به گزارش مسیر اقتصاد طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی، در ۹ ماه ابتدایی سال جاری میزان واردات کل کشور درحدود ۲۴٫۹ میلیون تن به قیمت ۳۱٫۵ میلیارد دلار بوده است. در این میان میزان واردات بخش کشاورزی و مواد غذایی از کل وادرات کشور ۱۲٫۹ میلیون تن به قیمت ۶٫۴ میلیارد دلار بوده است. به این ترتیب سهم این بخش از کل واردات از نظر وزنی ۵۲ درصد و از نظر قیمت دلاری ۲۰ درصد بوده است.
همچنین میزان واردات بخش کشاورزی در ۹ ماه ابتدایی سال جاری، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی ۵۵۰ هزار تن (۴٫۲ درصد) و از نظر قیمت دلاری ۱۴۰ میلیون دلار (۲٫۲ درصد) کاهش یافته است. بنابراین میتوان گفت میزان واردات این بخش در مقایسه با سال گذشته تغییر چندانی نداشته است.
محصولات کشاورزی و مواد غذایی همواره بخشی قابل توجه از واردات کل کشور را تشکیل داده به طوریکه در بین محصولات عمده وارداتی، همواره چندین کالای کشاورزی حضور دارند. نکته مهمتر اینکه محصولات وارداتی بخش کشاورزی به طور میانگین قیمتی به مراتب کمتر از دیگر کالاهای وارداتی ایران دارند؛ در ۹ ماه ابتدایی سال جاری هر تن کالای کشاورزی وارداتی به طور متوسط با قیمت ۴۹۵ دلار وارد کشور شده درحالیکه دیگر کالاهای وارداتی به طور متوسط هر تن ۲۱۰۰ دلار قیمت داشته‌اند، که بیش از ۴ برابر میانگین کالاهای کشاورزی است.
محصولات عمده وارداتی بخش کشاورزی و مواد غذایی در ۹ ماه ابتدایی سال جاری از نظر قیمت دلاری به ترتیب عبارتند از: ذرت، دانه سویا، برنج، کنجاله سویا، گندم، موز، شکر خام، گوشت گاو، روغن پالم و چای. در جداول زیر میزان واردات ۲۰ محصول عمده وارداتی بخش کشاورزی و مواد غذایی و همچنین تقسیم بندی کلی‌تر این محصولات در ۹ ماه ابتدایی سال جاری و سال گذشته نشان داده شده است.
با توجه دقیق تر به جزئیات واردات ایران در بخش کشاورزی و محصولات غذایی، نکات زیر قابل استخراج هستند:
۱- غلات بیشترین سهم را در واردات ایران دارد به طوریکه این دسته به تنهایی از نظر وزنی بیش از ۳۰ درصد و از نظر قیمت دلاری بیش از ۶٫۶ درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین سهم این دسته از واردات بخش کشاورزی از نظر وزنی ۵۸ درصد و از نظر قیمت دلاری ۱۶ درصد بوده است.
۲- عمده‌ترین محصول وارداتی ایران ذرت است که از نظر وزنی به تنهایی سهمی بیش از ۳۵ درصدی از کل واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی دارد.
۳- در سال جاری و با عملیاتی شدن طرح خودکفایی گندم، میزان واردات این محصول ۴۵ درصد کاهش یافته است. این میزان واردات نیز عمدتا توسط تعاونی‌های مرزی و یا کارخانجات آردی بوده که گندم را به منظور صادرات آرد وارد کرده‌اند.
۴- روغن و دانه‌های روغنی بعد از غلات سهمی عمده در بین محصولات وارداتی ایران دارند. در سال گذشته میزان واردات روغن اندکی کاهش یافته و برمیزان واردات دانه‌های روغنی افزوده شده است. علت این امر نیز طرح تشویقی وزارت جهاد کشاورزی برای بالابردن میزان خودکفایی تولید روغن در کشور است.
۵- میزان واردات غذای دام با وجود اینکه از نظر وزنی تغییر اندکی داشته، از نظر قیمت دلاری ۱۳ درصد کاهش یافته است. علت این امر نیز کاهش قیمت جهانی این محصول در سال جاری بوده است.
۶- میزان واردات میوه ایران به دلیل ممنوعیت واردات اغلب محصولات رقم چندان بالایی ندارد. با اینحال واردات موز، که امکان تولید انبوه آن در داخل کشور فراهم نیست، رقم قابل توجهی دارد و به تنهایی بیش از ۹۰ درصد از کل واردات میوه کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین میزان واردات این محصول در سال جاری در حدود ۹ درصد کاهش یافته است.
۷- شکر خام یکی از محصولاتی است که در سال جاری میزان واردات آن افزایش چشمگیری داشته است. در ۹ ماه ابتدایی سال جاری میزان واردات این محصول از نظر وزنی ۲۲ درصد و از نظر قیمت دلاری ۷۳ درصد افزایش یافته است که نشان از افزایش قیمت جهانی این محصول در بازارهای جهانی دارد.
۸- میزان واردات انواع ماهی به کشور در سال‌های اخیر روندی صعودی دارد و در سال جاری نیز میزان واردات آن رشدی ۴۶ درصدی را تجربه کرده‌است. یکی از دلایل این افزایش نیز روند صعودی واردات تیلاپیا به کشور است.
۹- حبوبات نیز یکی دیگر از محصولاتی است که میزان واردات آن در سال‌های اخیر افزایش یافته است. در بین انواع حبوبات افزایش میزان واردات عدس بیش از دیگر محصولات بوده است.
۱۰- به طور کلی میزان واردات اغلب محصولات کشاورزی از یک ثبات نسبی برخوردار است و تغییر چندانی نداشته است.
۱۱- عمده محصولات وارداتی ایران در بخش کشاورزی و محصولات غذایی را غلات، دانه‌های روغنی، روغن و غذای دام تشکیل داده‌اند که تمامی آن‌ها جزء محصولات اساسی بخش کشاورزی محسوب می‌گردند.
به دلیل محدودیت‌های ناشی از مدیریت منابع در داخل کشور، تأمین تمامی محصولات غذایی مورد نیاز از طریق تولید داخل، دست کم در کوتاه مدت فراهم نیست. بنابراین هرساله بخشی از نیاز مصرفی کشور از طریق واردات تأمین می‌گردد. اما ضروری است برای واردات هریک از این محصولات برنامه‌ای بلندمدت طراحی گردد. چرا که در این صورت این امکان فراهم میشود که با هدف افزایش ضریب امنیت تأمین مواد غذایی مورد نیاز کشور، مبادی مناسب وارداتی انتخاب شود و با آن‌ها قراردادهای دوجانبه بلندمدت منعقد گردد. این امر علاوه بر بالا بردن ضریب امنیت غذایی، می تواند شرایط را برای صادرات محصولات ایران به این کشورها هموارتر نماید.
