مسیر اقتصاد/ برخی اقتصاددانان معتقدند عصر کنونی، دوره تجارت آزاد است و از زمان تأسیس سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵، کشورهای جهان تمامی محدودیت‌های تجاری پیش روی واردات را برداشته‌اند. اما بررسی شرایط اجرایی کشورها در طول یک دهه اخیر نشان می‌دهد وضع محدودیت تجاری در کشورهای پیشرفته جهان که به عنوان اقتصادهای آزاد شناخته می‌شوند، امری معمول و پرتکرار است.
بر اساس آخرین آمار منتشر شده از تجارت بین‌الملل[۱]، در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی به ترتیب ۱۳۸۲ و ۱۲۹۱ محدودیت تجاری جدید از سوی کشورهای جهان وضع شده است؛ این درحالیست که میزان قوانین محدودکننده تجاری جدید وضع شده از سوی کشورهای جهان در سال ۲۰۰۹ میلادی ۳۳۱ مورد بوده است؛ که نشان دهنده حرکت پرسرعت کشورها به سمت حمایت‌گرایی در طول یک دهه اخیر است.
آمریکا سردمدار حمایت از تولید با وضع ۷۹۰ محدودیت تجاری در مسیر واردات
بر اساس این آمار در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا اواخر ماه نوامبر سال جاری میلادی (یک ماه قبل)، کشور آمریکا بیش از ۷۹۰ قانون محدودکننده واردات باهدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی خود وضع نموده است.
هرچند در طول سه سال اخیر و در دولت ترامپ، وضع محدودیت‌های تجاری در مسیر واردات باهدف حمایت از تولیدات آمریکایی شدت گرفته، اما بر اساس آمار این امر در دولت‌های پیشین این کشور نیز به طور گسترده مسبوق به سابقه بوده است.
تا پیش از شروع جنگ تجاری آمریکا و چین در سال ۲۰۱۷، میانگین تعرفه اخذ شده از کالاهای وارداتی در آمریکا درحدود ۳.۵ درصد بوده است. اما در سال ۲۰۱۹ نرخ تعرفه واردات میانگین آمریکا به حدود ۸ درصد افزایش یافته که بیشترین میزان از دهه ۱۹۷۰ تا به حال است.
همه کشورهای پیشرفته و درحال توسعه محدودیت تجاری وضع می‌کنند
وضع محدودیت تجاری در مسیر واردات باهدف حمایت از تولید داخلی محدود به آمریکا نمی‌شود؛ بلکه دیگر کشورهای جهان نیز در طول ۱۱ سال اخیر قوانین محدودکننده متعددی را وضع نموده‌اند.
بر اساس آمار در این مدت هند (با ۵۶۶ قانون محدودکننده واردات)، روسیه (با ۴۲۳)، آلمان (با ۳۹۰)، بریتانیا (با ۳۵۷)، برزیل (با ۳۰۲)، فرانسه (با ۲۶۲) و چین (با ۲۵۶) ازجمله کشورهایی هستند که به طور گسترده به مدیریت واردات و حمایت از تولیدکنندگان داخلی پرداخته‌اند.
این آمار نشان می‌دهد وضع محدودیت تجاری در مسیر واردات باهدف حمایت از تولید داخلی به کشورهایی که اعتقاد به بازار آزاد ندارند و یا عضو سازمان تجارت جهانی نیستند، اختصاص ندارد و عملا همه کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته، که عموما عضو WTO هستند، از محدودیت‌های تجاری در راستای حمایت از تولید داخلی بهره می‌برند.
تجارت آزاد در کجای دنیا اجرا می‌شود؟
حرکت کشورهای جهان به سمت حمایت‌گرایی و وضع محدودیت تجاری در مسیر واردات، به وضوح ادعای برخی اقتصاددانان درخصوص تحقق تجارت آزاد در دنیای امروزی را نقض می‌کند. اکنون بیش از هر زمان دیگری در طول ۵۰ سال اخیر زمان حمایت از تولید داخلی است و تجارت آزاد عملا در هیچ کشوری پیاده نمی‌شود.
تحولات عرصه تجارت بین‌الملل حاکی از آن است که شکل گیری جنگ تجاری بین کشورهای جهان متحمل تر از هر زمان دیگری است؛ به طوریکه حتی ممکن است اقتصادهای دوست از نظر سیاسی، همچون آمریکا و اتحادیه اروپا نیز هر زمانی وارد یک جنگ تجاری گسترده شوند و محدودیت‌های متعددی را علیه واردات از یکدیگر وضع نمایند.
«توان اقتصادی» ابزاری برای تقویت روابط سیاسی
نکته دیگری که در روند افزایشی وضع محدویت‌های تجاری از سوی کشورهای جهان نمایان است، استفاده از ابزارهای اقتصادی برای دستیابی به اهداف سیاسی است. در واقع در عصر نوین تجارت بین‌الملل، کشورها در انتخاب شرکای تجاری، بیش از آنکه به مزیت‌های اقتصادی توجه داشته باشند، به روابط سیاسی توجه دارند و از ابزارهای اقتصادی برای نیل به اهداف سیاسی بهره می‌برند.
این حقیقت موجب شده است توان اقتصادی کشورها به عنوان ابزاری برای توسعه روابط سیاسی و تحمیل خواسته‌های اقتصادی و سیاسی به دیگر کشورها مورد استفاده قرار بگیرد. این مسئله به طور خاص در جنگ تجاری چین و آمریکا نمایان است؛ و دو کشور صرف نظر از مزیت‌های اقتصادی تجارت دوجانبه، در تلاشند از توانمندی‌های اقتصادی خود برای تحقق اهدافی بهره ببرند که لزوما اقتصادی نیستند.
پینوشت:
[۱] پایگاه تحلیلی اولر هرمس از تجارت بین‌الملل؛ plink.ir/srU9K
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
