به گزارش مسیر اقتصاد در طول سال‌های اخیر تمامی اخباری که درخصوص سازمان تجارت جهانی مطرح شده، به نوعی به آینده نامطمئن و روبه زوال این سازمان مربوط بوده است. بسیاری از کارشناسان عرصه تجارت جهانی معتقدند امروز WTO به سازمانی تبدیل شده است که قوانین به روزی ندارد و قادر به پاسخگویی به نیاز کشورها در قرن بیست و یکم نیست. از این رو در طول سال‌های اخیر تمامی اعضای این سازمان بین‌المللی بر ضرورت تغییر فوری در رویه‌های آن تأکید کرده‌اند و آن را لازمه ادامه حیات این سازمان دانسته‌اند.
۴ دلیل تضعیف قدرت سازمان تجارت جهانی
ناتوانی در دستیابی به توافقات تجاری جدید در دورانی که عرصه تجارت جهانی با تحولاتی بنیادین روبه رو بوده، مهمترین نارسایی WTO است که بیش از هر مسئله دیگری آینده این سازمان را با تهدید مواجه نموده است. اما در طول ماه‌های اخیر بحران‌های دیگری نیز این سازمان را تهدید کرده است.
بروز همه گیری کرونا و حرکت کشورها به سمت وضع گسترده قوانین حمایتی و جیره بندی تولیدات، عملا موجب فاصله گرفتن کشورها از رعایت قوانین سازمان تجارت جهانی شده است و تا زمانی که چنین شرایطی پابرجا باشد، یک تهدید برای موجودیت WTO محسوب می‌شود. این سازمان نیز در شرایط کنونی قدرتی برای الزام کشورها به رعایت قوانین تجاری ندارد.
تعطیلی نهاد داوری سازمان تجارت جهانی از اواخر سال گذشته میلادی، به دلیل ممانعت آمریکا از اضافه شدن داور جدید به این نهاد نیز بحران دیگری است که اکنون WTO با آن دست به گریبان است و عملا امکان داوری درخصوص پرونده‌های اختلاف تجاری جدید بین کشورها را از این سازمان سلب نموده است. عدم رسیدگی به اختلافات تجاری به معنی از بین رفتن الزام اجرای قوانین است و بیش از پیش کشورها را به فاصله گرفتن از رعایت قوانین این سازمان سوق می‌دهد.
علاوه بر موارد فوق، در ماه‌های اخیر روبرتو آزودو، دبیرکل سابق WTO نیز از سمت خود استعفا داد و این مسئله نیز یک بحران مدیریتی بر چالش‌های کنونی این سازمان اضافه نمود؛ به طوریکه در طول ماه‌های اخیر بخشی از زمان مدیران سازمان تجارت جهانی صرف ثبت نام از متقاضیان ریاست این سازمان شده است. نکته مهم در این زمینه اینکه در نهایت تمامی کشورهای عضو باید برای انتخاب رئیس جدید این سازمان به اجماع برسند و این مسئله نیز در دورانی که کشورها اختلاف نظرهای اساسی در زمینه نقش WTO در تجارت جهانی دارند، یک چالش بزرگ محسوب می‌شود.
۲۵ سال سابقه بدون به ثمر رساندن یک دور توافق تجاری
سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ و درپی تجربه نسبتا موفق سازمان گات تأسیس شد. اما از آن زمان تا به حال WTO نتوانسته است حتی یک دور مذاکراتی را به طور موفق به نتیجه برساند. به طور خاص دور مذاکراتی دوحه در سال ۲۰۰۱ میلادی آغاز شد و در ابتدا قرار بود تا پیش از سال ۲۰۰۵ میلادی به نتیجه مطلوب برسد؛ اما اکنون بیش از ۱۵ سال از زمان تعیین شده گذشته و هیچ دستاوردی در این زمینه حاصل نشده است.
به نتیجه نرسیدن مذاکرات تجاری در قالب WTO بدان معنی است که عملا کشورها سودی از عضویت در این سازمان نمی‌برند و راهی جز پیگیری منافع تجاری خود در عرصه بین‌الملل از روش‌های دیگر همچون مذاکرات دوجانبه و منطقه‌ای ندارند.
نکته مهم دیگر اینکه دور مذاکراتی دوحه که در سال ۲۰۰۱ میلادی آغاز شده بود مباحث تجاری محدودی را دربر می‌گیرد که امروز حتی به نتیجه رسیدن آن نیز نمیتواند نیازهای کشورها در عرصه تجارت را پوشش بدهد. مسائلی همچون تجارت دیجیتال، سرمایه‌گذاری مشترک، رقابت پذیری، محیط زیست و تحولات اقلیمی از جمله مواردی هستند که در سال‌های اخیر مطرح شده‌اند، اما حتی به نتیجه رسیدن توافقات دور دوحه در قالب WTO نیز نمیتواند کمکی به پیشرفت در این زمینه‌ها بنماید.
منبع: پروجکت سیندیکیت plink.ir/3Pv8x
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
