حجت الاسلام و المسلمین سید محمد حسین متولی امامی مدیر موسسه مطالعات تمدن اسلامی (متا) در گفتگو با مسیر اقتصاد به توضیح سیر تاریخی تحولات پول پرداخت و گفت: پول‌های اعتباری که امروز به عنوان fiat money در جهان شناخته می شود، فاقد ارزش ذاتی است و هیچ ارزشی به جز پشتوانه سیاسی دولت ها ندارد.
هیچ فقیهی خلق پول بانک‌ها را تحلیل فقهی نکرده است
متولی امامی در خصوص نظر اسلام درباره پول اعتباری گفت: اگر بخواهیم نظر اسلام را درباره پول جدید مشخص کنیم، اول باید موضوع شناسی درستی داشته باشیم؛ یعنی بینیم ماهیت و ذات این پول چیست. در ۵۰، ۶۰ سال اخیر که بانک ها دیوانه وار خلق پول کرده اند، هیچ فقیهی این پدیده را تحلیل فقهی نکرده است. بانک ها با خلق پول دنیا را گرفته اند؛ اما اساسا فقه شیعه هیچ تحلیل دقیقى از این مسئله ندارد.
این پژوهشگر حوزوی ماهیت پول های جدید و قدیم را متفاوت دانست و گفت: کسانی که معتقدند پول های جدید همان ماهیت پول قدیم را دارد، توجهی به ذات و ماهیت پول جدید نداشته اند.
خلق پول بانک‌ها اکل مال به باطل و ظلم سیستمی است
متولی امامی با بیان اینکه خلق پول در حال ایجاد روابط جدید است، اظهار داشت: اگر خلق پول بانک‌ها را تحلیل کنیم، قطعا به این نتیجه می رسیم که اکل مال به باطل، ظلم به اقشار جامعه و غصب و دزدی سیستمی ارزش اموال مردم است.
وی خلق پول را به ۴ دلیل ظلم سیستمی دانست و گفت: دلیل اول آن است که حاکمیت حق ندارد به هر دلیل ولو برای یک هدف مقدس، اموال مردم را بی ارزش کند و قوت پول مردم را به سرمایه داران و ویژه خواران منتقل نماید.
متولی امامی دومین دلیل مخالفت با خلق پول را ایجاد زمینه برای ظلم دولت دانست و افزود: چالش اصلی خلق پول این است که ابزاری را به دست دولت می دهد که زمینه ظلم را برای دولت ها فراهم می کند. حالا ممکن است دولتی قانون مدار باشد و خوب عمل کند و دولتی قانون مدار نباشد و بد عمل کند. در بحث های تمدنی باید ابزارهایی که امکان تکامل یا گمراهی انسان را فراهم می کند، نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
مدیر موسسه مطالعات تمدن اسلامی در توضیح سومین دلیل عدم جواز خلق پول گفت: بانک با خلق پول موجب تورم می شود و به بهانه تورم و نوسان قیمت دوباره از مردم سود بانکی می گیرد. یعنی هم از طریق خلق پول بهره کشی می کند و هم به بهانه نوسان قیمت، اموال مردم را به عنوان ربح و سود بانکی تصاحب می کند.
وی تصاحب زحمات مردم توسط بانک را چهارمین دلیل مخالفت با خلق پول دانست و اظهار داشت: بانک در تولید هیچ نقشی ندارد و صرفا یک سری کاغذ رنگی چاپ می کند و مثل روزنامه در فضای اجتماعی پخش می کند. تمام زحمت را تولیدکننده، کارگر، کشاورز و نیروهای خدماتی می کشند و بانک با ابزار قانونی خود خلق پول می کند و حاصل زحمات مردم را تصاحب می نماید؛ در حالی که نه خطرپذیری دارد و نه اگر کسی ضرر دید، ضرر را قبول می کند.
متولی امامی ادامه داد: وقتی دلایل فوق را کنار هم قرار می دهیم، می بینیم خلق پول اکل مال به باطل، غصب اموال مردم و ظلم سیستمی است.
بانک‌ها «از هیچ» خلق پول می‌کنند
مدیر موسسه مطالعات تمدن اسلامی با بیان این که بانک ها از هیچ خلق پول می کنند، گفت: نگاه واسطه گری به بانک از بزرگوارانی مثل شهید صدر شکل گرفت. شهید صدر زمانی این مسئله را مطرح کرد که هنوز خلق پول بانکی به صورت فعلی شکل نگرفته بود. اما اکنون شکل و صورت بانک عوض شده و خلق پول از هیچ رایج و جهانی شده است.
وی با انتقاد از عدم توجه جریان دینی به نظام های اجتماعی و تمدنی از مشروطه تا کنون اضافه کرد: در بحث های تمدنی گفته می شود که ظرف جامعه و نظام های اجتماعی خنثی نیستند. نظام اجتماعی، ساختارهای اقتصادی و ساختارهای سیاسی دارای ذات، جهت و محتوا هستند. نمی توان ظرف بانک را گرفت و در داخل آن محتوای اسلامی ریخت. همان طور که نمی توان ظرف نظام آموزشی دانشگاه و نظام سیاسی غرب را گرفت و در آن محتوای اسلام ریخت. ما باید ساختارهای خودمان را تولید کنیم.
بانک را نمی توان اسلامی کرد
متولی امامی با رد امکان اسلامی کردن بانک گفت: بانک یک ساختار مبتنی بر لیبرال دموکراسی است که بر اساس مبانی سرمایه داری شکل گرفته و اهداف ویژه ای را دنبال می کند. با این اهداف، امکان ظهور بانکداری اسلامی و اسلامی کردن نظام بانکی شوخی است.
مدیر موسسه مطالعات تمدن اسلامی افزود: بنده سال ۹۵ کتابی را با عنوان «بحران تمدنی ایران معاصر» تالیف کردم. در این کتاب گفته ام که ما دچار بحران تمدنی هستیم؛ چون فکر می کنیم هر محتوایی را می توان داخل هر ظرفی ریخت. بنده بهمن ماه خدمت مقام معظم رهبری رسیدم و این مطلب را خدمت ایشان عرض کردم و ایشان هم فرمودند حرف درستی است.
وی با تاکید بر ضرورت غرب شناسی در حوزه و دانشگاه گفت: یکی از اصول غرب‌شناسی این است که بفهمیم ساختارهای غربی و مدرن خنثی نیستند و جهت دارند.
انتهای پیام/ نظام مالی
