به گزارش مسیر اقتصاد استان کرمانشاه با داشتن سه پتروشیمی اوره و آمونیاک کرمانشاه، پلیمر کرمانشاه و پتروشیمی بیستون به قطب تولید پتروشیمی غرب کشور تبدیل شده است.
این استان که بعد از استان خوزستان و منطقه عسلویه رتبه سوم صنعت پتروشیمی از لحاظ تعداد را دارد، به دلیل داشتن بیش از ۳۶۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق و نزدیکی به بازار این کشور و کشور ترکیه، همواره مورد توجه مدیران صنعت پتروشیمی کشور قرار گرفته است.
در حال حاضر ظرفیت واحدهای فعال استان کرمانشاه بیش از ۱.۴ میلیون تن در سال شامل ۶۶۰ هزار اوره، ۳۹۶ هزار تن آمونیاک، ۵۰ هزار تن آلکیل بنزن خطی، ۷ هزار تن آلکیلات سنگین و ۳۰۰ هزار تن پلی‌اتیلن سنگین است.
اشتغال مستقیم حاصل از ظرفیت این پتروشیمی‌ها نیز جمعا ۲۴۵۰ نفر شامل ۱۱۰۰ نفر در پتروشیمی اوره و آمونیاک کرمانشاه، ۸۵۰ نفر در پتروشیمی پلیمر کرمانشاه و ۵۰۰ نفر در پتروشیمی بیستون است.
سایه سنگین پتروشیمی‌ها بر منابع آبی کرمانشاه
هرچند به نظر می‌رسد که استان کرمانشاه به لحاظ جغرافیایی دارای مزیت رقابتی مناسبی جهت صادرات به کشور عراق و ترکیه است، اما باید توجه داشت که تاکید بر توسعه پایدار و حفظ محیط زیست از جمله منابع آبی کشور از اهمیت بیشتری برخوردار است.
بررسی وضعیت این پتروشیمی‌ها نشان می‌دهد که منبع تامین آب همه آن‌ها از سفره‌های زیرزمینی استان است. پتروشیمی اوره و آمونیاک کرمانشاه سالیانه ۶ میلیون مترمکعب آب مصرفی خود را از از طریق حفر چاه های فلمن در جوار رودخانه گاماسیاب تامین می‌کند.
آب مصرفی مورد نیاز مجتمع پتروشیمی پلیمر کرمانشاه نیز توسط دو حلقه چاه مخزنی و دو حلقه چاه عمیق که در منطقه حفر گردیده تامین می‌شود. خط لوله آب فوق با قطرهای ۸ و ۱۶ اینچی و طول ۱۵ کیلومتر، با هدف انتقال آب از محل چاه‌های فلمن آغاز و تا محل مخازن آب خام پتروشیمی پلیمر کرمانشاه در سال ۱۳۸۸ اجراء گردیده است.
تامین آب پتروشیمی بیستون نیز با توجه به وجود سفره‌های زیرزمینی آب در منطقه، توسط دو چاه عمیق و نیمه عمیق صورت می‌گیرد. [۱]
بررسی وضعیت خشکسالی استان کرمانشاه نشان می‌دهد که طی ۱۰ سال اخیر اکثر مناطق این استان از خشکسالی رنج می‌برند. پدیده‌ای که هرساله در ماه‌های گرم سال به اوج خود می‌رسد. وضعیت خشکسالی این استان طی ۱۰ سال اخیر و دوره ۳ ماهه منتهی به شهریور ۹۸ در شکل زیر آمده است:
وجود بحران خشکسالی در استان کرمانشاه از یک طرف و نیاز بلند مدت (حداقل ۲۵ ساله) صنعت پتروشیمی به آب در طرف دیگر، تامین پایدار آب این صنایع در استان کرمانشاه را با مشکل روبرو خواهد کرد.
طرح‌های جدید پتروشیمی کرمانشاه با وجود مشکل کم آبی اجرا می‌شوند؟
در همین حال، تعریف چند طرح جدید پتروشیمی در کرمانشاه از جمله فاز دوم پتروشیمی اوره و آمونیاک، پتروشیمی سنقر، پتروشیمی اسلام آباد و پتروشیمی GTPP کرمانشاه نگرانی کارشناسان درباره تامین آب و کاهش چشمگیر ظرفیت سفره‌های زیرزمینی را تشدید کرده است.
پیشرفت ۳۰ درصدی فاز دوم پتروشیمی کرمانشاه پس از ۷ سال
تنها با افتتاح فاز دوم پتروشیمی اوره و آمونیاک با ظرفیتی مشابه واحد در حال تولید، مصرف آب این مجتمع به سالیانه ۱۲ میلیون مترمکعب خواهد رسید. هر چند وجود مانع بزرگی به نام تامین آب سبب شده است که سرمایه‌گذاران، رغبت چندانی به اجرای این طرح نداشته باشند و پیشرفت فیزیکی آن پس از گذشت ۶ سال کمتر از ۳۰ درصد باشد.
پتروشیمی اسلام آباد غرب؛ طرحی که از ابتدا اشتباه بود
طی نخستین سفر استانی هیأت دولت به استان کرمانشاه در تاریخ ۳۰ دی ماه سال ۸۵، ایجاد منطقه ویژه اقتصادی اسلام‌آباد غرب و احداث پتروشیمی اسلام آباد غرب مصوب و در تاریخ چهارم مهر ماه سال ۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در مورخه ۱۱ آبان ماه همان سال قانون ایجاد منطقه ویژه اقتصادی مذکور از سوی رئیس‌جمهوری ابلاغ شد؛ اما در طی بیش از ۱۰ سال از گذشت تصویب آن، هیچ پیشرفتی در این پروژه حاصل نشد.
به گفته جهانبخش حیدری، فرماندار شهرستان اسلام آبادغرب، برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی این شهرستان ۱۴۰ هکتار زمین مزروعی از کشاورزان گرفته شد به بهانه اینکه اتفاق مثبتی بیفتد و مشکل بیکار حل شود اما عملا اتفاقی رخ نداد و اسلام آبادغرب هنوز هم بیکارترین شهرستان استان است.
از طرف دیگر سیروس شهبازی، مدیرعامل شرکت گاز استان کرمانشاه نیز در حاشیه این بازدید تاکید کرد که برای گازرسانی به منطقه ویژه اقتصادی ۳۰ میلیارد هزینه گازکشی نیاز است که تاکنون تامین اعتبار نشده است. همچنین قرار بود که آب مورد نیاز این پتروشیمی از سد آزادی تامین شود.
در مردادماه سال جاری هدایت حاتمی، معاون امور اقتصادی استاندار در آخرین اظهار نظر رسمی مسئولان این استان درباره پتروشیمی اسلام آباد غرب گفته است که تفکر ایجاد پتروشیمی در این شهر از ابتدا اشتباه بود و دیگر اجرا نمی‌شود. [۲]
پتروشیمی سنقر؛ طرح پایین دستی استان
پروژه پتروشیمی سنقر که قرار است عملیات اجرایی آن در آینده‌ای نزدیک آغاز شود، جز طرح‌های پایین‌دستی صنعت پتروشیمی به شمار می‌رود و از جمله پروژه‌هایی است که آلودگی زیست‌محیطی اندکی دارد و مصرف آب آن در مقایسه با پروژه‌های بالادست و میان‌دست پتروشیمی بسیار کم است؛ چراکه در فرآیند تولیدی این واحد (تولید کامپاند) آب مصرف نمی‌شود و مصرف آب در این مجتمع‌ها تنها محدود به مصارف آشامیدنی و آبیاری و در صورت لزوم شستشوی اکسترودر (تجهیزات تولید کامپاند) برای تعویض نوع کامپاند خواهد بود.
دسترسی به خوراک از طریق پتروشیمی ایلام و پتروشیمی‌های خط لوله اتیلن غرب، بازار مصرف داخلی شمال غربی و غرب کشور، صادرات به کشورهای شمال غرب (آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) و غرب (ترکیه، عراق و سوریه) از دلایل انتخاب منطقه سنقر برای اجرای این طرح بوده است.
طرح کامپاندینگ پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن سنقر با ظرفیت ۴۸ هزار تن در سال در زمینی به مساحت ۵ هکتار و سرمایه گذاری حدود ۴۰ میلیون دلار با مالکیت شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در شهرک صنعتی شهرستان سنقر کرمانشاه ساخته می‌شود که سالانه به ۱۷ هزار تن پلی‌اتیلن، ۲۸ هزار تن پلی‌پروپیلن، ۳ هزار تن مستربچ و ۲ هزار و ۵۰۰ تن افزودنی به عنوان خوراک نیاز دارد. [۳]
پتروشیمی GTPP کرمانشاه؛ جدیدترین پتروشیمی تعریف‌شده در استان
اول آبان ماه سال جاری بهزاد محمدی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جریان بازدید از مناطق پیشنهادی توسعه صنایع پتروشیمی در استان کرمانشاه گفت: احداث یک طرح جدید پتروشیمی در این استان در مجموعه وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی برنامه‌ریزی شده است.
به گفته محمدی، این طرح که توسط وزیر نفت به شرکت ملی صنایع پتروشیمی ابلاغ شده است، با حضور شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان توسعه‌دهنده و با مشارکت بخش خصوصی اجرایی خواهد شد.
فرآیند پتروشیمی GTPP کرمانشاه شامل تبدیل گاز طبیعی به متانول، تبدیل متانول به پروپیلن و سرانجام تبدیل پروپیلن به پلی‌پروپیلن است که در این مجتمع متانول و پلی‌پروپیلن به‌عنوان محصولات نهایی خواهد بود. این پتروشیمی با سرمایه‌گذاری ۵۵۰ میلیون دلاری، در زمان بهره برداری قادر است ۱۲۰ هزار تن محصول پروپیلن تولید کند.
پتروشیمی جدید کرمانشاه در زمان آغاز به کار ۲۰ مگاوات برق و ۵ میلیون متر مکعب آب در سال به همراه گاز سوختنی کافی، نیاز دارد که باید از سوی استان تامین شود.
پیش از این اجرای طرح پتروشیمی GTPP بجنورد نیز در سال ۱۳۹۴ تصویب شده بود که پس از گذشت ۴ سال این طرح به دلائل مشکلات متعدد از جمله عدم تامین آب متوقف شده است.
افزودن طرح‌های جدید به طرح‌های رو کاغذ مانده!
سوال جدی مطرح شده این است که تدبیر وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای تکمیل طرح‌های روی زمین‌مانده چیست؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد وجود موانعی مانند کمبود ظرفیت سفره‌های زیرزمینی استان گلوگاه این طرح‌ها به شمار می‌رود و به همین دلیل سرمایه‌گذاران این پروژه‌ها، از ادامه کار و تکمیل آن‌ها امتناع می‌ورزند.
تعریف این پروژه‌ها در مناطقی که از منابع آب و خوراک فاصله زیادی دارند، باعث شده است که کمترین هزینه افزوده شده بر این پتروشیمی‌ها شامل لوله‌کشی‌های چند ده کیلومتری برای انتقال آب و خوراک باشد که خود سهم عمده‌ای در تاخیر اجرای این پروژه‌ها دارد.
ضروری است که هرچه سریع‌تر و پیش از تعریف طرح‌های پتروشیمی جدید در این استان، دلائل عدم اجرای طرح‌های پتروشیمی تعریف‌شده در استان کرمانشاه که به اذعان مسئولان دولتی باعث یاس مردم استان شده است، از طرف سرمایه‌گذاران و شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام شود و طرح‌های پتروشیمی بدتعریف این استان به کلی متوقف و با طرح‌های پایین‌دستی و سازگار با محیط‌زیست متناسب با آمایش سرزمین استان جایگزین شود.
پینوشت:
[۱] هفته‌نامه مشعل؛ شماره۲۲۴
[۲] باشگاه خبرنگاران جوان؛ کدخبر: ۷۰۲۳۹۶۰
[۳] شانا؛ کدخبر: ۲۸۸۶۹۲
انتهای پیام/ نفت و انرژی
