به گزارش مسیر اقتصاد طبق آخرین اعلام شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، تا پایان سال ۱۳۹۷ تعداد ۱۷ طرح غیرفعال پتروشیمی در کشور وجود دارد. اغلب این طرح‌ها به دلیل تعریف شدن در مناطق غیرمناسب به تعطیلی کشیده شده‌اند. به عنوان نمونه از این تعداد، ۴ طرح پلی‌اتیلن موجود در مسیر خط لوله اتیلن دنا به دلیل دوری از منابع آب ارزان و پایدار در وضعیت غیرفعال به سر می‌برند.
جدول زیر طرح‌های تعریف‌شده بر اساس خط لوله اتیلن دنا و وضعیت هر کدام را نشان می‌دهد:
احداث خط لوله دنا ۳۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد
اولین بار غلامحسین نجابت، مدیر عامل وقت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دی ماه ۱۳۸۶ از احداث واحدهای پتروشیمی در منطقه دنا خبر داد و چند ماه پس از آن جلیل ابراهیم پور، مدیر وقت طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام کرد که پتروشیمی‌های این منطقه از سال ۱۳۸۷ وارد فاز عملیاتی می‌شوند.
شاخه دنا، از خط لوله اتیلن غرب، در واقع فاز سوم احداث خط لوله اتیلن غرب است. این خط لوله قرار است به صورت انشعابی به طول ۶۰ کیلومتر از سیاه‌مکان تا گچساران به صورت دوطرفه احداث شود. دلیل این نوع طراحی این است که اتیلن تولیدی مازاد پتروشیمی الفین گچساران (به دلیل توقف هریک از ۴ مجتمع تعریف‌شده در این مسیر) به خط اصلی منتقل شود و در صورت توقف تولید الفین توسط پتروشیمی گچساران، خوراک لازم ۴ مجتمع مذکور به ظرفیت ۱۲۲۰ هزار تن در سال از خط لوله اصلی تامین گردد.
شکل زیر مشخصات کامل این خط لوله و موقعیت مکانی آن را نشان می‌دهد:
در سال ۸۷ اعلام شد که اجرای طرح‌های تعریف‌شده در این مسیر مجموعا به حدود ۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد که بنا به گفته مدیران شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال ۹۶، هزینه احداث خط لوله ۵۵۷ کیلومتری این منطقه حدود ۳۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است.
خط لوله دنا معطّل احداث پتروشیمی‌ها
توافقنامه ساخت خط لوله دنا و بخش‌هایی از خط لوله اتیلن غرب سال ۱۳۹۱ با شرکت فناوری آب‌های عمیق بسته شد. قرار بود اجرای این پروژه شامل عملیات جاده‌کشی، تامین خطوط لوله و لوله‌گذاری در شهریور آن سال آغاز شود، اما چند ماه بعد اعلام شد که زمان ساخت و بهره‌برداری از خط لوله دنا به پس از ساخت و راه‌اندازی پتروشیمی گچساران موکول شده است.
عدم وجود منابع برای احداث خط لوله اتیلن
عدم پیشرفت فیزیکی پروژه احداث این خط لوله باعث شد در ابتدای سال ۱۳۹۴ عباس شعری مقدم، مدیر عامل وقت شرکت ملی صنایع پتروشیمی طی اظهاراتی اعلام کند که به دلیل خصوصی سازی، منابعی برای تکمیل شاخه دنا از خط لوله اتیلن غرب و خط اتیلن مرکز برای شرکت ملی صنایع پتروشیمی باقی نمانده است و تلاش می‌شود که با مکاتبه با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای چگونگی تامین منابع لازم و به موقع، چاره‌جویی شود. [۱]
وعده احداث این خط لوله بارها از سوی مسئولان مطرح شد تا سرانجام در مرداد ۹۶ علی محمد بساق‌زاده، مدیر وقت کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی در اظهاراتی عنوان کرد که اگر پیشرفت مجتمع‌های هر مسیر از خط لوله اتیلن به حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد برسد، شرکت ملی صنایع پتروشیمی وظیفه دارد اقدامات لازم برای ساخت خط لوله و تاسیسات آن منطقه را آغاز کند.
از همین رو به سبب اینکه ساخت پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس و پتروشیمی گچساران در آن تاریخ به بیش از ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده بود، از ابتدای سال ۹۶ مسئول پروژه ساخت خط لوله اتیلن دنا مشخص شد و قرار بود که از آبان ماه آن سال، عملیات اجرایی ساخت خط لوله اتیلن دنا آغاز شود. [۲]
با این حال و با گذشت قریب به ۶ سال از وعده احداث این خط لوله، تا ابتدای سال گذشته تنها پیشرفت ملموس کار، اخذ موافقت وزارت نفت برای احداث خط لوله و برگزاری مناقصه بوده و در ماه‌های اخیر هیچ پیشرفتی از روند احداث خط لوله دنا گزارش نشده است.
طرح‌های پتروشیمی بی‌سرانجام در مسیر خط لوله اتیلن دنا
تعریف پتروشیمی‌های وابسته به این خط لوله در نقاطی پراکنده سبب طولانی شدن خط لوله دنا شده است. علاوه بر این وابستگی زنجیره‌ای پتروشیمی‌های در حال احداث باعث شده است که در صورت تاخیر در بهره‌برداری از یک واحد یا تعطیلی آن به دلائلی مانند تعمیرات، همه خط لوله با مشکل مازاد خوراک مواجه شود؛ لذا لازم است طراحی کل ۵۵۷ کیلومتر خط لوله دنا به صورت دوطرفه باشد که سبب افزایش قیمت سرمایه‌گذاری خواهد شد.
از طرف دیگر تعریف این مجتمع‌ها در منطقه دنا سبب شده است که فعالیت‌های مربوط به تحصیل اراضی و گرفتن مجوزهای محیط زیست، با تاخیر چند ماهه و حتی چندساله مواجه شود که این مسئله نیز باعث عدم رغبت سرمایه‌گذاران در اینگونه طرح‌ها می‌شود.
جایگزینی پتروشیمی‌های پلی‌اتیلن با واحدهای پایین دست پتروشیمی
بنابراین لازم است همچنان که شرکت ملی صنایع پتروشیمی در اقدامی کاملا کارشناسی، احداث این خط لوله را وابسته به تکمیل پتروشیمی گچساران و پالایشگاه گاز بیدبلند ۲ (به عنوان تامین‌کننده اتان) اعلام کرده است، در اقدامی فوری مجوزهای ۴ پتروشیمی پلی‌اتیلن را لغو و احداث آن‌ها در یک مجتمع یکپارچه و در سواحل جنوبی کشور را پیگیری کند.
همچنین پیشنهاد می‌شود شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی در کشور، متناسب با طرح آمایش سرزمین و بررسی‌های کارشناسی محیط زیست منطقه دنا در استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری، پروژه احداث صنایع پایین دست پتروشیمی را به جای ۴ پتروشیمی مذکور تعریف کند که مصرف آب کمتر و اشتغال بیشتری به همراه خواهند داشت.
پینوشت:
[۱] شانا؛ کدخبر: ۲۳۸۳۶۱
[۲] انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی؛ کدخبر: ۸۵۶
انتهای پیام/ نفت و انرژی
