چارچوب اصلی نظارت و کنترل این صنعت در دست دولت می‌باشد. در بسیاری از دیگر کشورها از جمله استرالیا، صنعت برق کاملا بازار محور است و نقش دولت در آن بسیار کمرنگ است. کره جنوبی نیز در دهه ۹۰ میلادی بسمت آزادسازی صنعت برق حرکت کرد که با مخالفت جدی فعالان سیاسی مواجه شد و تا به امروز صنعت برق کره جنوبی در انحصار شرکت ملی برق این کشور(KEPCO)[۱] که کاملا دولتی است قرار دارد.
چارچوب و سازکارهای قانونی نظارت دولت کره جنوبی بر صنعت برق
در کره جنوبی، سازوکار اصلی نظارت بر صنعت برق این کشور بر مبنای یکی از کلیدی‌ترین قوانین این کشور تحت عنوان قانون تجارت برق(The Electricity Business Act) که متشکل از ابزارهای اقتصادی، مشوق‌های مالی و ابزارهای نظارتی است، اجرایی می‌شود. این قانون در واقع شامل تمامی احکامی است که توسط نهادهای وابسته به رییس جمهور یا وزیران تابعه تصویب و ابلاغ شده‌اند.
قانون تجارت برق کره جنوبی شامل مفادی به شرح زیر است:
- اعطای مجوز به مشاغل مرتبط با صنعت برق در بخش‌های تولید، انتقال، توزیع و خرده فروشی
- حمایت از مشتریان
- جلوگیری از فعالیت‌های ناعادلانه و مخرب صنعت برق
- تنظیم و نظارت بر بازار عمده فروشی برق
- قانون اساسی مرتبط با نهاد رگولاتوری و مدیریت ایمنی صنعت برق
چارچوب اصلی قانون تجارت برق کره جنوبی در دهه ۹۰ میلادی جهت آزادسازی صنعت برق این کشور ایجاد شد اما در اواخر دهه ۹۰ میلادی، با مخالفت‌های شدید سیاسی از سوی مخالفان آزادسازی صنعت برق، روند آزادسازی این صنعت متوقف شد. همچنین قوانین اختصاصی دیگری نیز مرتبط با صنعت برق کره جنوبی وضع شده‌اند. قانون توسعه، استفاده و انتشار انرژی‌های جدید و از جمله تجدیدپذیر به‌منظور توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور یکی از این موارد است.
لازم به ذکر است در رابطه با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کره جنوبی، برنامه‌ای تحت عنوان (Feed In Tariff) تا سال ۲۰۱۲ اجرا می‌شد که هدف از آن، حمایت از توسعه صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر در کره جنوبی بوده است. در رابطه با شرکت‌هایی که در بخش تامین گرما و برق به مشتریان خانگی فعالیت دارند نیز قانون دیگری تحت عنوان قانون تجارت یکپارچه انرژی(The Integrated Energy Business Act) وجود دارد که بر روند تامین برق بخصوص در بخش خانگی نظارت کامل دارد.
افزایش رقابت با ایجاد بستر KPX در ساختار صنعت برق
از سال ۱۹۹۹ دولت کره سیاست‌های ابتکاری متعددی را به‌منظور آزادسازی صنعت برق اجرا کرده است که از میان آنها می‌توان به ایجاد(KPX)[۲] در آوریل سال ۲۰۰۱ اشاره کرد. تسهیل تجارت و فروش برق بصورت عمده فروشی با هدف تقویت روند آزادسازی صنعت برق این کشور از اهداف ایجاد چنین بستری بوده است.
همچنین تقویت پویایی شرکت‌های فعال در بخش تولید برق وتحت مالکیت شرکت ملی برق کره(KEPCO) به‌منظور افزایش رقابت بین آنها، از دیگر اهداف ایجاد KPX بوده است.
شرایط فعالیت در صنعت برق کره جنوبی و شیوه قیمت گذاری برق
در کره جنوبی، احداث نیروگاه و فعالیت در صنعت تولید برق این کشور تنها زمانی مشمول دریافت مجوز رسمی است که ظرفیت عملیاتی نیروگاه با میزان عرضه و تقاضای برق ملی این کشور که توسط وزارت تجارت صنعت و انرژی کره جنوبی(MOTIE)[۳] پیش بینی و اعلام می‌شود، کاملا سازگار و هماهنگ باشد.
لازم به ذکر است فرآیند قیمت گذاری عمده فروشی برق در کره جنوبی براساس نظام عرضه و تقاضا صورت نمیگرد، بلکه تعرفه گذاری بر مبنای مکانیزم قیمت گذاری ویژه‌ای که در قوانین عملیاتی بازار تبادل برق کره(KPX) وجود دارد انجام میگیرد اما نهایتا توسط وزارت تجارت صنعت و انرژی این کشور به‌صورت عملی کنترل می‌شود.
در حال حاضر طبق قانون تجارت برق، پیش‌بینی میزان عرضه و تقاضا برق در افق‌های بلند مدت و همچنین تدوین دستورالعمل‌های مرتبط با مدیریت عرضه و تقاضای تجهیزات صنعت برق این کشور در بخش تولید، انتقال و توزیع به MOTIE واگذار شده است. البته این دستورالعمل برای بخش توزیع، هر ۲ سال یکبار اعلام می‌شود.
ساختار صنعت برق کره جنوبی در حال حاضر
پس از اجرای سیاست‌های آزادسازی صنعت برق در کره جنوبی، کمپانی‌های فعال در بخش تولید، انتقال و توزیع برق بصورت مجزا از هم مشغول به فعالیت شدند. اما پس از مخالفت‌هایی که با روند آزادسازی این صنعت از سوی بسیاری از فعالان سیاسی شد، صنعت برق کره جنوبی در انحصار کامل شرکت ملی برق دولتی این کشور قرار گرفته است.
از اواخر سال ۲۰۱۵ به بعد، صنعت تولید برق کره جنوبی متشکل از ۶ شرکت دولتی و ۱۰ شرکت مستقل دیگر است که همگی در واقع زیر مجموعه شرکت ملی برق کره جنوبی (KEPCO) در حال فعالیت هستند. ۶ شرکت دولتی اصلی در بخش تولید برق تحت عنوان GenCos فعالیت می‌کنند و بیش از ۷۵ درصد میزان ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های برق در کره جنوبی را به خود اختصاص داده اند.
منبع: کتاب تنظیم گری صنعت برق نوشته دنیل هاگان و کیرستی مَسی
پینوشت:
[۱] Korean Electric Power Corporation
[۲] Korean Power Exchange
[۳] Ministry Of Trade ,Industry and Energy
انتهای پیام/ نفت و انرژی
