لزوم تغییر مبادی واردات محصولات اساسی از کشورهای همسو با تحریم

مسیر اقتصاد/ امنیت یکی از مولفه های اصلی در توسعه اقتصادی محسوب می شود و بدون تامین امنیت، رشد و پیشرفت اقتصادی امکان پذیر نخواهد بود. تامین امنیت اقتصادی، سیاسی و نظامی هرکشوری وظیفه دولت هاست و تمامی کشورها برنامه های مختلفی برای تامین وجوه مختلف امنیت، اجرا می کنند.

امنیت غذایی یکی از الزامات تامین امنیت ملی است و ارتباط مستقمی میان این دو مفهوم وجود دارد. به صورت کلی کشورهای وابسته در تامین غذا همواره با مشکلات زیادی در تامین امنیت ملی خود مواجه می شوند.

تاریخ روابط بین کشورها نشان می دهد کشورهای قدرتمند در بیشتر موارد از مواد غذایی به عنوان حربه سیاسی علیه کشورهای جهان سوم استفاده می کنند. تجربه کشورهای کم تر توسعه یافته نیز حاکی از وابستگی آن ها به واردات مواد غذایی از کشورهای توسعه یافته است که این موضوع ضربه پذیری سیاسی و امنیت ملی این کشورها را در معرض آسیب های جدی قرار می دهد.

اهمیت انتخاب صحیح مبادی واردات محصولات اساسی در اسناد بالادستی

در ایران طی دهه های اخیر توجه ویژه ای به لزوم افزایش ضریب تامین امنیت غذایی در سیاست ها و قوانین بالادستی شده است؛ اما اقدام مناسبی در جهت کاهش وابستگی غذایی به کشورهای متخاصم و غیرهمسو با سیاست های ایران انجام نشده است.

در بند ششم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز بر «افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و محصولات اساسی(بویژه در اقلام وارداتی)، و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص» تأکید شده است.

به همین منظور از دولت انتظار می رود برنامه مناسبی برای تولید و تامین محصولات اساسی در شرایط تحریم ارائه کند تا از وابستگی به کشورهای محدود جلوگیری شود.

لزوم تغییر مبادی واردات محصولات اساسی از کشورهای همسو با تحریم

بررسی ها نشان می دهد هفت محصول گندم، دانه های روغنی، نهاده های دامی، روغن، شکرخام، برنج و نظایر آن جز ۱۰ قلم عمده محصولات وارداتی به کشور هستند، و سالیانه حدود ۶.۸ میلیارد دلار صرف واردات این محصولات می شود.

این در حالی است که اغلب محصولات وارداتی از کشورهایی صورت می گیرد که در شرایط تحریم کمترین همکاری سیاسی و اقتصادی را با ایران دارند. به عبارت دیگر ایران در واردات غذا به صورت مستقیم وابسته به کشورهایی است که بیشترین کارشکنی را در عرصه بین المللی علیه ایران دارند و با تحریم های آمریکا نیز همسو هستند.

در بیانیه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران نیز اغلب این کشورها رای به محکومیت ایران دادند. کشورهایی نظیر اعضای اتحادیه اروپا، برزیل، آرژانتین، آمریکا و استرالیا از جمله موافقین بیانیه آژانس انرژی هسته ای علیه ایران بودند که سالانه حجم زیادی از واردات غذای ایران را نیز به خود اختصاص می دهند.

واردات ۳.۸ میلیارد دلار مواد غذایی از کشورهای موافق قطعنامه شورای حکام انرژی اتمی

طبق بررسی آمار واردات محصولات اساسی از گمرک جمهوری اسلامی ایران، سالانه به طور میانگین حدود ۶.۵ میلیارد دلار صرف واردات ۶ قلم از محصولات اساسی می شود. حدود ۳.۸ میلیارد دلار از واردات محصولات اساسی منتخب از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، امارات، برزیل، آرژانتین و آمریکا که در شورای حکام انرژی اتمی علیه ایران رای دادند، وارد کشور شده است.

در جدول زیر میانگین واردات ۵ ساله ایران از کشورهای مذکور در محصولات اساسی منتخب قابل مشاهده است: (واحد: میلیون دلار)

اما در عین حال بررسی آمار نیاز وارداتی ایران و میزان صادرات دیگر کشورها نشان می‌دهد تأمین بخش قابل توجهی از موارد غذایی مورد نیاز ایران از کشورهای همسوتر امکان پذیر است. عدم واردات محصولات اساسی کشاورزی از کشورهای متخاصم می‌تواند پاسخ محکمی در قبال اقدام این کشورها علیه ایران در مجامع بین المللی باشد.

در جدول زیر ظرفیت بالقوه تغییر مبادی واردات ۳.۸ میلیارد دلار از محصولات اساسی که امکان جایگزینی کشورها در شرایط کنونی به نفع ایران را داشته باشد، ارائه شده است.