به گزارش مسیر اقتصاد بانک مرکزی با راه اندازی بازار متشکل ارزی به دنبال مدیریت بازار ارز و اثرگذاری بر بازارهای غیر رسمی است. این اقدام هرچند با تأخیر فراوان در حال پیشبرد است، اما از آنجایی که این عمل به معنی پذیرش سازوکار بازار برای تخصیص منابع ارزی و تعیین قیمت ارز است، گام مهمی تلقی می شود.
البته اثرگذاری این بازار در گرو طراحی دقیق جزئیات سازوکارهای آن است. یکی از جزئیات با اهمیتی که در طراحی بازار ارز در ایران باید مدنظر قرار گیرد، توجه به حضور گروه های مختلف متقاضی و عرضه کننده ارز است.
در میان گروه های عرضه کننده ارز در بازار متشکل ارزی، هرچقدر امکان حضور عرضه کنندگان بالقوه ارز افزایش یابد، عمق بازار بیشتر می شود. لازمه این عمل تسهیل ورود ارز به کشور از مبادی مختلف ارزی و افزایش دسترسی به منابع ارزی است. همچنین در شرایط تحریمی کنونی، تلاش دولت باید متمرکز بر تسهیل روابط بانکی و صرافی کشور با دیگر کشورها باشد.
به رسمیت نشناختن تقاضاهای ارزی مختلف، عامل ایجاد نرخ‌های چندگانه
اما در رابطه با حضور گروه های مختلف متقاضی ارز، این مسأله اهمیت دارد که به کلیه متقاضیان ارز فارغ از انگیزه آنها جهت خرید ارز، منوط به شرایطی اجازه ورود به بازار داده شود. چراکه اگر تقاضاهای ارز در بازار متشکل ارزی به رسمیت شناخته نشود، بازارهای ثالثی شکل خواهند گرفت که رسمیت ندارند و قابل رصد و کنترل نیز نیستند.
از آنجایی که بازارهای ثالث و غیررسمی با محدودیت و ریسک مواجه هستند لذا دائماً نرخ ارز در این بازارها بیشتر از بازارهای رسمی تعیین می‌شود. بالا بودن نرخ در این بازارها این انگیزه را برای دارندگان ارز دولتی و دیگر ارزهای تخصیص یافته برای واردات ایجاد می کند که برای کسب سود، ارز خود را در این بازار به فروش برسانند.
از طرفی صادرکنندگان نیز تمایل پیدا می کنند که درآمدهای ارزی خود را در بازراهای غیررسمی که نرخ بالاتری دارند به فروش برسانند. در نتیجه به رسمیت نشناختن تقاضاهای ارزی در بازار موجب شکل گیری بازارهای ثالث، افزایش نرخ ارز، هدر رفت منابع ارزی و ایجاد رانت می شود.
استخراج نرخ ارز واقعی اقتصاد با حضور تمامی بازیگران در بازار متشکل
یکی از مشکلاتی که سامانه های ارزی راه اندازی شده تاکنون داشته اند، این بوده است که هیچ کدام نتوانسته اند به تمام نیازهای ارزی پاسخگو باشند و آنها را به رسمیت بشناسد. این مسأله دائماً موجب بروز تکثر قیمتی و ناهمگنی در بازار ارز شده است.
به طور کلی مسأله این است که تاکنون در کشور به تقاضاهای مختلف ارزی مشروعیت داده نشده است. در حالیکه این واقعیت باید پذیرفته شود که غیر از تقاضاهای وارداتی و واقعی در کشور، تقاضاهای دیگری با اهداف سوداگرانه و خروج سرمایه وجود دارد که در صورت به رسمیت شناخته نشدن، نرخ مختص خود را ایجاد خواهند کرد و بر متغیرهای کلان اقتصادی اثر خواهند گذاشت.
اگر بازار متشکل ارزی می خواهد اثرگذار واقع شود، باید یک بازار گسترده را شامل شود که همه بازیگران ارزی کشور که در تراز پرداخت ها نقش آفرینی می کنند، در آن حضور داشته باشند. گستردگی بازار متشکل ارزی نرخ تعادلی که مورد قبول کل اقتصاد بوده و بر آن اثرگذار است را استخراج خواهد کرد. در این بازار می توان مقررات و سیاست های لازم جهت کنترل تقاضاهای خروج سرمایه و سوداگرانه را پیاده سازی کرد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
