به گزارش مسیر اقتصاد تولید خودروهای تجاری (خودروهای حمل کالا و مسافر) همواره در سایه ی تولید خودروهای سواری قرار داشته و به همین دلیل توجه لازم نه از طرف مسئولین و نه از طرف رسانه‌ها به تولید خودروهای تجاری معطوف نشده است.
بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید کامیون در کشور از بیش از ۳۶ هزار دستگاه در سال ۸۹ به کمتر از ۱۰ هزار دستگاه در سال ۹۴ رسیده است. این به معنای افت ۷۵ درصدی تولید کامیون و کشنده طی ۵ سال گذشته است.
این در حالی‌ست که بر اساس برنامه توسعه صنعت خودرو در افق ۱۴۰۴ که توسط وزارت صنعت منتشر شده است، کشور در سال ۱۴۰۴ باید به تولید ۱۲۰ هزار دستگاه کامیون و کشنده در سال برسد و در فاصله‌ی کمتر از ۱۰ سال تا سال ۱۴۰۴ فقط ۱۰% از هدف‌گذاری تیراژ تولید محقق شده است.
همچنین طی سال گذشته، بیش از ۲۴۵ میلیون دلار معادل حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان انواع کامیون و کشنده به کشور وارد شده است. علاوه بر این بیش از ۱۵۰ میلیون دلار قطعات و تجهیزات برای مونتاژ کامیون و کشنده وارد کشور شده است که ارزبری این بخش را به بیش از ۴۰۰ میلیون دلار می‌رساند.
یکی از مواردی که موجب عدم توسعه تولید خودرو سنگین پس از تجربه طولانی مدت در تولید این خودروها شده است، تولید مدل های بسیار زیاد با تیراژ بسیار کم در دهه اخیر است. با توجه به آمار منتشره توسط دفتر صنایع خودرو و نیرو محرکه، در سال های اخیر ۹ شرکت داخلی، ۱۳ برند خارجی را در ۳۳ مدل کامیون، کامیونت و کشنده با تیراژ بسیار پایین در داخل کشور تولید کرده اند به صورتی که فقط ۶ مدل دارای تیراژ سالانه حداقل ۵۰۰ دستگاه است.
در حال حاضر برندهای تولیدی کامیون و کشنده در کشور عبارتند از ولوو، CNHTC سوئد، بنز آلمان، فوتون چین، ایسوزو، Beiben، دانگ فنگ چین، اسکانیا سوئد، اف ای دبلیو چین، شیلر، کاویان، ماز بلاروس و هیوندایی کره جنوبی که آمار تولید آن به شرح زیر است:
تولید مدل های فراوان با تیراژ پایین، موجب عدم شکل گیری توان قطعه سازی در کشور به علت تیراژ پایین قطعات مورد نیاز و عدم توان تولید خودرو سنگین در کشور شده است؛ علاوه بر این مونتاژ کاری در تیراژ پایین موجب عدم شکل گیری توانایی طراحی خودرو سنگین در کشور گردیده است. لذا عدم شکل گیری قطعه سازی و فقدان توانایی طراحی موجب وابستگی شدید کشور به شرکت های خارجی به منظور مونتاژ این خودروها شده است.
با توجه به تیراژ پایین تولید هر مدل کامیون و عدم صرفه اقتصادی تولید قطعات خودروهای سنگین، قسمت عمده قطعات وارداتی بوده و همین مسئله به گران بودن خودروهای تجاری منجر شده است؛ به طوری‌که قیمت کشنده ها بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان است. این مسئله موجب کاهش انگیزه صاحبان کامیون‌های فرسوده برای نوسازی کامیون شده و به افزایش بیش از میزان استاندارد گازوئیل منجر شده است.
بنابراین برای درمان این مشکل، برای سال های آینده وزارت صنعت باید با به کارگیری سیاست تمرکز در تولیدات خودروهای سنگین علاوه بر بر طرف کردن نیاز کشور، زنجیره تأمین و قطعه‌سازی کامیون و کشنده را در داخل شکل داده و با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه، خودروسازان را به سمت طراحی و در اختیار داشتن برند بومی در این حوزه سوق دهد تا از نابودی این صنعت سابقه دار در کشور جلوگیری شود.
