به گزارش مسیر اقتصاد بعد از نوسانات ارزی دو سال اخیر که منجر به افزایش چندین برابری قیمت دلار در کشور و به دنبال آن افزایش سطح عمومی قیمت ها شد، شاخص بازار سهام نیز شروع به رشد کرد. این مسأله موجب ایجاد جذابیت سرمایه گذاری و جذب نقدینگی و سرمایه های مردمی به سمت بورس شده است.
رابطه دوطرفه رشد بی‌رویه شاخص و فعالیت‌های سفته بازانه در بازار سهام
تمایل به سرمایه گذاری در بازار سهام ابعاد مفیدی برای اقتصاد دارد و از سرریز شدن نقدینگی مردم به سمت بازارهای موازی از قبیل بازار ارز، سکه، خودرو، مسکن و غیره جلوگیری می کند. اما باید در نظر داشت این مسأله همان اندازه که مفید است، می تواند مضراتی نیز برای اقتصاد داشته باشد.
مزیت این بحث، تجمیع سرمایه های خرد مردمی در محلی مشخص تحت عنوان بورس است که می تواند در راستای سیاستگذاری های اقتصادی و تأمین مالی تولید بهره برداری شود. اما باید در نظر داشت که در چنین شرایطی، در صورت عدم استفاده از راهکارها و ابزارهای لازم برای استفاده از ظرفیت نقدینگی گردآوری شده در بورس، زمنیه فعالیت های سفته بازانه افزایش خواهد یافت.
رشد بی‌رویه شاخص عامل حرکت نقدینگی از فعالیت‌های تولیدی به سمت بورس
فراهم شدن زمینه سفته بازی در بورس موجب جذب بیشتر نقدینگی خواهد شد و از طرفی رشد پی در پی قیمت سهام و به دنبال آن شاخص بورس را به همراه خواهد شد. این وضعیت که موجب کسب سود قابل توجه برای سهامداران می‌شود دو مسأله را برای اقتصاد ایجاد خواهد کرد.
اول اینکه موجب رشد ناگهانی شاخص در کوتاه مدت خواهد شد. به عنوان مثال در سال جاری شاخص با رشد ۲.۷ برابری مواجه بوده است که به دنبال این رشدهای ناگهانی، باید انتظار سقوط های ناگهانی را نیز داشت که آثار سوئی برای سرمایه های مردمی داشته و موجب سلب اعتماد عمومی به بازار سرمایه خواهد داشت.
دوم اینکه رشد ناگهانی قیمت سهام در بازار سرمایه موجب خواهد شد سرمایه گذاری در بورس جذابیت بیشتری نسبت به سایر سرمایه گذاری ها و فعالیت های تولیدی داشته باشد. در نتیجه خروج نقدینگی از سایر فعالیت ها و کسب و کارها را به دنبال خواهد داشت. در واقع در چنین شرایطی، توجیه اقتصادی سرمایه گذاری در پروژه های تولیدی در بخش واقعی اقتصاد کاهش خواهد یافت و این تمایل را در مردم ایجاد خواهد کرد که سرمایه گذاری های خود را به سمت کسب بازدهی بدون زحمت از بورس هدایت کنند.
برای حل این دو مسأله ضرورت دارد که راهکارها و تدابیر لازم اتخاذ شوند؛ به نحوی که از رشد ناگهانی شاخص و افزایش فعالیت های سفته بازانه جلوگیری شود و در عین اینکه بخش تولیدی اقتصاد از مضرات فعالیت های سفته بازانه در امان باشد، ظرفیت بازار سهام در راستای تأمین مالی تولید و کسب کارها مورد استفاده قرار گیرد.
افزایش عرضه «سهام جدید» راهکاری برای مولد شدن بازار سهام
افزایش عرضه سهام جدید در بازار از سه روش عمده «عرضه اولیه سهام شرکت های جدید غیربورسی»، «افزایش سهام شناور با عرضه سهام جدید شرکت های فعال در بورس» و «افزایش سرمایه شرکت های فعال در بورس از طریق صرف سهام»، اقدامی است که بازار سهام را بیش از پیش در خدمت تولید و فعالیت های مولد قرار می دهد.
از طریق این روش ها، از آنجا که سهام جدیدی در بازار عرضه می شود، لذا در عین اینکه موجب تأمین مالی شرکت ها و کسب و کارها می شود و نقدینگی را مستقیماً به سمت تولید هدایت می کند، موجب جذب نقدینگی موجود در بورس شده و فشار تقاضا برای سایر سهم های موجود در بازار را کاهش می دهد و رشد قیمت سهم ها را متعادل می کند.
در حال حاضر رویه های گفته شده، در بورس ایران به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد و سیاستگذاران بورس تلاشی قابل توجهی در این زمینه انجام نمی دهند. ادامه وضعیت موجود، دو مسأله گفته شده یعنی نوسانات مستمر قیمت سهام به دلیل سفته بازی و حرکت نقدینگی از بخش های مولد اقتصاد به سمت بورس را به دنبال خواهد داشت.
انتهای متن/ تولید و اشتغال
